Το ζοφερό ηφαιστειακό τοπίο της Ισλανδίας ταιριάζει με τη διάθεση του ηττημένου, τέως παγκόσμιου πρωταθλητή στο σκάκι Μπόρις Σπάσκι, από την ΕΣΣΔ, ο οποίος συντρίβεται από τον Αμερικανό Μπόμπι Φίσερ (Ιστορικό Λεύκωμα «Καθημερινής», 1972).
Το καλοκαίρι του 1972, τα αμερικανικά πολυκαταστήματα κατακλύζονται από μια απροσδόκητη φρενίτιδα δεκάδων χιλιάδων νεοφώτιστων σκακιστών για σκακιέρες, χρονόμετρα, εξειδικευμένα περιοδικά και οτιδήποτε άλλο αφορά αυτό το μέχρι χτες, εντελώς περιθωριακό, στις ΗΠΑ, πνευματικό άθλημα. Αιτία για το ξαφνικό «παλιρροϊκό κύμα» είναι η αναμέτρηση του Αμερικανού Μπόμπι Φίσερ με το Σοβιετικό παγκόσμιο πρωταθλητή Μπόρις Σπάσκι. Για πρώτη φορά μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, οι σοβιετικοί αντιμετωπίζουν το ενδεχόμενο να χάσουν τα σκήπτρα, καθώς ο 29χρονος Φίσερ έρχεται στον τελικό ύστερα από ένα εντυπωσιακό σερί θριάμβων απέναντι σε σκακιστικά μεγαθήρια, σαν τον Δανό Λάρσεν (6-0), τον Σοβιετικό Ταϊμάνοβ (6-0) και τον συμπατριώτη του Πετροσιάν (6,5-2,5). Μεσούντος του Ψυχρού Πολέμου, η αναμέτρησή του με τον 35χρονο Σπάσκι γίνεται υπόθεση εθνικού γοήτρου για ΗΠΑ και ΕΣΣΔ, σε σημείο που οι «Τάιμς της Νέας Υόρκης» γράφουν: «Έχει κανείς την εντύπωση ότι αυτοί που θα αναμετρηθούν δεν είναι ο Φίσερ και ο Σπάσκι, αλλά ο Νίξον και ο Μπρέζνιεφ!».
Εγωκεντρικός και ιδιόρρυθμος, ο Φίσερ απειλεί να τινάξει στον αέρα τον τελικό του Ρέικιαβικ με παράλογες οικονομικές απαιτήσεις και διαμαρτυρίες. Τελικά, «το ματς του αιώνα» αρχίζει με καθυστέρηση εννέα ημερών, στις 11 Ιουλίου, αφού ο Φίσερ υποχρεώνεται να ζητήσει εγγράφως συγγνώμη στο Σπάσκι για την αχαρακτήριστη συμπεριφορά του. Τα αισθήματά του οπωσδήποτε μαλακώνει ο διπλασιασμός της προβλεπόμενης αμοιβής του, ύστερα από τη γενναία προσφορά 125.000 δολαρίων από τον Άγγλο τραπεζίτη Τζέιμς Σλέτερ.
Η πρώτη παρτίδα λήγει με νίκη του παγκόσμιου πρωταθλητή, ύστερα από μια κραυγαλέα αβλεψία του Φίσερ. Ο Σπάσκι διπλασιάζει χωρίς κόπο τις νίκες του, αφού στη δεύτερη παρτίδα ο Φίσερ δεν εμφανίζεται καν, μεμψιμοιρώντας για τα πάντα: τις κάμερες της τηλεόρασης, το χρώμα της σκακιέρας, τη θερμοκρασία της αίθουσας, ακόμα και ...τα γλυκά που μοιράζουν στους θεατές οι οργανωτές. Αλλά από την τρίτη παρτίδα, το τρομερό παιδί του παγκόσμιου σκακιού, δείχνει τις τεράστιες δυνατότητές του, με αποτέλεσμα στην 10η κιόλας παρτίδα (υπολείπονται άλλες 14) να έχει πρακτικά «καθαρίσει» το ματς με το σκορ 6,5-3,5.
