Ο λάκκος (μέρος δεύτερο)

Του Παναγιώτη Κονιδάρη


Δε λέω, είχε τέσσερα πιόνια για το άλογό μου αλλά τα δύο τουλάχιστον από αυτά είχαν παραωριμάσει. Θεωρούσα ότι ήταν θέμα χρόνου η νίκη μου και συνεπακόλουθα η νίκη της ομάδας. Είδα με την άκρη του ματιού μου την Αθηνά να κοιτάει το ρολόι της. Όχι ρε γαμώτο! Έπρεπε να ξεμπερδεύω μιαν ώρα αρχύτερα αν ήθελα να ελπίζω σε ραντεβού μαζί της. Οι παίκτες και των δύο ομάδων είχαν αρχίσει να μαζεύονται πάνω από τη σκακιέρα μας μαζί με κάποιους θεατές ελευθέρας βοσκής. Ήταν που ήταν αποπνικτική η ατμόσφαιρα, με το συνωστισμό κοντεύαμε να βγάλουμε την μπέμπελη. Ο αντίπαλός μου πάσχιζε να συμμαζέψει τις χοντρές στάλες ιδρώτα που έτρεχαν στο μέτωπό του μ’ ένα λερωμένο χαρτομάντιλο. Παρ’ όλη την προσπάθειά του μερικές απ’ αυτές κατρακυλούσαν στους κόκκινους κροτάφους του και του λέκιαζαν το γιακά του τσιτωμένου πουκάμισου. Η αίθουσα είχε πάρει ν’ αδειάζει καθώς μια-μια οι αναμετρήσεις έφταναν στο τέλος τους. Ακόμα και ο διάδρομος είχε σχεδόν ερημώσει μένοντας με ένα πέπλο καπνού που το έκοβες με το μαχαίρι.

Δεν ήμουν θολωμένος. Ούτε είχα πρόβλημα χρόνου με 15 λεπτά στο ρολόι. Καταλάβαινα ότι αρκούσε το 39…b5 ή και το 39…bc5 για να διεκδικήσω τη νίκη στο φινάλε με τον επιπλέον ίππο. Όμως όλα τα βλέμματα ήταν στραμμένα πάνω μου. Τα ένιωθα να ξετυλίγονται σαν κορδέλες πάνω και γύρω από τους ώμους μου, να γαργαλάνε τους μύες μου σα να με παρότρυναν να αντιδράσω, να αγκαλιάζουν το τραπέζι, τη σκακιέρα, τα κομμάτια. Κι ανάμεσά τους ένα όμορφο, ανυπόμονο, σκούρο και υγρό βλέμμα να μου χαϊδεύει τα μαλλιά και την πλάτη και ν’ανατριχιάζω σύγκορμος. Έτσι έγινε κι έπιασα τον ίππο παίζοντας 39…Nxc5, με μια κίνηση του χεριού αποφασιστική όσο και χαριτωμένη, που θα την ζήλευε κι ο Καπαμπλάνκα.

Ακούστηκε ένα μουρμουρητό και κάποιοι ψίθυροι. Ο κακόμοιρος ο αντίπαλός μου τινάχτηκε από το βυθό του σα να είχα πετάξει μολότοφ στη σκακιέρα και για λίγο απέμεινε σαστισμένος. Μετά έριξε δυο τρεις βιαστικές ματιές στη σημαία του που είχε οριζοντιωθεί και έκοψε τον ίππο με ένα βογκητό. 40.bc5. Έσπρωξα το πιόνι 40…b5 και πετάχτηκα από τη θέση μου. Προσπέρασα μάτια γεμάτα απορία και θαυμασμό κι αυτό με έκανε να φουσκώνω από υπερηφάνεια.

