Το βιβλιοπωλείο του Μπράγκι Κρίστιονσον, στο Ρέικιαβικ της Ισλανδίας δεν είναι και κανένα μεγάλο. Ο ίδιος σπούδασε Φυσική στο Λονδίνο, αλλά η αγάπη του για τα βιβλία τον έκανε να απορρίψει ακαδημαϊκή καριέρα, να διατηρήσει το μαγαζί του πατέρα του και να μην μεταβιβάσει τον χώρο σε εταιρεία ειδών κινητής τηλεφωνίας, όπως του πρότειναν. Οι συνήθεις πελάτες του είναι νέοι, φοιτητές, μαθητές. Κάποιος όμως από τους πελάτες του ήταν ένας ταλαιπωρημένος και κακογερασμένος Αμερικανός, ο θρύλος του παγκόσμιου σκακιού Μπόμπι Φίσερ. «Μόλις είχα βάλει μερικά βιβλία κατά μέρος για εκείνον, όταν έμαθα την είδηση του θανάτου του». «Του άρεσαν περισσότερο τα παλιά αμερικανικά κόμικς και γελούσε πολύ όταν τα διάβαζε». Ο βιβλιοπώλης της Κλαπαρστιγκούρ λέει ότι στον Φίσερ άρεσαν επίσης ιστορίες με ανθρώπους που είχαν φύγει από την πατρίδα τους...
«Επίσης, σκεφτόταν πολύ το σκάκι, αν και δεν το ομολογούσε και κάποια φορά που έφερα μερικά ρωσικά σκακιστικά βιβλία έσπευσε να τα αγοράσει» λέει ο Μπράγκι και προσθέτει πως ο Φίσερ μιλούσε και διάβαζε πολύ ικανοποιητικά ρωσικά.
«Δεν γνώριζε καθόλου ισλανδικά, αλλά αυτό δεν ήταν πρόβλημα γιατί στη χώρα μας όλοι μιλούν άπταιστα αγγλικά.». Ο Μπράγκι υποστηρίζει πως ο Φίσερ είχε γλυκάνει πολύ από τότε που εγκαταστάθηκε στην Ισλανδία. Καμιά φορά μιλούσε με τα παιδιά έξω από το μαγαζί, στα αγγλικά, και δεν αρνήθηκε να παίξει μια παρτίδα όταν ένα μεταναστάκι από την Κροατία, ο Μπόγιαν, του πρότεινε να παίξουν με μαγνητική σκακιέρα τσέπης, τον Αύγουστο που μας πέρασε. «Ίσως αυτή ήταν η τελευταία παρτίδα που έπαιξε στη ζωή του» συνεχίζει ο βιβλιοπώλης.
«Όταν άρχισε να γίνεται θαμώνας στο μαγαζί μου, στις αρχές μερικοί παπαράτσι, κυρίως ξένοι, έμαθαν ότι συχνάζει εδώ και τον περίμεναν με μηχανές και κάμερες. Αρνιόταν να βγει έξω μέχρι να φύγουν, αρνιόμουν και εγώ να τους μπάσω μέσα, αφού με παρακαλούσε να τους διώξω. Σιγά σιγά τα παράτησαν ή τον ξέχασαν, δεν ξέρω».
Ο Μπράγκι Κρίστιονσον θυμάται πως ο μοναχικός γερο-Αμερικανός ένιωθε σαν στο σπίτι του μέσα στις στοίβες με τα βιβλία, αν και στην πρωτύτερη ζωή του δεν είχε γνωρίσει άλλα βιβλία παρεκτός από τα σκακιστικά. Ηρεμούσε και πολλές φορές αποκοιμιόταν πάνω τους. Οι δυο άνδρες είχαν γίνει φίλοι, αλλά δεν μιλούσαν σχεδόν ποτέ για το σκάκι, το οποίο εξάλλου δεν ήταν και στα ενδιαφέροντα του Μπράγκι. Αντιπαθούσε θανάσιμα τους δημοσιογράφους και τους φωτογράφους, έβριζε τους πρώην συμπατριώτες του, αλλά ποτέ δεν αρνιόταν αυτόγραφο σε απλούς ανθρώπους που είχαν μάθει το στέκι του και ερχόντουσαν να του σφίξουν το χέρι.
«Λένε πως υπήρξε εκκεντρικός ή και σχιζοφρενής. Στο τέλος της ζωής του, όσο πρόλαβα να τον γνωρίσω εγώ, ήταν απλώς ένας γερασμένος άνθρωπος, λίγο επιφυλακτικός και φοβισμένος, αλλά εύθραυστος και οπωσδήποτε καταδεκτικός. Αυτό μόνο.»
(προσαρμογή από το portal http://www.skessuhorn.is/. Ευχαριστώ την Y. για τη μετάφραση από τα ισλανδικά προς τα αγγλικά που μου έστειλε)
Πρώτη φορά στο ιστολόγιο. Είναι εξαιρετική προσπάθεια, μπράβο! Πρώτη φορά και γράφω πάνω από το μνήμα του Φίσερ βέβαια, όχι και πολύ παρήγορο για το γούρι μου...Τελικά έμαθε κανείς την αιτία του θανάτου;Σημειώνω ότι η Ισλανδία έχει το δεύτερο μεγαλύτερο μέσο όρο ζωής στην Ευρώπη.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑντίο Μπόμπυ.
