Ισαάκ Μπάμπελ

«Μικρό παιδί ήμουνα μέγας ψεύτης. Η αιτία ήταν το διάβασμα. Η φαντασία μου ήταν συνεχώς ερεθισμένη. Διάβαζα την ώρα του μαθήματος, στα διαλείμματα, στο δρόμο, καθώς γύριζα στο σπίτι, διάβαζα τη νύχτα κάτω απ' το τραπέζι, κρυμμένος απ' το τραπεζομάντιλο που κρεμόταν ως το πάτωμα. Όταν βυθιζόμουν σ' ένα βιβλίο, ξεχνούσα όλες τις σημαντικές υποθέσεις αυτού του κόσμου, όπως, ας πούμε, να το σκάσω απ' το σχολείο και να τρέξω στο λιμάνι, ή να μάθω μπιλιάρδο στα καφενεία του ελληνικού δρόμου, ή να πάω να κολυμπήσω στο Λανζερόν. Δεν είχα φίλους. Ποιος θα 'θελε να χάνει τον καιρό του μ' ένα αγόρι σαν εμένα;

Μια μέρα είδα στα χέρια του Μαρκ Μπόργκμαν, που ήταν ο πρώτος μαθητής στην τάξη μας, ένα βιβλίο για τον Σπινόζα. Μόλις το είχε τελειώσει, κι ήταν δύσκολο να μη μιλήσει για την ισπανική Ιερά Εξέταση στ' αγόρια που είχαν μαζευτεί γύρω του. Αυτό που τους διηγιόταν δεν ήταν παρά ένα ψέλλισμα λόγιων, πολυσύλλαβων λέξεων. Ίχνος ποίησης δεν υπήρχε στα λόγια του Μπόργκμαν. Δεν κρατήθηκα κι αναμείχθηκα στη συζήτηση. Σ' εκείνους που ήσαν πρόθυμοι να μ' ακούσουν, μιλούσα για την παλιά πόλη του Άμστερνταμ, για το λυκόφως του γκέτο, για τους φιλοσόφους που έκοβαν διαμάντια. Σε όσα είχα διαβάσει στα βιβλία, πρόσθετα και πολλά επεισόδια δικής μου έμπνευσης. Δεν μπορούσα να κάνω αλλιώς. Η φαντασία μου δυνάμωνε την ένταση των δραματικών σκηνών, τροποποιούσε τις εκβάσεις, έκανε τα προοίμια πιο μυστηριώδη. Το θάνατο του Σπινόζα, τον ελεύθερο και μοναχικό θάνατό του, οι περιγραφές μου τον έκαναν να μοιάζει με μάχη.[...]»


Ένας αριστοτέχνης του ελάχιστου

Ενα από τα εξέχοντα ονόματα των ρωσικών γραμμάτων, ο Ισαάκ Μπάμπελ (1894-1940) γνώρισε σημαντική εκτίμηση όσο ζούσε χάρη στα διηγήματά του, τα οποία ασκούν υπολογίσιμη επιρροή και στη σύγχρονη λογοτεχνία. Ο Ισαάκ Μπάμπελ είναι ένας επαναστάτης, ανθρωπιστής, Εβραίος της Οδησσού, ο οποίος παρατηρεί τις σαρωτικές αλλαγές που επιφέρει η επανάσταση των μπολσεβίκων, στοχάζεται για τον πόλεμο και την ανθρώπινη μοίρα, θέτει βασανιστικά ερωτήματα για το άτομο και τις πράξεις του και καταγράφει στα έξοχα διηγήματά του τις πιο μύχιες σκέψεις του με λόγο συμπυκνωμένο, ρέοντα, δυναμικό και βαθιά αληθινό.

Γεννήθηκε στις 13 Ιουλίου 1894, στο εβραϊκό γκέτο της Οδησσού στην Ουκρανία, σε μια εποχή που απαγορεύονταν να ζουν οι Εβραίοι στη Μόσχα, στην Αγία Πετρούπολη ή στο Κίεβο. Για πρώτη φορά δημοσιεύτηκαν κείμενά του το 1916 σε περιοδικό που εξέδιδε ο Μαξίμ Γκόρκι. Το 1923 δημοσίευσε τις Ιστορίες της Οδησσού, γραμμένες στη ρωσο-εβραϊκή διάλεκτο και για τη ζωή των ομοεθνών του, που τον έκαναν διάσημο.

Κατά τη σταλινική περίοδο, έγραψε ότι ήταν ο δάσκαλος ενός νέου λόγιου ρυθμού: του ρυθμού της σιωπής! Ωστόσο, μόνο σιωπηλός δεν ήταν και το 1939 συλλαμβάνεται στη Μόσχα, και οδηγείται στις φυλακές Λουμπιάνκα. Έκτοτε τα ίχνη του χάνονται. Υποθέτουν ότι τουφεκίστηκε το 1941. Ακολουθεί η φιλολογική του αποκατάσταση, το 1957, με την έκδοση μιας συλλογής έργων του, που προλόγισε ο Ηλίας Έρενμπουργκ.

Οι σύγχρονοί του κριτικοί, οι πιο διεισδυτικοί και νηφάλιοι, διείδαν στα κείμενά του μια νέα αφηγηματική τεχνική, μια φρέσκια γλώσσα και έναν νέο τρόπο θέασης και αντίληψης του κόσμου. Η αυτοβιογραφική χροιά των γραπτών του, νοθευμένη από μυθοπλαστικές αλλοιώσεις, λειτούργησε επίσης ως ισχυρό θέλγητρο. Ο Μπάμπελ δρασκέλισε τις περιφράξεις της εβραϊκότητας, της αστικής τάξης, ανανέωσε με την καινοτόμο αισθητική της λογοτεχνίας του τη ρωσική πρόζα και η θαυμαστή δεξιοτεχνία του χάρισε στη μικρή φόρμα την αίγλη της υψηλής τέχνης.