Στο δεύτερο μισό της αναμέτρησης, ο Σπάσκι, στον οποίο συμπαραστέκεται συνεχώς η σύζυγός του, επιδεικνύει τεράστια αποθέματα ψυχικής δύναμης και επινοητικότητας, αν και ο Φίσερ, χάρη κυρίως στην ικανότητά του στα φινάλε, διατηρεί απόσταση ασφαλείας. Ο εξαντλητικός σκακιστικός μαραθώνιος λήγει την 1η Σεπτεμβρίου του 1972, με μία ακόμη νίκη του Φίσερ, ο οποίος στέφεται παγκόσμιος πρωταθλητής με το «καθαρό σκορ» 12,5-8,5. Αλλά ο πραγματικός νικητής της αναμέτρησης είναι το ίδιο το σκάκι, που έχει αποκτήσει, χάρη στην απλόχερη προβολή των ΜΜΕ, εκατομμύρια νέων «πιστών» σε παγκόσμια κλίμακα.
Δείτε προηγούμενη δημοσίευση: http://skakistiko.blogspot.com/2007/07/1972.html
Τα στοιχεία της δημοσίευσης είναι φυσικά παραπάνω από γνωστά στους σκακιστές (φρόντισα μόνο η συγκεκριμένη φωτογραφία να μην είναι από τις γνωστές του ματς).
ΑπάντησηΔιαγραφήΈκρινα όμως, ότι μια επιγραμματική περίληψη της ατμόσφαιρας, ίσως δώσει το έναυσμα για κάποια συζήτηση (η συμμετοχή είναι πάντα ευπρόσδεκτη), αλλά -ακόμη περισσότερο- ίσως παρουσιάζει ενδιαφέρον για αρκετούς από τους επισκέπτες μας, που περνούν τακτικά από το blog και τυχαίνει να μην είναι σκακιστές...
Υπαρχει καποιο κειμενο του Steiner για αυτο το ματς.Το εχει κανεις διαβασει?
ΑπάντησηΔιαγραφήΈχω δει δεκάδες φωτογραφίες από το ματς,τη συγκεκριμένη δεν την ήξερα. Πολύ καλή η "περίληψη".
ΑπάντησηΔιαγραφήTo keimeno tou George Steiner exei ekdothei se vivlio: Fields of Force: Fischer and Spassky at Reykjavik
ΑπάντησηΔιαγραφήAntigrafw mia apo tis kritikes tou amazon:
George Steiner is a critic whose reputation is the subject of considerable controversy, chiefly over the question of whether he knows as much as he leads his readers to believe he does. He is, as well, the author of the cringe-inducing novel, The Portage to San Cristobel of A.H., in which he, one assumes accidentally, makes Adolph Hitler something of a sympathetic character. This book, which he appears to be long out of print, is rather a curiosity, but one that invokes both these controversies at least tangentially. Published as The Sporting Scene: White Knights of Reykjavik in Britain, it collects Mr. Steiner's New Yorker coverage of the notorious Fischer/Spassky World Chess Championship of 1972. The author does manage to give the impression that he knows more about chess than any man who's ever lived, and that Fischer and Spassky would have been hard pressed to beat him. He is also, understandably, fascinated by the horrible behavior, cheap gamesmanship, egomania, and greed of Bobby Fischer. It could not have been known at the time just how disturbed Mr. Fischer really was--or perhaps he was not yet truly insane--but reading about him in retrospect it's clear that everyone, including Mr. Steiner, cut him way too much slack. It is sort of creepy to watch as Mr. Fischer, an exploiter himself, is exploited for his entertainment value even as alarms should have been going off somewhere about how unbalanced his mind was.
At any rate, the book succeeds as sports reportage, capturing the manic nature of the confrontation, the Cold War atmospherics surrounding it, and something of the tortured personality of Bobby Fischer. It's richly illustrated with game positions, but an appendix with notations of the actual games would have been useful. David Edmonds and John Eidinow wrote Bobby Fischer Goes to War: How the Soviets Lost the Most Extraordinary Chess Match of All Time just a couple years ago and it has probably supplanted this book's place as regards the topic, but this one still seems worth reading if for no other reason that Mr. Steiner was there to experience the tumultuous match personally.
To link gia to vivlio: http://www.amazon.com/Fields-Force-Fischer-Spassky-Reykjavik/dp/0670311782