ΑπάντησηΔιαγραφήησουνα ο ήρωας μου!
Τέλειο το αφιέρωμα και πολύ συγκινητικό και ανθρώπινο το σκηνικό με την γωνιά του στο βιβλιοπωλείο, για τον άνθρωπο.
the legend lives on του σκακιστή που ένωσε την ρομαντική εποχή του σκακιού και την κλασσική και την υπερμοντέρνα της εποχής μας.
Με δυό λόγια τα είχε όλα!!!
Καλό του ταξίδι
νεφρική ανεπάρκεια
ΑπάντησηΔιαγραφήΆκου ένας Γκρανμαίτρ ανά 13.600 άρρενες κατοίκους!
ΑπάντησηΔιαγραφήΕκτός από υψηλό προσδόκιμο ζωής, άλλο αξιοπρόσεκτο ρεκόρ της Ισλανδίας : Σε πληθυσμό 300.000 κατοίκων (περίπου όσο οι νομοί Αχαΐας ή Ηρακλείου, για να πάρουμε μια ιδέα) έχει, σύμφωνα με τους τρέχοντες (Ιανουάριος 2008) πίνακες της FIDE, 47 διεθνοτιτλούχους : 11 GM, 1 WGM, 10 IM, 1 WIM, 23 FM και 1 WFM, δηλαδή αντιστοιχούν 1 GM ανά 13.600 άρρενες κατοίκους και 1 διεθνοτιτλούχος ανά 6.400 κατοίκους. Ασύλληπτες αναλογίες.
@ Παναγιώτης Κονιδάρης ;
Τώρα που βρήκατε τον δρόμο, ελπίζω / -ουμε να μας τιμάτε στο εξής με συχνότερες και μακρότερες δημοσιεύσεις :-)
@ Παναγιώτης Κονιδάρης ευχαριστώ για τα καλά λόγια και είναι πολύ ευχάριστο που είστε εδώ. Δεν γνώριζα την ύπαρξη του δικού σας blog, το οποίο πρόσθεσα στους συνδέσμους του skakistiko και αρχίζω να εξερευνώ από τώρα!
ΑπάντησηΔιαγραφή@ καλοπροαίρετος παραγματικά τρομακτικές αναλογίες. Η Ελλάδα, με τις ίδιες αναλογίες θα έπρεπε να διαθέτει 500 GM! Ένα άλλο στοιχείο, άσχετο -αφού συνηθίζουμε τα άσχετα και δεν μας κακοπάνε καθόλου, ίσα ίσα που έχουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον- είναι η ισλανδική γλώσσα. Λόγω της γεωγραφικής απομόνωσης του νησιού εκεί στο βορρά, οι σύγχρονοι Ισλανδοί, απόγονοι Νορβηγών θαλασσοπόρων μιλούν τα αρχαία νορβηγικά με μικρές διαφοροποιήσεις, γιατί οι εξωτερικές επιρροές μέχρι τον 20ό αιώνα ήταν λιγοστές. Μια παρέα Ισλανδών μου είχε πει πως θα μπορούσαν να μιλήσουν με έναν Βίκινγκ του 1000 μ.Χ. και να αλληλοκαταλαβαίνονται σχεδόν χωρίς δυσκολίες...Οι δε ισλανδικές σάγκες, είναι σαν να διαβάζουν εφημερίδα.
31 Ιουλίου 1968:
ΑπάντησηΔιαγραφήο Μπόμπι Φίσερ δίνει στην Αθήνα ταυτόχρονα αγώνες σκακιού χάντικαπ εναντίον πέντε Ελλήνων πρωταθλητών: Αναστασόπουλος, Κόκκορης, Ορνιθόπουλος, Βυζαντιάδης χάνουν και μόνο ο Τρικαλιώτης κατορθώνει να αποσπάσει ισοπαλία. Ο Φίσερ δυσαρεστεί τους πάντες με τις παραξενιές του.
Περί ισλανδικών γλώσσας, ονοματοδοσίας και κέννινγκαρ, και… ελληνοελληνική μετάφραση
ΑπάντησηΔιαγραφήΠολύ θελκτικό θέμα οι ισλανδικές γλώσσα και λογοτεχνία.
Έψαξα, βρήκα και μοιράζομαι με την ομήγυρι τα παρακάτω :
Τα ισλανδικά είναι η μόνη ευρωπαϊκή γλώσσα, μαζί με τα ελληνικά, τα αγγλικά και την καστιλλιάνικη διάλεκτο των ισπανικών που διαθέτουν τους φθόγγους δ και θ.
Τα ισλανδικά είναι η μόνη ευρωπαϊκή γλώσσα, μαζί με τα ελληνικά, που διαθέτει χωριστά γράμματα του αλφαβήτου για τους φθόγγους δ και θ : ð και þ αντίστοιχα.
