Ματωμένα Χώματα

Τα Ματωμένα Χώματα τα είπαν «Βίβλο της σύγχρονης εξόδου του μικρασιάτικου Ελληνισμού». Τα είπαν «σεισμική δόνηση». Μυθιστόρημα που «Τσούζει. Ζεματάει. Καίει. Τιμωρεί. Έχει ψυχή ανθρώπινη.»

Τα Ματωμένα Χώματα εκδόθηκαν το 1962. Μεταφράστηκαν σε μια σειρά χώρες, Γαλλία, Σοβιετική Ενωση, Ουγγαρία, σε όλα τα Βαλκάνια, κλπ. Στην Τουρκία είχαν συγκλονιστική απήχηση. «Μέσα στην επική ατμόσφαιρα του βιβλίου αυτού, που είναι ένα είδος "Πολέμου καί Ειρήνης" της Ελλάδας - γράφει ο Οίκος Σαντέρ - αντί ν' αναζωπυρώνεται το μίσος, ζωντανεύει το ανθρώπινο δράμα όλων των μικρών λαών που σφαγιάζονται στο βωμό των ιμπεριαλιστικών συμφερόντων».

Για τη Διδώ Σωτηρίου δεν υπάρχουν Ελληνες και Τούρκοι. Υπάρχουν άνθρωποι που υποφέρουν το ίδιο, που αντιδρούν στα γεγονότα κατά τον ίδιο, πανομοιότυπο σχεδόν τρόπο, γίνονται θύματα των ίδιων ψυχώσεων και ζούνε με το ιδανικό της απλής, ήρεμης και ειρηνικής ζωής. Και όμως, οι άνθρωποι αυτοί, κάτω από συνθήκες που δημιουργεί ο πόλεμος, χάνουν τον ανθρωπισμό τους, μεταβάλλονται, χωρίς να το αντιληφθούν οι ίδιοι, σε πραγματικά κτήνη. Ο μεγάλος υπεύθυνος για την τραγωδία του Μικρασιατικού λαού, για τη συγγραφέα, είναι ο πόλεμος και τα συμφέροντα που τον υποκινούν. Και εναντίον του στρέφεται.

Τα «Ματωμένα χώματα» είναι ένα βιβλίο απολύτως έντιμο, αφού μιλά χωρίς φόβο και με πολύ πάθος για όσα έγιναν ανάμεσα στους δύο λαούς. Εξιστορεί, μέσα από την αφήγηση του Μανώλη Αξιώτη, του αγρότη νεαρού από τον Κιρκιντζέ, ενός χωριού κοντά στην Εφεσο, πώς άναψαν οι πρώτες σπίθες αντιπάθειας ανάμεσα στους Ελληνες και τους Τούρκους, πώς φούντωσαν οι πυρκαγιές, ποιοι τις συδαύλισαν έντεχνα (βασικά οι Γερμανοί) πώς έκαψαν τη Μικρά Ασία, τη φιλία και την αγάπη ανάμεσα στους δυο λαούς. Μιλά για όσα έκαναν οι μεν στους δε, αλλά και οι δε στους μεν. Με μια σπαρακτική απλότητα, που κάνει το μυθιστόρημα μεγαλειώδες.

Η μεγαλύτερη αρετή του βιβλίου είναι ότι πείθει για το δράμα και των δύο λαών, χωρίς ακρότητες και εθνικιστικές προκαταλήψεις, παρόλο που η ματιά της Διδώς Σωτηρίου είναι καθαρά ελληνοκεντρική. Για τα «Ματωμένα χώματα» κυρίως αλλά και για το σύνολο του έργου της η συγγραφέας τιμήθηκε με το Βραβείο Ιπεκτσί της επιτροπής για την ελληνοτουρκική φιλία.