Καταρίνα Μπλουμ

Η Χαμένη Τιμή της Καταρίνα Μπλουμ (Die verlorene Ehre der Katharina Blum)

Της Φιλοθέης Π. (phi)

Το μικρό αυτό αριστούργημα του Χάινριχ Μπελ, περιγράφει με χιούμορ, ειρωνεία αλλά και τρυφερότητα, μια σύγχρονη εκδοχή «ατίμωσης», που όμως δεν γίνεται παθητικά δεκτή, όπως σε άλλες εποχές, αλλά αντιμετωπίζεται δυναμικά από το θύμα.
Στη Γερμανία του οικονομικού θαύματος αλλά και της αντιτρομοκρατικής υστερίας των μολυβένιων ετών της δεκαετίας του 1970, η Καταρίνα Μπλουμ, μια νεαρή οικιακή βοηθός, πηγαίνει σε ένα αποκριάτικο πάρτι όπου γνωρίζει τον Λούντβιχ Γκαίτεν, καταζητούμενο για «διάφορα εγκλήματα» και κάνει έρωτα μαζί του. Έτσι η Καταρίνα βρίσκεται άξαφνα στο στόχαστρο του κίτρινου Τύπου -που εκπροσωπείται από την ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ. Μετά τη νύχτα αυτή η Καταρίνα Μπλουμ ανακαλύπτει το πρόσωπο ενός σκοτεινού μηχανισμού που μέχρι τότε αγνοούσε. Η κοινή γνώμη δεν θα παραμείνει αμέτοχη στην ηθική και ψυχική εξόντωσή της.
Απελπισμένη από το διασυρμό της, καταφεύγει στη μόνη άμυνα που της απομένει: δολοφονεί τον διεφθαρμένο δημοσιογράφο.
Το βιβλίο πρωτοεκδόθηκε το 1974, στη Γερμανία, πολύ πριν τα ΜΜΕ λάβουν τη μορφή που έχουν σήμερα. Περιγράφει ένα κόσμο ζοφερό, σκοτεινό, όπου ο ένας εκμηδενίζεται, γίνεται έρμαιο στη βούληση, του συστήματος και αυτών που το εκμεταλλεύονται. Δυστυχώς παραμένει ακόμη και σήμερα επίκαιρο, αλλάζουν τα ονόματα, αλλάζουν οι αφορμές, αλλάζουν τα συστήματα και οι πρακτικές. Το πρόβλημα παραμένει. Ο ένας παραμένει ακόμη απροστάτευτος απέναντι στις κάθε είδους εξουσίες, νόμιμες ή παράνομες.

Ο Χάινριχ Μπελ γεννήθηκε στην Κολωνία το 1917, από πατέρα γλύπτη. Άρχισε να δουλεύει σ' ένα βιβλιοπωλείο, κι έπειτα υπηρέτησε στο πεζικό σ' όλη τη διάρκεια του πολέμου. Μετά το 1945 έκανε διάφορες δουλειές, και το 1951 έγινε συγγραφέας. Οι πρώτες του νουβέλες μιλούν για την απελπισία των ανθρώπων που έχουν εμπλακεί στον πόλεμο. Τα μεταγενέστερα έργα του, όπως το «Γνωριμία με τη νύχτα» και «Το αφύλαχτο σπίτι», μιλούν για το ηθικό κενό πίσω από το «οικονομικό θαύμα» της μεταπολεμικής Γερμανίας, ενώ «Το ψωμί των πρώτων χρόνων» απεικονίζει τη φτώχεια, το ζόφο και την πείνα των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων. Τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ το 1972. Συγκλονισμένος από την εποχή που έζησε και από όσα η γενιά του είδε άκουσε και βίωσε αποτέλεσε τον πιο εύστοχο σχολιαστή της Γερμανικής ιστορίας κατά το μέσο του αιώνα.