Έννοιες που σε άλλες γλώσσες εκφράζονται με διεθνείς όρους, π.χ. τηλέφωνο, ραδιόφωνο, αυτοκίνητο, αποδίδονται στα ισλανδικά με λέξεις ντόπιας κατασκευής, με παραγωγή και σύνθεση από ισλανδικές ρίζες.
Για τις ημέρες της εβδομάδας χρησιμοποιούν για την Κυριακή και τη Δευτέρα λατινογενή ονόματα, και για τις υπόλοιπες ισλανδικά ονόματα.
Ενδιαφέρων και ο επικρατών τρόπος ονοματοδοσίας των κατιόντων : Τα τέκνα δεν έχουν το ίδιο επώνυμο με τους γονείς. Το επώνυμο του άρρενος τέκνου συντίθεται από το μικρό όνομα του πατέρα συν son (γιος), και του θήλεος τέκνου από το μικρό όνομα του πατέρα συν dóttir (κόρη). Έτσι (το παράδειγμα από τη wikipedia), ο γιος του Jón Stefánsson δεν θα λέγεται ομοίως Stefánsson, αλλά θα λάβει το επώνυμο Jónsson, ενώ η κόρη του δεν θα λέγεται Stefánsson ή έστω Stefánsdóttir, αλλά θα λάβει το επώνυμο Jónsdóttir. Μάλιστα, οι τηλεφωνικοί κατάλογοι δεν ταξινομούνται κατά επώνυμο, αλλά κατά μικρό όνομα.
(Αυτός ο τρόπος ονοματοδοσίας –πατρωνυμικός- απαντάται και σε ορισμένες περιοχές της Κύπρου : τα τέκνα πατέρα που ονομάζεται π.χ. Κωνσταντίνος Ιωάννου δεν θα έχουν το επώνυμο Ιωάννου, αλλά Κωνσταντίνου.)
Όπως επισήμανε και ο ιστολογιογράφος, οι σημερινοί ισλανδοί διαβάζουν άνετα κείμενα που γράφτηκαν τον μεσαίωνα χωρίς δυσκολίες, π.χ. την ποίηση των Σκάλδων, τις Σάγκα (Saga, πληθ. Sögurּ βιογραφίες διασήμων ανδρών) και τις Έντα (Edda, πληθ. Eddurּ έμμετρες μυθικές και ηρωικές παραδόσειςּ υπάρχουν η «Μεγάλη Έντα» ή «Ποιητική Έντα», που εκτείνεται από τον 7ο μέχρι τον 13ο αιώνα, και η «Μικρή Έντα» ή «Έντα σε πεζό λόγο», που γράφτηκε γύρω στο 1220).
Αντίθετα, εμείς απαιτείται να μεταφράσουμε από… ελληνικά του 1900 σε ελληνικά του 2000 το έργο του Παπαδιαμάντη για να το κατανοήσουμε, όπως επεχείρησε το 1997 ο Κουμανταρέας για το διήγημα «Ο έρωτας στα χιόνια» (1896).
Χαρακτηριστικό της παραδοσιακής λογοτεχνίας τους είναι τα ποιητικά συνώνυμα και μεταφορικές εκφράσεις κοινών εννοιών όπως πόλεμος, ξίφος, πάγος, φωτιά, πλοίο και παρόμοιες, τα λεγόμενα κέννινγκαρ (kenning, πληθ. kenningar). Π.χ., η θάλασσα αναφέρεται ως δρόμος των φαλαινών, ο βραχίονας του χεριού ως βουνό του γερακιού (στην ιερακοτροφία, το γεράκι αναπαύεται στον βραχίονα του κυρίου του) κ.ο.κ.
Θυμάμαι ότι σε κάποιο κείμενό του, ο Μπόρχες καταλογογραφεί αρκετές δεκάδες κέννινγκαρ. Αν το βρω, θα παραθέσω κάποια και εδώ.
Ευχαριστώ, Schrödinger’s Cat, για την ωραία πάσα με τα ισλανδικά, που στάθηκε αφορμή να ψάξω και να προσκτήσω νέες γνώσεις.
Τελικά, αυτό το ιστολόγιο δεν το αλλάζω με τίποτα :-D
Καλοπροαίρετε
ΑπάντησηΔιαγραφήΤρομερή η αναφορά σου στα Ισλανδικά!!
Πραγματικά πολύ ενδιαφέρουσα γλώσσα.
Μου άρεσε η μεταφορικότητα των εννοιών τους. Η αρχάια ρίζα πολλών Ελληνικών λέξεων εμπεριέχουν πολλές τέτοιες μεταφορικότητες, αλλά δυστυχώς κανείς δεν τα διδάσκει σήμερα. Μόνον κατ ιδίαν σε κάποια σχολεία μερικόι ψαγμένοι καθηγητές ίσως.
Αν γινόταν αυτό το μαθημα της Ελληνικής γλώσσας θα γινόταν άκρως συναρπαστικό.
