Το ένστικτο του θανάτου

Της Φιλοθέης Π.

O Ζακ Μεσρίν υπήρξε ο πιο διαβόητος Γάλλος παράνομος της δεκαετίας του '70: η δράση του ως ληστής τραπεζών και οι συνεχείς αποδράσεις του από τις πιο σκληρές γαλλικές και καναδικές φυλακές τον μετέτρεψαν σε μύθο. Και αυτός ο μύθος διαρκεί ακόμα και σήμερα - τριάντα χρόνια μετά το θάνατό του το 1979, αποτέλεσε την έμπνευση για την ταινία ''Δημόσιος Κίνδυνος Νο.1'' που παίζεται αυτό τον καιρό στις κινηματογραφικές αίθουσες με τον Βενσάν Κασέλ στο ρόλο του Μεσρίν.

Το αυτοβιογραφικό του κείμενο ''Το ένστικτο του θανάτου'' κατόρθωσε να το βγάλει κρυφά από τη φυλακή και υπήρξε απαγορευμένο για αρκετά χρόνια από τις γαλλικές αρχές. Πρόκειται για μία ''εκ βαθέων'' μαρτυρία ενός ανθρώπου που επέλεξε συνειδητά να ξεπεράσει τα όρια και να ζήσει επικινδύνως ως επικηρυγμένος. Κι όπως λέει ο ίδιος, δεν έγραψε την απολογία του αλλά το κατηγορητήριό του, ''δικάζοντας'' τις κοινωνικές και πολιτικές δομές που τον εκπαίδευσαν ως δολοφόνο στον πόλεμο της Αλγερίας (είχε παρασημοφορηθεί για τη στρατιωτική του δράση) και ολοκλήρωσαν την εγκληματική ''μόρφωσή'' του με αλλεπάλληλους εγκλεισμούς σε φυλακές υψίστης ασφαλείας και σε κελιά απομόνωσης.

Ο Μεσρίν αφηγείται με ωμότητα και κυνισμό τη ζωή του: τα παιδικά του χρόνια στην κατεχόμενη από τους Γερμανούς Γαλλία, τις καθοριστικές εμπειρίες του στον γαλλοαλγερινό πόλεμο και βέβαια όλη τη σταδιοδρομία του στο έγκλημα, περιγράφοντας χωρίς ωραιοποιήσεις και υπεκφυγές τις ληστείες, τους φόνους (με όλες τις ανατριχιαστικές λεπτομέρειες) και τις αποδράσεις του. Σύντροφοι στα όπλα, προδότες, μπάτσοι, χαφιέδες, νταβατζήδες και πόρνες συνθέτουν τον κόσμο που περιγράφει. Αλλά αυτή είναι η μια πλευρά του νομίσματος. Στην αφήγησή του υπάρχουν επίσης η πίκρα των γονιών του, η λατρεία για την κόρη του και βέβαια οι έρωτές του: από τα πρώτα εφηβικά σκιρτήματα ώς τις πολυάριθμες ερωμένες του και από τις πρώην συζύγους του ώς τη Ζανού - τη Γυναίκα, όπως τη χαρακτηρίζει, που συμμετείχε στη δράση του και φυλακίστηκε επίσης.

Φυσικά δεν πρόκειται για ένα λογοτεχνικό έργο. Η γλώσσα είναι ακατέργαστη κι ο λόγος σχεδόν προφορικός. Δεν λείπουν όμως και στιγμές που διακρίνεται μια γνήσια λογοτεχνική φλέβα στη γραφή του Μεσρίν, όπως όταν μιλάει για τον πρώτο ''φόνο'' που διέπραξε: ενός πουλιού που σκότωσε στα παιδικά του χρόνια με καραμπίνα κι ήταν ο μοναδικός για τον οποίο μετάνιωσε. Το κείμενο είναι γραμμένο απνευστί, χωρίς ξεχωριστά κεφάλαια, ενώ η δράση είναι τόσο καταιγιστική που ο αναγνώστης δεν αντιλαμβάνεται πώς κυλούν οι σελίδες, ακολουθώντας κατά πόδας το γρήγορο ρυθμό του βιβλίου. Ίσως γιατί ο Ζακ Μεσρίν βιαζόταν να καταγράψει στο χαρτί το βίο και την πολιτεία του, γνωρίζοντας ότι ανά πάσα στιγμή θα μπορούσε να συναντηθεί με τη σφαίρα που έγραφε τ' όνομά του. Πράγματι, στις 2 Νοεμβρίου 1979, ο ''Νο.1 Δημόσιος Κίνδυνος'' όπως τον αποκαλούσαν οι αρχές, έπεσε νεκρός σε ενέδρα της αστυνομίας - ένας κινηματογραφικός θάνατος αντάξιος μιας μυθιστορηματικής ζωής...

--------------------------------------------------------------------------
Το ένστικτο του θανάτου
Συγγραφέας: Ζακ Μεσρίν
Εκδοτικός Οίκος: Ελεύθερος Τύπος
Μετάφραση: Τέτη Χρονοπούλου