«Θυσίασες τον ίππο!» ήταν η αντίδραση της Αθηνάς και μου χάιδεψε το μάγουλο. Δε χωρούσε αμφιβολία, την είχα εντυπωσιάσει. Στο καπνιστήριο με βρήκαν και τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας.
«Μεγάλε! Έτσι σε θέλω!» μου χτύπησε την πλάτη ο Μπάμπης φεύγοντας.
«Τα μέτρησες καλά;» ρώτησε ο Στάθης ψύχραιμα.
«Πώς θα πιάσει το πιόνι;» διαμαρτυρήθηκα.
«Τον κανόνα του τετραγώνου τον ξέρει κι η γάτα μου» με υπερασπίστηκε ο κυρ-Μιχάλης. «Τώρα της μαθαίνω και την οποζισιόν» πρόσθεσε. Ο Νίκος παρέμενε σκεπτικός.
«Δεν έχω μετρήσει βαριάντες» είπε στο τέλος, «αλλά κάτι μου βρωμάει».
«Η τσιγαρίλα θα φταίει ρε μαζέτα» έσπασε ο Μιχάλης την ένταση.

Εμένα όμως μου είχαν μπει ψύλλοι στ’ αυτιά. Παρατήρησα από μακριά τον αντίπαλό μου. Είχε απομείνει μόνος κι έρημος. Είχε θάψει το κεφάλι μέσα στις παχουλές του παλάμες και έμενε ακίνητος σαν άγαλμα του Βούδα. Τι θα μπορούσε να σκαρφιστεί; Ήθελε τρεις κινήσεις για να φτάσει με τον ρουά στο g6, διάστημα στο οποίο το πιόνι μου θα είχε ροβολήσει στο b3 και ο βασιλιάς μου θα κράταγε τα μπόσικα από το f8. Μετά θα έσπρωχνε το θήτα, αλλά προλάβαινα να βγάλω ντάμα στο b1 με σαχ, και πάπαλα. Η ώρα περνούσε και ο άντρας ίσα που ανέπνεε. Αναρωτιόμουν μήπως τον είχε πάρει ο ύπνος. Ο χρόνος που είχαμε για την ολοκλήρωση της παρτίδας ήταν μια ώρα.

Μετά από 10 λεπτά δίχως απάντηση δέχτηκα το πρώτο χαστούκι. Η Αθηνά με βρήκε να κόβω βόλτες αμέριμνος. Μου ζήτησε συγγνώμη αλλά δεν μπορούσε να καθυστερήσει και πολύ, δεν ήθελε να αργήσει στο σπίτι, έπρεπε να φύγει, μιαν άλλη φορά, τέτοια. Μου ήρθε να εκσφενδονίσω κανένα ρολόι στον χοντρό που με ταλαιπωρούσε ανώφελα. Η όμορφη συμπαίκτρια με φίλησε στο μάγουλο στα πεταχτά και κατέβηκε τις σκάλες απαλά, σαν λησμονημένο όνειρο. Μπήκα στην τουαλέτα να ρίξω λίγο νερό στο πρόσωπό μου κι εκεί δέχτηκα το δεύτερο χτύπημα. Σαν ουράνια επιφοίτηση είδα καθαρά μπροστά μου τους φόβους του Νίκου να ενσαρκώνονται. Η θέση μου στην σκακιέρα ήταν ύπουλη! Τόσο ύπουλη που κινδύνευα ακόμα και να χάσω! Έμεινα αποσβολωμένος να κοιτώ το μουσκεμένο μου πρόσωπο στον καθρέφτη. Ήταν όλο μια βαριά σκιά.

Το κρύο νερό ωστόσο με συνέφερε κάπως. Δεν μπορεί, έλεγα στον εαυτό μου, κάτι θα πρέπει να υπάρχει εδώ. Δεν ήταν δυνατόν να με έχουν φτύσει όλοι οι θεοί, της Κάισσας συμπεριλαμβανομένης. Το μυαλό μου πήρε φωτιά. Είχα μπροστά μου μια σπουδή και έπρεπε να την τιθασεύσω. Μου πήρε κάπου ένα τέταρτο για να βρω την παγίδα. Ήταν στ’ αλήθεια μια λαμπρή κίνηση που μόνο ένας συνθέτης σπουδών θα μπορούσε να έχει προβλέψει. Ο δύσμοιρος αντίπαλός μου ούτε που θα την είχε μυριστεί. Κρίμα που δε θα ήταν πια κοντά η Αθηνά για να με θαυμάσει.

Με αναπτερωμένο ηθικό επέστρεψα στην σκακιέρα όπου ο κακός είχε παίξει 41.Kg4!



Εντάξει, δεν περίμενα κιόλας να φάει το πιόνι. Τότε θα έσπρωχνα ανενόχλητος και μετά από 41.Kxh4, b4 42.Kg5, Kxf7 43.h6, b3, θα έπαιρνε τέλος η σεμνή τελετή. Αυτό μάλλον σκεφτόταν τόση ώρα. Φτάνοντας στο f5 απειλούσε τόσο Kg6, όσο και να πιάσει το ελεύθερο μπαίνοντας στο τετράγωνο από το e4. Ο καταραμένος ο Ρέτι! Όμως πίστευα ότι είχα δει πολύ περισσότερα και συνέχισα απτόητος.
41…b4Κούνησε αργά και λυπημένα τον βασιλιά.
42.Kf5Πριν καλά- καλά τον ακουμπήσει κάτω έσπρωξα το πιόνι μου. Όχι όμως αυτό που περίμεναν όλοι:
42…h3!!

Αυτή ήταν η έμπνευσή μου. Αυτός ήταν ο λάκκος που του είχα σκάψει και που περίμενα να πέσει μέσα με τα μούτρα. Ο άντρας σκούπισε το γυαλιστερό του μέτωπο μέχρι πίσω με τα απομεινάρια από το χαρτομάντιλο και με κοίταξε με γουρλωμένα μάτια. Βγήκα από την αίθουσα ανασαίνοντας βαριά από τη μύτη. Άναψα τσιγάρο για να ηρεμήσω. Σε λίγο στεκόντουσαν δίπλα μου οι τιτλούχοι της ομάδας.

«Κορώνα- γράμματα» είπε ο Στάθης κουνώντας το κεφάλι. Ο Νίκος χαμογέλασε, μου έριξε ένα βλέμμα όλο νόημα και επέστρεψε στην αίθουσα να παρακολουθήσει την παρτίδα της κορασίδας που συνέχιζε να παίζει απτόητη παρά τις βαριές απώλειες.
«Ρε μαζέτα, μάθε να παίζεις με τους μαζέτες σαν μαζέτας» πρόσθεσε σιβυλλικά ο υποψήφιος μετρ. Δεν έκατσα στη θέση μου παρά μόνο όταν ο λευκός είχε απομείνει με πέντε λεπτά στο ρολόι. Μα τι στο διάολο σκεφτόταν τόσην ώρα; Γιατί δεν έτρωγε πια το αναθεματισμένο το h3 ή έστω να έσπρωχνε απλά στο g4; Ήταν τόσο προφανές που είχα αρχίσει ν’ ανησυχώ για το αν πράγματι είχε εντοπίσει τον λάκκο. Θα μπορούσε όμως ένας παίκτης της σειράς σαν αυτόν να εμβαθύνει σε μια βαριάντα σαν από σπουδή; Τα λεπτά έγιναν τέσσερα, μετά τρία, μετά δύο. Η σημαιούλα του είχε γίνει τέντα. Αργά, σα να φοβόταν μην πατήσει νάρκη έπιασε το πιονάκι, το ξανάφησε, μετά το ταλάντευσε για λίγο στο κενό και τελικά το έσπρωξε.