Επίσης η γλώσσα των αυτόχθονων Ινδιάνων της Αμερικής έχει πολλές μεταφορικότητες. (Ενα ιδίωμα γενικά των αρχάιων γλωσσών που αρέσκονται στην περιγραφικότητα των πραγμάτων )
Sakis ένας από τους λόγους που προσπάθησα και μαθαίνω κουτσά στραβά ισπανικά ήταν το πόσο είχα εντυπωσιαστεί όταν μου είπαν πως έχουν κοινή λέξη, τη λέξη sueño, για το όνειρο και τον ύπνο. Μου θύμιζε λαούς που έχουν περιγράψει οι εθνολόγοι που δεν ξεχωρίζουν τα όνειρα από την εγρήγορση, το όνειρο είναι μέρος του πραγματικού, όπως γίνεται μέχρι κάποια ηλικία και στα βρέφη. Απλή αναφορά, χαλικάκι, από τη μεριά μου, στην ποίηση και στη μεταφορικότητα που αναφερθήκατε...
ΑπάντησηΔιαγραφήκαλοπροαίρετος, Μια άλλη γλώσσα που στην περιπέτειά της στον χρόνο έχει υποστεί ελάχιστες τροποποιήσεις είναι τα εβραϊκά. Είναι πιο πολλές οι "νοθεύσεις" που έχει υποστεί από το 1948, έτος ίδρυσης του κράτους του Ισραήλ, παρά στη διάρκεια χιλιάδων ετών, πρωτύτερα. Ο λόγος είναι απλός. Πριν ιδρυθεί το Ισραήλ δεν επρόκειτο για λαλούμενη γλώσσα παρά για γλώσσα ιερών κειμένων και θρησκευτικού λειτουργικού με ελάχιστη ποσοτικά χρήση και σε βιβλία επιστήμης και φιλοσοφίας. Δεν ομιλείτο από τους Εβραϊκούς πληθυσμούς της διασποράς, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν συνήθως τη γλώσσα της πατρίδας τους, ή yiddish (γερμανογενής γλώσσα των εβραίων Ασκενάζι της κεντρικής - βόρειας - ανατολικής Ευρώπης), ή ladino (πολύ συγγενής γλώσσα με τα ισπανικά των Σεφαρδιτών στη Μεσόγειο,πρακτικά διάλεκτος των ισπανικών ). Όταν το καινούργιο κράτος έπρεπε να αποκτήσει μια εθνική γλώσσα, στις συζητήσεις τα εβραϊκά ήταν η τελευταία επιλογή. Επικρατέστερα φαίνονταν τα yiddish, που επειδή όμως είναι στην ουσία γερμανικά (με το ζόρι μπορεί κανείς να τα ορίσει ως ξεχωριστή γλώσσα και όχι ως διάλεκτο των γερμανικών) δεν προκρίθηκαν, λόγω του πρόσφατου τότε ψυχικού φορτίου από το Ολοκαύτωμα.
Όπως ένας Ισλανδός μιλάει άνετα με έναν Βίκινγκ, έτσι και ένας Ισραηλινός συνενοείται άνετα με τον Χριστό - αν ήταν ιστορικό πρόσωπο.
Επίσης, θα προτιμούσα η γραφή της μητρικής μου γλώσσας να είναι η δεξιά προς τα αριστερά, όπως στα Αραβικά και στα Εβραϊκά. Θα απέφευγα κατά το γράψιμο την αφύσικη στάση του χεριού, ως αριστερόχειρας. Στις γραφές αυτές οι δεξιόχειρες γράφουν σαν κουτάλες!
@ Sakis :
ΑπάντησηΔιαγραφήΕυχαριστώ για τα καλά σας λόγια. Έ λοιπόν, γράψτε μας εσείς μερικές τέτοιες λέξεις στα αρχαία ελληνικά και σε γηγενείς αμερικανικές (να υποθέσω της Βόρειας;) γλώσσες, ώστε αφ΄ενός να μάθουμε και τίποτα, και αφ΄ετέρου να μας κινήσετε το ενδιαφέρον να ψάξουμε κι εμείς!
@ Schrödinger’s Cat :
…ίδια λέξη για τον ύπνο και το όνειρο, αλλά τέσσερις διαφορετικές για το γραφείο, και δύο για το ξένος :
escritorio – γραφείο (έπιπλο)
despacho – γραφείο (δωμάτιο σπιτιού)
oficina – γραφείο (δημόσιο κατάστημα)
negociado – γραφείο (σε διοικητική υπηρεσία, υπουργείο κττ.)
forestero – ξένος (ο μη εντόπιος)
extranjero – ξένος (ο αλλοδαπός)
Πάλι πάσα, αυτή τη φορά για τα εβραϊκά, τα εβραιο-ισπανικά και τα εβραιο-γερμανικά; Καλά λοιπόν, επιφυλάσσομαι :-)
(Ποιος νοιάζεται για την Τοπάλοβ – Κράμνικ…)
Υπήρχε σκακιστής στη Θεσσαλονίκη (τώρα πια δεν είναι ενεργός) που έγραφε στο παρτιδόφυλλό του τα αρχικά των κομματιών στην Εσπεράντο, φανατικός Εσπεραντιστής ο ίδιος! Ενδιαφέρουσα τεχνητή γλώσσα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΈνας ένας και μη ζμπρώχνεστε!
