From London to Elista

Το «From London to Elista» των Evgeny Bareev και Ilya Levitov, που εκδόθηκε το περασμένο έτος από το New in Chess, κέρδισε τον τίτλο του βιβλίου της χρονιάς (2008) που απονέμεται από την Αγγλική Σκακιστική Ομοσπονδία. Περιγράφει τρία ματς για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα που έπαιξε ο Vladimir Kramnik: εναντίον του Kasparov το 2000, του Leko το 2004 και του Topalov το 2006.
Τα άλλα βιβλία που ήταν υποψήφια για τη διάκριση: 222 Opening Traps των Muller και Knaak (Edition Olms), Secret Notes των Bronstein και Voronkov (Edition Olms) και True Lies in Chess του Comas (Quality Chess).

Ο Evgeny Bareev ήταν αναλυτής του Kramnik στα ματς του 2000 και του 2004 και μίλησε πολύ με το δημοσιογράφο Ilya Levitov για το ματς της Ελίστα, του 2006. Σε όλα τα καλά βιβλία υπάρχει μια ενότητα που ξεχωρίζει (στα μέτρια βιβλία δεν ξεχωρίζει τίποτα!). Εδώ, το καλύτερο μέρος είναι το πρώτο, αυτό που αφορά το ματς Kramnik - Kasparov, το 2000 στο Λονδίνο. Η αλήθεια είναι πως υπάρχουν ήδη αρκετές εκδόσεις για την αναμέτρηση αυτή. Όμως ο Bareev, ως βασικό μέλος της ομάδας των αναλυτών του Kramnik, μπορεί να δώσει την ιδιαίτερη άποψη των αγωνιστικών και ψυχολογικών λεπτομερειών του ματς. Οι δυο συγγραφείς εμβαθύνουν στις ψυχολογικές ιδιαιτερότητες των αναμετρήσεων για το παγκόσμιο πρωτάθλημα και εισχωρούν, όσο μπορούν, στο νου του Kramnik.


Φυσικά, αυτό που έκανε το ματς του Λονδίνου τόσο δραματικό, δεν ήταν η επικράτηση του Kramnik, αλλά η ήττα του Kasparov, του μεγάλου φαβορί, του καλύτερου σκακιστή του κόσμου. Οι θεατές υποστήριζαν στην μεγάλη τους πλειονότητα τον Kasparov, το παιχνίδι του οποίου ενθουσίαζε τους φίλους του σκακιού, σε αντίθεση με το σφιχτό και στεγνό στυλ του Vladimir Kramnik που δεν είχε πολλούς θαυμαστές. Ο Kramnik έπαιζε με μεγάλη σιγουριά την «Άμυνα Βερολίνου» της Ισπανικής και ο Kasparov όχι μόνο αδυνατούσε να βρει αντίδοτο αλλά υπέπεπτε σε πολλά τακτικά λάθη. Αλλά γιατί; Ο Kasparov από το 1984 και μετά ήταν αδιαφιλονίκητα ο καλύτερος σκακιστής της εποχής του και ίσως όλων των εποχών.

Η κατάθεση του Bareev είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα: περιγράφει με ενάργεια την προετοιμασία, τον καταμερισμό της δουλειάς στην ομάδα των αναλυτών, την ατμόσφαιρα και πως ο Kramnik άλλαξε τελείως πριν από το ματς: έχασε βάρος, σταμάτησε το κάπνισμα, γυμνάστηκε, δούλεψε πολύ στον ψυχολογικό τομέα και είχε μοναδικό στόχο να γίνει παγκόσμιος πρωταθλητής. Ας δούμε τι λέει ο ίδιος ο Kramnik (σελ. 30):

Ήξερα πως ο Kasparov με σεβόταν ως σκακιστή και πως καταλάβαινε περίφημα πως ήμουν για αυτόν ο δυσκολότερος αντίπαλος τη δεδομένη χρονική στιγμή. Φοβόταν την ήττα, όπως είναι άλλωστε φυσικό, αλλά από την άλλη μεριά, ήμουν ο τελευταίος παίκτης στον οποίο δεν είχε επιδείξει σαφή ανωτερότητα: είχε επικρατήσει πολλές φορές του Karpov, είχε κερδίσει τον Anand και τον Short και διέλυε σχεδόν πάντοτε τον Shirov. Αν κέρδιζε και εμένα στο ματς, η καριέρα του θα είχε ολοκληρωθεί. Οι φιλοδοξίες του, καθώς και η επιθυμία του να «ξεκαθαρίσει τις τελευταίες λεπτομέρειες της καριέρας του» συνδυάστηκαν με τον φόβο του να με αντιμετωπίσει.