43.g3!
Για το Θεό! Είχε πράγματι δει ή ήταν μια ακόμα τυχερή κίνηση; Δεν του έδωσα χρόνο να το σκεφτεί περισσότερο:
43…b3
Εξίσου αργά έπιασε το βασιλιά. Αυτός που έτρεμε σα βούρλο σε όλη την παρτίδα εμφάνιζε πια μια αξιοσημείωτη ψυχραιμία.
44.Kg6, Kf8 45.h6, b2 46.h7
Στριφογύρισα στη θέση μου σα να είχε καρφιά. Άκουσα ή μου φάνηκε ότι άκουσα τον υποψήφιο μετρ μας να ψιθυρίζει «κάποιο λάκκο έχει η φάβα!». Όλοι έβλεπαν ότι προήγαγα πρώτος και μάλιστα με σαχ. Τί θα γινόταν όμως με το θήτα πιόνι; Έπαιξα τα φορσέ.
46…b1Q+ 47.f5, Qb2.
Φαινομενικά όλα έμοιαζαν υπό έλεγχο. Την βαριάντα όμως την είχα μετρήσει και ήξερα. Ίσως ήμουν ο μόνος που ήξερε. Αν ο αντίπαλός μου δεν το είχε μυριστεί; Ο λάκκος! Ο λάκκος! Ένιωθα τον αέρα να πυκνώνει γύρω μου. Σκιές ανθρώπων μάκραιναν και ακουμπούσαν στις άκρες τις σκακιέρας. Το φως είχε λιγοστέψει. Το τικ-τακ του ρολογιού είχε επιταχυνθεί. Και τότε, σαν μέσα από σύννεφο, πρόβαλε ο εφιάλτης μου.
48.h8Q+!!
Κι όμως, ήξερε! Εκείνος ο άνθρωπος με το αξιοθρήνητο παρουσιαστικό και το ακόμα πιο αξιοθρήνητο ύφος, είχε λύσει τη σπουδή που του είχα βάλει, είχε αποφύγει το λάκκο που του είχα σκάψει.
48…QxQ 49. f6!
Αυτό ήταν λοιπόν! Ξάφνου τα μέλη μου χαλάρωσαν. Η αταραξία που ακολουθεί τη συνειδητοποίηση τίναξε όλη την ένταση από πάνω μου. Χαμογέλασα πικρά κοιτώντας τη νεογέννητη ντάμα μου κλεισμένη στη φυλακή.



Αυτός ήταν ο λάκκος που του είχα ετοιμάσει. Αν είχε κόψει το h3 ή είχε σπρώξει δύο τετράγωνα, τότε η ντάμα μου θα είχε διαφυγή από το h4. Αλίμονο! Το g3 ήταν το λουκέτο της φυλακής. Είχα πέσει ο ίδιος στον λάκκο.

Έσπρωξα σχεδόν αδιάφορα 49…d5. Αν το έκοβε αν πασάν…Η ελπίδα πεθαίνει τελευταία δε λένε;
50.c6!
Δε λένε όμως ότι τελευταία- ξετελευταία, πάντα τα τινάζει τα πέταλα. Του έσφιξα το κάθιδρο χέρι και είδα κάτι σαν υποψία χαμόγελου. Το κοινό μου με εγκατέλειψε πιο γρήγορα απ’ όσο είχε μαζευτεί γύρω μου. Κατευθύνθηκαν όλοι στην τελευταία σκακιέρα που παιζόταν ακόμη παρτίδα.
«Γιατί παίξατε 42…h3;» με μάλωσε.
«Γιατί παίζω σκάκι γενικώς, αυτό είναι το σωστό ερώτημα»
«Όχι, προς θεού! Απλά το 42…h3 μου φάνηκε λανθασμένη επιλογή»
«Ήταν ο λάκκος…» μουρμούρισα.
«Τι πράγμα;»
«Τίποτε, μη νοιάζεστε, κάτι δικά μου λέω»
«Ξέρετε, ήμουν ήδη απογοητευμένος από το άνοιγμα. Σε εκείνο το σημείο δεν έβλεπα με ποιον τρόπο θα σταματούσα το πιόνι. Περίμενα μόνο να παίξετε το 42…b3 για να εγκαταλείψω. Όμως αυτό το h3 με έβαλε σε σκέψεις. Τι έβλεπε ένας συνθέτης σπουδών που δεν μπορούσα να το δω εγώ; Πείσμωσα και ορκίστηκα να λύσω τη σπουδή που είχα μπροστά μου, ακόμα κι αν έχανα από χρόνο! Εξάλλου δε θα ήταν και ατιμωτικό να χάσω από τον διάσημο συνθέτη…»