ΑπάντησηΔιαγραφήΜε πήραν όλοι χαμπάρι και μου κάνουν πάσες στον κενό χώρο, κι εμένα μου έχει βγει η γλώσσα γραβάτα για να προλαβαίνω τη μπάλλα :-) Εντάξει, chess4poker, θα συντάξω μια δημοσίευση που θα μνημονεύει όχι μόνο την εσπεράντο, αλλά και την ίντο, και τη σλόβιο, και την κλίνγκον, και τη λόζμπαν ακόμα :-D Μόνο στην ουρά παρακαλώ, γιατί προηγείται η πάσα για τα λαντίνο και τα γίντις, αλλά και τις κατευθύνσεις γραφής του ιστολογιογράφου.
"Ήταν που λέτε μια φορά όπου είχαμε έναν βασιλιά καλό ανθρωπάκι..."
ΑπάντησηΔιαγραφήΠαραμύθι χωρίς όνομα, Ιάκωβος Καμπανέλλης...
(περαστικός από το ιστολόγιο και έκπληκτος με την ύλη του)
Περί εβραιο–ισπανικών και –γερμανικών
ΑπάντησηΔιαγραφήΜε αφορμή ερέθισμα από τον Schrödinger’s Cat, έψαξα, βρήκα και μοιράζομαι με την ομήγυρι τα παρακάτω :
Η λαντίνο (γλωσσολογικά ορθότερος και πιο «ουδέτερος» όρος : η εβραιο-ισπανική) είναι η γλώσσα που μιλούσαν οι εβραίοι της ΝΑ Ευρώπης (Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη, Θεσσαλονίκη, Ρόδος) και της Εγγύς Ανατολής. Οι εβραίοι αυτοί ονομάστηκαν σεφαρδίτες (Sefarad στα σύγχρονα εβραϊκά είναι η Ισπανία, και los sefardíes –ενικός sefardí– στα ισπανικά σημαίνει οι εσπέριοι, δηλαδή οι δυτικοί –ενν. εβραίοι–, σε αντίθεση προς τους ασκενάζι, δηλαδή τους εβραίους της κεντροανατολικής Ευρώπης). Πρόκειται για απογόνους των εβραίων που εκδιώθηκαν από την Ιβηρική χερσόνησο, κυρίως από την Ισπανία το 1492 (δυνάμει του διατάγματος της Αλάμπρα –Decreto de la Alhambra, λέγεται και Edicto de Granada–, που εξέδωσαν οι Καθολικοί Βασιλείς –Reyes Católicos– Φερδινάνδος και Ισαβέλλα και υποχρέωνε όσους εβραίους δεν ασπάζονταν τον χριστιανισμό να εγκαταλείψουν την ισπανική επικράτεια) και λιγότερο από την Πορτογαλία. Ελάχιστοι τη μιλούν σήμερα, λόγω των διωγμών των εβραίων κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά και της μετανάστευσης πολλών ομιλητών της στο νεοϊδρυθέν –1948– Ισραήλ, εντοπισμένοι σχεδόν αποκλειστικά στην Τουρκία.
Ο κορμός του λεξιλογίου της είναι ισπανικές λέξεις στη μορφή και γραφή του 15ου αιώνα και εβραϊκές, καθώς και λέξεις από την τοπική γλώσσα της χώρας εγκατάστασης της αντίστοιχης μειονότητας. Στην αρχική μορφή της, η λαντίνο γραφόταν με το εβραϊκό αλφάβητο, ενώ στη σύγχρονη γράφεται κυρίως με το λατινικό. Στο παρελθόν γράφτηκε τόσο με το ελληνικό όσο και με το κυριλλικό αλφάβητο.
Αξιοσημείωτο είναι ότι στη Θεσσαλονίκη του 18ου αιώνα, όπου συνυπήρχαν διάφορες εθνότητες και θρησκείες, η λαντίνο ήταν η lingua franca (βοηθητική γλώσσα συνεννόησης) του εμπορίου.
Η γίντις (γλωσσολογικά ορθότερος και πιο «ουδέτερος» όρος : η εβραιο-γερμανική) είναι η γλώσσα που ομιλούν οι εβραίοι της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης, οι ασκενάζι (Ashkenaz στα μεσαιωνικά εβραϊκά είναι η Γερμανία). Εκτός από την Ευρώπη, ομιλείται και από τους εβραίους της υπερατλαντικής διασποράς (ΗΠΑ, Καναδάς, Μεξικό, Αργεντινή). Σε αντίθεση με τη λαντίνο, η γίντις έχει πολυάριθμους ομιλητές και δεν κινδυνεύει με εξαφάνιση.
Η γίντις γραφόνταν και γράφεται με το εβραϊκό αλφάβητο, με τη σημαντική διαφορά ότι δηλώνονται και τα φωνήεντα (η εβραϊκή γραφή δεν δηλώνει παρά μόνο τα σύμφωναּ για διευκόλυνση των αναγνωστών μπορούν να προστεθούν τα φωνήεντα με τη μορφή κουκίδων κάτω από ή μέσα στο σχετικό σύμφωνο). Το λεξιλόγιό της περιέχει γερμανικές, εβραϊκές και σλαβικές λέξεις σε αναλογία περίπου 80-10-10.