Το δεύτερο μέρος του βιβλίου καταπιάνεται με το ματς Kramnik - Leko (Ελβετία, 2004). Ο Topalov, στο δικό του βιβλίο, το είχε χαρακτηρίσει ως «ένα από τα πιο ανιαρά ματς της ιστορίας». Οι Bareev και Levitov αποδεικνύουν πως η άποψη του Topalov είναι τουλάχιστον υπεραπλουστευμένη.
Για τον Kramnik και την ομάδα του, παρόλο που η αναμέτρηση είχε θετική κατάληξη, το ματς ήταν ένας εφιάλτης. O Kramnik ήταν τελείως διαφορετικός άνθρωπος από το 2000. Η προετοιμασία του ήταν πολύ πρόχειρη και στα τουρνουά που είχαν προηγηθεί είχε μετριότατη απόδοση. Ο αναγνώστης δεν νιώθει την ίδια ένταση όπως στις σελίδες που προηγούνται στο βιβλίο. Λογικό βέβαια, αν σκεφτεί κανείς πως ο Leko δεν είναι Kasparov. Οι Bareev και Levitov αφηγούνται με λιγότερο πάθος τα τεκταινόμενα του ματς του 2004. Το βιβλίο είναι γραμμένο σε μορφή διαλογικών συζητήσεων ανάμεσα στους δυο συγγραφείς και αποκομίζει κανείς την εντύπωση πως ο Levitov, εισερχόμενος σε θέματα που άπτονται της γενικότερης φιλοσοφίας του σκακιού, μάλλον «κάνει κακό» στη ροή του υλικού. Θα ήταν καλύτερα να έγραφε μόνο ο Bareev!


Το τρίτο μέρος εξιστορεί το ματς του 2006, στην Ελίστα, όπου ο Kramnik κέρδισε τον Topalov. Τα πράγματα διαφέρουν, γιατί στην αναμέτρηση αυτή ο Bareev δεν ήταν μέλος της αναλυτικής ομάδας του Kramnik. Όμως παρακολούθησε το ματς από κοντά και ανέλυσε όλες τις παρτίδες διεξοδικά. Στο From London to Elista φυσικά δίνεται έκταση στο toiletgate και -όπως στο βουλγαρικό βιβλίο- υπάρχει αρκετή μεροληπτικότητα από τους συγγραφείς. Ο Danailov περιγράφεται ως «άνθρωπος-σκάνδαλο» και ο Topalov ως ρομπότ που «δεν τον είδε κανείς ποτέ με γυναίκα». Η αξιοπιστία του βιβλίου μειώνεται, αλλά ίσως είναι αρκετά νωρίς για να δει κανείς τα γεγονότα της Ελίστα με ψύχραιμη ιστορική ματιά.

Παρόλα αυτά οι Bareev και Levitov έχουν πολλές στιγμές στο τρίτο μέρος του βιβλίου που βλέπουν την ιστορία του ματς Kramnik - Topalov της Ελίστα με οξυδέρκεια και ευρηματικότητα. Ο Kramnik περιγράφεται ως αυτό που είναι: ένας εκπληκτικός στρατηγικός παίκτης με σπουδαία διορατικότητα, σιδερένια θέληση, ψυχικά χαρίσματα αλλά και με αδυναμίες και τρωτά σημεία. Εκεί που ο Topalov και η βουλγαρική ομάδα υποστηρίζουν ότι έγιναν θύματα των περιστάσεων, ο Kramnik εμφανίζεται στο βιβλίο να παλεύει πρώτα από όλα με τον ίδιο του τον εαυτό.

***Το «From London to Elista» στο Amazon
***Τα στοιχεία της ανάρτησης βασίστηκαν κατά μεγάλο μέρος σε άρθρο του Arne Moll στο ChessVibes