Η άλλη 11η Σεπτεμβρίου

4 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1970: Εκλογική νίκη της «Unidad Popular» (Σoσιαλιστές, Κομμουνιστές, Χριστιανική Αριστερά). Ο υποψήφιός της, σοσιαλιστής Σαλβαδόρ Αλιέντε, αναλαμβάνει το Δεκέμβριο την προεδρία της χώρας.
ΙΟΥΛΙΟΣ 1971: Εθνικοποίηση των ορυχείων χαλκού της πολυεθνικής ΙΤΤ. Αρχίζει η ανοιχτή προσπάθεια υπονόμευσης της κυβέρνησης Αλιέντε.
5 ΜΑΡΤΙΟΥ 1973: Βουλευτικές εκλογές σε κλίμα έντονης κοινωνικής και πολιτικής πόλωσης. Τα κόμματα της αριστεράς αυξάνουν τη δύναμή τους από 36% σε 47%.
11 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1973: Πραξικόπημα του στρατηγού Πινοτσέτ. Ο Αλιέντε αρνείται να εγκαταλείψει τη χώρα και σκοτώνεται υπερασπιζόμενος το προεδρικό μέγαρο με το όπλο στα χέρι. Μαζικές δολοφονίες αριστερών, συνδικαλιστών και διανοουμένων από το στρατό. Τετραμελής στρατιωτική χούντα αναλαμβάνει τη διακυβέρνηση της χώρας. Η Χιλή μπαίνει σε ένα βαθύ καταθλιπτικό φασιστικό σκοτάδι που κράτησε πάνω από 17 χρόνια.


Ο Σαλβαδόρ Αλιέντε βγαίνοντας από το βομβαρδισμένο Κυβερνητικό Μέγαρο, το πρωί της 11ης Σεπτεμβρίου 1973. Αυτή ήταν η τελευταία του φωτογραφία.

Στις 4 Νοεμβρίου του 1970 ο Σαλβαντόρ Αλιέντε εκλέχτηκε Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Χιλής. Με έναν σχεδόν εμμονοληπτικό σεβασμό στην Δημοκρατία και τους θεσμούς, αφιέρωσε την ίδια την ύπαρξη του στον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της πατρίδας του. Η ανάληψη της εξουσίας από τον Αλιέντε ήταν ένα γεγονός πιο ανατρεπτικό και από το τότε πρόσφατο "χαστούκι" της κουβανικής Επανάστασης. Ένας ποταμός αμερικανικών δολλαρίων ξοδεύτηκε για την αποσταθεροποίηση της χώρας, για την οργάνωση του στρατιωτικού πραξικοπήματος. Για τον Αλιέντε οι δημοκρατικοί κανόνες ήταν απαραβίαστοι. Έπρεπε να πολεμήσει τους αντιπάλους του με νόμιμα μέσα, να κερδίσει χρόνο για να πείσει τον κόσμο. