Επιχείρηση καθαρά χέρια

«Όποιος παίκτης δεν ανταλλάσει χειραψία με τον/την αντίπαλό του (ή δεν χαιρετά τον/την αντίπαλό του με τρόπο που είναι σύμφωνος με τα έθιμα της κοινωνίας του/της) πριν από την έναρξη της παρτίδας σε τουρνουά της FIDE (και συνεχίζει να το αρνείται όταν του/της ζητηθεί από το διαιτητή) ή σκόπιμα προσβάλλει τον/την αντίπαλο ή τα στελέχη της διοργάνωσης, θα μηδενίζεται αυτόματα στη σχετική παρτίδα.»

Ο John Lennon κάποτε είχε πει: «The postman wants an autograph. The cab driver wants a picture. The waitress wants a handshake. Everyone wants a piece of you».
Θα υποχρεώσουν και τον Τοπάλοβ; η απόφαση της FIDE -που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στην ιστοσελίδα της- δεν είναι τόσο απλή ούτε τόσο αυτονόητη στην εφαρμογή της, όπως φαίνεται με πρώτη ματιά. Υπάρχουν περιπτώσεις που η άρνηση της τήρησης του καθιερωμένου κώδικα είναι απόλυτα δικαιολογημένη. Ας προσπαθήσω να καταγράψω μερικές:

1) Παρτίδα μεταξύ δύο παικτών που προέρχονται από χώρες οι οποίες βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση ή απολύτως εχθρική πολιτική κατάσταση μεταξύ τους. Ο προσωπικός μου κώδικας αξιών, όπως έχει διαμορφωθεί από το χρόνο, περιλαμβάνει ψηλά ψηλά την οικουμενικότητα και είμαι από εκείνους που θεωρούν την ταυτότητα/ιδιότητα του ανθρώπου πολύ πιο σημαντική από τους τεχνητούς εθνοτικούς και κρατικούς διαχωρισμούς. Παρ' όλα αυτά, δύσκολα θα μπορούσα να φανταστώ , για παράδειγμα, έναν σκακιστή που η χώρα του βρίσκεται σε πόλεμο με μία άλλη, αν τελικά δεχτεί να αγωνιστεί, να ανταλλάξει χειραψία με τον εκπρόσωπο της άλλης χώρας. Ακόμα και αν οι προσωπικές σχέσεις των δύο σκακιστών είναι καλές, η σημειολογία της ενέργειας θα του δημιουργούσε προβλήματα στη χώρα του.
2) Παρτίδα εναντίον σκακιστή ή σκακίστριας που θεωρείται ή είναι ενταγμένος/η σε πολιτικό στρατόπεδο που εχθρεύεται την προσωπική αξιοπρέπεια του ανθρώπου, δηλαδή έχει δημόσια διακηρύξει ότι ανήκει σε φασιστική ή ρατσιστική οργάνωση. Ο Αυστραλός GM Ian Rogers αναφέρει την περίπτωση του Karlis Ozols, το 1957. Ήταν αξιωματικός των ναζί στη Λεττονία και αργότερα εγκατάσταθηκε στην Αυστραλία. Τα αδικήματά του είχαν παραγραφεί και έτσι δεν υπήρχε τυπικός λόγος εκδίωξής του από τα τουρνουά. Όμως οι συμμετέχοντες -προς τιμήν τους- αρνήθηκαν τις προπαρτιδικές και μεταπαρτιδικές χειραψίες με τον εντιμότατο κύριο.
3) Ψυχολογικοί λόγοι: υπάρχουν άνθρωποι πολύ σχολαστικοί με την προσωπική καθαριότητα. Προσωπικά, χωρίς να είμαι υποχόνδριος, έχω νιώσει άβολα στην χειραψία που ακολούθησε με αντίπαλο, τον οποίο είδα λίγο πριν να βγαίνει από την τουαλέτα χωρίς να έχει πλύνει τα χέρια του. Στα χρόνια που παίζω αγωνιστικό σκάκι μου έχει συμβεί να δω κάποιες φορές τέτοιες περιπτώσεις. Φαντάζομαι, ότι το πρόβλημα θα είναι μεγαλύτερο σε ανθρώπους με υποχονδρία. Θα μπορούσα - προσπαθώντας να μην εκθέσω τον λόγο και τον προσβάλλω - να αρνηθώ ευγενικά την χειραψία, αν και δεν το έχω κάνει ως τώρα.

Last but not least, μία απορία: γιατί, αφού θα τιμωρείται η άρνηση της χειραψίας ΠΡΙΝ την παρτίδα, να μην τιμωρείται και η (όχι και τόσο σπάνια) αποφυγή της συγχαρητήριας χειραψίας ΜΕΤΑ την παρτίδα, μόνο και μόνο επειδή πληγώθηκε το γόητρο κάποιου με την ήττα του;