Το όνομα που είχε αναφέρει ήταν αυτό του μετρ μας, του Νίκου. Τινάχτηκα. Είχε ακούσει ότι ήμουν συνθέτης και συμπέρανε ότι έπαιζε με τον Νίκο! Δεν προσπάθησα καν να του ξεδιαλύνω την πλάνη. Πάτησα το ρολόι του από περιέργεια και η σημαιούλα έπεσε σχεδόν αμέσως μ’ ένα ελαφρό τικ. Θα μπορούσα να έχω κερδίσει ακόμα κι από χρόνο, μα ποιο θα ήταν το όφελος; Εξάλλου ήμουν ο ίδιος που είχα σκάψει το λάκκο μου.

Έψαξα τους άλλους και τους είδα όλους γύρω από το τελευταίο τραπέζι. Πλησίασα σα βρεγμένος, δαρμένος και ευνουχισμένος γάτος. Φανταστείτε την ευτυχία μου όταν διαπίστωσα ότι η Ευτυχία μας, από πύργο κάτω που την είχα αφήσει ήταν πύργο πάνω! Και σα να μην έφτανε αυτό, το σαμιαμίδι με το οποίο έπαιζε έστησε σε λίγο ματ στην κίνηση και έμπηξε τα κλάματα.

«Έλα, μην κάνεις έτσι, αφού η ομάδα κέρδισε» με παρηγορούσε ο Νίκος στο δρόμο για τον ηλεκτρικό. «Σκέψου επίσης ότι έφτιαξες μια καινούρια σπουδή». Μα δε μ’ ένοιαζε πια η παρτίδα, η ήττα μου ή η σπουδή. Μ’ έκοφτε περισσότερο η χρυσή ευκαιρία που είχα χάσει με την Αθηνά. Και με τι μούτρα θα την αντιμετώπιζα την επόμενη φορά, όταν θα είχε μάθει τα καθέκαστα για τον τιτανικό μου; Ο Νίκος πριν μπει στο τρένο, μου χτύπησε την πλάτη : «Τέλος καλό, όλα καλά!». Δεν μπορούσα να συμφωνήσω. Κι όμως είχε δίκιο. Το διαπίστωσα αργότερα στο σπίτι στον Πειραιά όταν ανέσυρα από την τσέπη μου μαζί με το παρτιδόφυλλο κι ένα χαρτάκι με τον γραφικό του χαρακτήρα και με το τηλέφωνο της Αθηνάς. Λίγο καιρό μετά έτυχε ν’ αλλάξω σύλλογο ενώ και η Αθηνά είχε κόψει το σκάκι. Δεν την ξαναείδα σε αγωνιστικούς χώρους.

Ούτε που μπορώ να υπολογίσω πόσα χρόνια έχουν κυλήσει από τότε. Ασφαλώς πολλά, αν κρίνω από το κιτρινισμένο παρτιδόφυλλο που μου θύμισε το περιστατικό. Το ξέθαψε η γυναίκα μου από κάποια ανήλιαγα ερμάρια μαζί με το χαρτάκι με το τηλέφωνο. Για να πω την αλήθεια, τα νόμιζα χαμένα. Όμως η γυναίκα μου είναι πολύ τακτική και δεν πετάει τίποτε στο λάκκο, σαν μερικούς μαζέτες. Ω, ναι, η Αθηνά μου δεν πετάει ποτέ τίποτε.

Σημείωση: Η ιδέα προήλθε από ένα αντίστοιχο αφήγημα του Αλεξάντερ Καζάντσεβ με τίτλο «Η μοιραία νάρκη». Το ξέθαψα σε ένα παλιό τεύχος του περιοδικού «Κάισσα», σ’ αυτό του Μάρτη του 1989 και σε πολύ καλή μετάφραση του Πάνου Κωνσταντινίδη. Το διασκεύασα κρατώντας τη θέση-σπουδή και κάποια ακόμα στοιχεία και το προσάρμοσα σε μια δική μου πραγματική ιστορία. Αν έχετε το περιοδικό ρίξτε του μια ματιά, αξίζει τον κόπο.