Οι οργανισμοί που ρυθμίζουν τα των γλωσσών λαντίνο και γίντις είναι οι AIU (http://www.aiu.org) και YIVO (http://www.yivoinstitute.org) αντίστοιχα.
Επιφυλάσσομαι για τις κατευθύνσεις γραφής σε άλλο σημείωμα, δεν γνωρίζω πότε.
@ Schroedinger's cat: "Όπως ένας Ισλανδός μιλάει άνετα με έναν Βίκινγκ, έτσι και ένας Ισραηλινός συνενοείται άνετα με τον Χριστό - αν ήταν ιστορικό πρόσωπο."
ΑπάντησηΔιαγραφήΕγώ, αντιθέτως, έχω διαβάσει πως ο Χριστός (μα και οι Ιουδαίοι της εποχής) μιλούσε αραμαϊκά.
Μερικά κέννινγκαρ από τη συλλογή του Μπόρχες
ΑπάντησηΔιαγραφήΣτο σημείωμα της 22/1/07 για τις ισλανδικές γλώσσα και λογοτεχνία έγινε λόγος και για τα κέννινγκαρ (kenning, πληθ. kenningar), μεταφορικές εκφράσεις κοινών εννοιών στα παραδοσιακά λογοτεχνικά κείμενα της Ισλανδίας, περί το 1000.
Είχα αναφέρει ότι σε κάποιο κείμενό του, ο αργεντινός λογοτέχνης Χόρχε Λουίς Μπόρχες (1899-1986) καταλογογραφεί αρκετά από αυτά και ότι, αν το έβρισκα, θα παρέθετα κάποια και εδώ.
Βρήκα το βιβλίο. Είναι η «Ιστορία της αιωνιότητας» (Historia de la eternidad, 1936 – εκδόσεις Υψιλον 1985). Βρήκα το κείμενο. Επιγράφεται «Τα κέννινγκαρ», γράφτηκε το 1933 και εκτείνεται σε αρκετές σελίδες (40-60 στην παραπάνω έκδοση). Ιδού λοιπόν μερικά. Αυθαίρετα, διάλεξα από ένα ή δύο κέννινγκαρ για κάθε έννοια.
αίμα – νερό του σπαθιού, κύμα του σπαθιού
ασήμι – χιόνι του πορτοφολιού, πάγος του πουγγιού
ασπίδα – σελήνη του καραβιού, στέγη της μάχης
βασιλιάς – άρχοντας των δαχτυλιδιών, μοιραστής των σπαθιών
βέλη – χαλάζι των χορδών του τόξου, χήνες της μάχης
γένι – δάσος του σαγονιού
γη – θάλασσα των ζώων, άτι της ομίχλης
γύπας – αιματοβαμμένος κύκνος
δάκρυα – δροσιά της θλίψης
δόντια – βράχια των λέξεων
δόρυ – φίδι της ασπίδας
ειρήνη – ανάπαυση των δοράτων
ήλιος – φωτιά του αέρα
θάλασσα – κάμπος των Βίκινγκ, λιβάδι του γλάρου
καράβι – λύκος της παλίρροιας, αλέτρι της θάλασσας
καρδιά – μήλο του κόρφου
κεφάλι – στήριγμα του κράνους, πυργίσκος του κορμιού
κεφάλι ποιητή – κάμινος ασμάτων
κοράκι – γλάρος της λαβωματιάς
μάχη – θύελλα σπαθιών, άσμα των δοράτων
ουρανός – μονοπάτι της σελήνης
πολεμιστής – χρωματιστής σπαθιών
σκάλδος – σιδηρουργός των τραγουδιών
σπαθί – κουπί του αίματος, ραβδί της λαβωματιάς
τσεκούρι – καταβροχθιστής του κράνους
φωτιά – ολοθρεμός των δέντρων
χρυσάφι – φωτιά της θάλασσας, μπρούντζος της διχόνοιας
Υπάρχουν και τα «δευτεροβάθμια» κέννινγκαρ, π.χ. νερό του ραβδιού της λαβωματιάς – αίμα.
Μια πλούσια πηγή για τα κέννινγκαρ υπάρχει εδώ : http://www.hi.is/~eybjorn/
ugm/kennings/kennings.html
Παρόμοια λεκτικά σχήματα υπάρχουν στο έπος της αγγλοσαξωνικής λογοτεχνίας «Μπέογουλφ» (π. 8ος αιώνας). Κάπου το έχω στην εκπληκτική έμμετρη μετάφραση (βραβείο της Ελληνικής Εταιρείας Μεταφραστών Λογοτεχνίας, 1997) του Πάνου Καραγιώργου (Αφοί Κυριακίδη 1996). Ίσως με άλλη ευκαιρία.
Σύμφωνοι, τα ομηρικά έπη είναι αξεπέραστα και πολύ παλαιότερα από τα, συγκριτικά, κάπως αδέξια στιχουργήματα των υπερβορείων. Όμως και αυτά τα τελευταία δεν είναι ανάξια λόγου, όπως και άλλα κείμενα, παλαιότερα και νεώτερα, όπως π.χ. το Έπος του Γκιλγκαμές, το Πόπολ Βου ή οι Λουσιάδες.
εκπληκτικά
ΑπάντησηΔιαγραφήακρως περιγραφικά και ποιητικά
Πάνω που ήθελα να κάνω σχόλια για τα έπη που ανέφερες, με μεγάλη αξία όλα τους, και με πρόλαβες.
Σευχαριστούμε καλοπροαίρετε για τις αναφορές και τις παραθέσεις των πηγών σου
Νομίζω ότι με αφορμή τον θάνατο του Μπόμπυ το ποστ έχει εξελιχθεί σε άκρως εγκυκλοπαιδική γλωσσολογική πηγή
Gerusalemme liberata, El Cid, και ο νικητής του Corus 2008
ΑπάντησηΔιαγραφή@ Sakis :
Ευχαριστώ για άλλη μια φορά για τα καλά σας λόγια. Απλώς να τονίσω και πάλι ότι οι αναφορές μου είναι ενδεικτικές και επιλεκτικές, κάθε άλλο παρά εξαντλητικές και πλήρεις, και ελεγχόμενης –παρ’ ότι επιμόνως επιδιωκόμενης– ακρίβειας και αξιοπιστίας.
Εμπρός λοιπόν, γράψτε κι εσείς δυο λόγια για κάποιο από τα αναφερθέντα σημαντικά κείμενα, ή άλλα της επιλογής σας. Προσωπικά, θα ενδιαφερόμουν για τις δύο «Ιερουσαλήμ» -κατά προτίμηση την «Απελευθερωμένη»-, τους δύο «Ορλάνδους» -κατά προτίμηση τον «Μαινόμενο»-, και τη «Μαχαμπαράτα». Αν το επιθυμείτε, σας παραχωρώ και τον «Μπέογουλφ», τους «Λουσιάδες» και τον «Ελ Θιδ», παρ΄ ότι επαίρομαι ότι τα κατέχω σε ικανοποιητικό, για ερασιτέχνη και μη σχετικό με το αντικείμενο, βάθος. Το βασικό είναι να υπάρξει το εισαγωγικό σημείωμα – θρυαλλίδα για τη συνέχιση της γόνιμης αυτής κουβέντας :-)
Α, και μας χρωστάτε και κάτι λέξεις στα αρχαία ελληνικά και σε γηγενείς αμερικανικές γλώσσες - και εγώ μια αναφορά για τις τεχνητές γλώσσες στον chess4poker.
(Ποιος νοιάζεται αν το Corus το πάρει ο αρμένιος, ο ινδός ή ο νορβηγάκος…)
καλέ μου φίλε
ΑπάντησηΔιαγραφήΔεν διεκδικώ την ειδικότητηα του φιλολόγου, ή του ιστορικού των γλωσσών
Ενας απλός φαρμακοποιός είμαι που απλά αντλώ τις γνώσεις μου από ότι θυμάμαι από τα γυμνασιακά μου χρόνια.
Περιμένω όμως από κάποιον περισσότερο εξειδικευμένο της ομήγυρης αν μπορεί να παραθέσει κάτι περισσότερο ώστε να συνεχιστεί η άκρως ενδιαφέρουσα κουβέντα μας εδώ.
Συμμετέχω και δηλώνω παρών.
Περί τεχνητών γλωσσών
ΑπάντησηΔιαγραφήΜε αφορμή ερέθισμα από τον chess4poker, έψαξα, βρήκα και μοιράζομαι με την ομήγυρι τα παρακάτω :
Οι τεχνητές γλώσσες είναι γλώσσες που η γραμματική και το λεξιλόγιό τους είναι αποτέλεσμα ανθρώπινης επινόησης και όχι φυσικής εξέλιξης ως μέρους ενός πολιτισμού όπως οι φυσικές γλώσσες. Μερικές σχεδιάστηκαν για επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων ως διεθνείς βοηθητικές γλώσσες (επικρατέστερη η Εσπεράντο). Άλλες σχεδιάστηκαν για χρήση στη λογοτεχνία (όπως οι γλώσσες του Τόλκιν) και άλλες για πειραματισμό, μυστικότητα (κωδικοποίηση), ή απλώς ως αυτοσκοπός ή για λόγους αναψυχής.
Οι τεχνητές γλώσσες χωρίζονται στις βοηθητικές, στις φανταστικές και στις λογικές.
Βοηθητική ορίζεται η τεχνητή γλώσσα που προορίζεται για χρήση στη διεθνή επικοινωνία. Η πλέον διαδεδομένη είναι η Εσπεράντο (1887 Ludwig Lazarus Zamenhof)· η βελτιωμένη μορφή της, Ίντο (1907 Louis de Beaufront, Louis Couturat), δεν επικράτησε. Η κατανοούμενη από τους περισσότερους είναι η Ιντερλίνγκουα (1951), η ενίοτε λεγόμενη και Ιντερλίνγκουα της IALA (International Auxiliary Language Association), για να διαχωρίζεται από την προγενέστερη Ιντερλίνγκουα του Πεάνο (Latino sine Flexione ή Interlingua de Peano, 1931).
Άλλη βοηθητική γλώσσα είναι η Basic English (1930 Charles K. Ogden), απλοποιημένη μορφή της αγγλικής, με 850 λέξεις βασικό λεξιλόγιο (100 λειτουργίες, 600 πράγματα –400 γενικά και 200 απεικονίσιμα– και 150 ιδιότητες –100 γενικές και 50 αντίθετες–). Ο επινοητής της υποστήριξε ότι η αγγλική απαιτεί 7 χρόνια για την εκμάθησή της, η εσπεράντο 7 μήνες και η βασική αγγλική 7 εβδομάδες.
Βοηθητική γλώσσα των σλαβικών γλωσσών είναι η Σλόβιο (1999 Mark Hucko). Ο επινοητής της ισχυρίζεται ότι είναι καταληπτή από πάνω από 400 εκατομμύρια ανθρώπους χωρίς προηγούμενη μελέτη της. Γράφεται και με το κυριλλικό και με το λατινικό αλφάβητο.
Βοηθητική γλώσσα είναι και η Νέα Ομιλία (Newspeak) του μυθιστορήματος «1984» του Τζωρτζ Όργουελλ (1948).
Φανταστική ορίζεται η τεχνητή γλώσσα φανταστικού κόσμου ή λαού. Γνωστότερες είναι η Κουένυα (δημιουργήθηκε το 1917 και τελειοποιήθηκε το 1938 από τον άγγλο συγγραφέα Τόλκιν· είναι η γλώσσα των Υψηλών Ξωτικών –High Elves– στα βιβλία του· έχει εκδοθεί στα ελληνικά από την Κατερίνα Στύλου μέθοδος εκμάθησης της Κουένυα· ο Τόλκιν έχει επινοήσει και άλλες φανταστικές γλώσσες, όπως τη Σίνταριν και την Αντουναϊκή) και η Κλίνγκον (1984 Marc Okrand για την ταινία Star Trek· ο ίδιος έχει επινοήσει το 2001 και την Ατλαντική για την ταινία Atlantis).
Λογική ορίζεται η τεχνητή γλώσσα που προορίζεται να αποτελέσει πείραμα στη λογική ή στη φιλοσοφία. Τέτοιες είναι η Loglan (1955) και η εξέλιξή της Lojban (1993).
Σε αυτό το σημείωμα, η Εσπεράντο τοποθετήθηκε στο πλαίσιο των τεχνητών βοηθητικών γλωσσών. Σε επόμενο σημείωμα, άγνωστο πότε, θα παραθέσω μερικά στοιχεία για την ίδια τη γλώσσα.
Φοβερά ενδιαφέροντα και περιμένουμε με αγωνία την συνέχεια.
ΑπάντησηΔιαγραφήΠάντως έχω την υποψία ότι όποιες γλώσσες και αν επινοήσουμε τίποτα δεν είναι πιό εκφραστικό από τις γλώσσες που δημιουργήθηκαν και εξελίχθηκαν με φυσικό τρόπο από το βάθος του χρόνου και προχωρούν στο μέλλον....φυσικά
Καλοπροαίρετε θα σε πάρω να πάμε μαζί στον εκατομμυριούχο! (μην το λάβεις ως ειρωνικό σχόλιο, κάθε άλλο, απλώς είμαι έκπληκτος με την εγκυκλοπαιδική σου ανησυχία, όταν αναφέρθηκα στον σκακιστή που ήταν εσπεραντιστής δεν ήταν πάσα,αλλά τελικά βγήκε σε καλό, έμαθα κάτι παραπάνω!!).
ΑπάντησηΔιαγραφήΝα σαι πάντα καλά και ακμαίος.
Reuters
ΑπάντησηΔιαγραφήWednesday, February 6, 2008
MANILA: A Filipino woman and her daughter are claiming a share of the estate of late American-born chess legend Bobby Fischer, a lawyer said on Wednesday.
Samuel Estimo told Reuters he was gathering documents and evidence to prove that Fischer had a daughter with Marilyn Young in 2001. He said the reclusive chess master had left a $1.95 million (995,000 pound) estate.
"I have with me a copy of the passports, pictures and bank accounts of Fischer's seven-year-old daughter," Estimo said, adding he would file a claim in Iceland.
Fischer, who died last month, had renounced his U.S. citizenship and moved to Iceland in 2005.
"I believe we have substantial proof to back the claims of Marilyn Young and her daughter Jinky. They even stayed with him in Iceland for three weeks in September 2005."
Two nephews and a Japanese woman, who claimed to have married the reclusive chess master, are also contesting Fischer's estate. Washington was also trying to recover money from Fischer in back taxes, Estimo said.
Ισλανδικές σάγκες υπάρχουν στα αγγλικά στην εξής διεύθυνση:
ΑπάντησηΔιαγραφήhttp://www.perseus.tufts.edu/hopper/collections, και μετά διαλέγετε Germanic Materials.
Τελικά στους αρχαίους χρόνους υπήρχε υπερέχουσα γλώσσα της Ελληνικής??
ΑπάντησηΔιαγραφήΠολύ χλωμό μου μοιάζει.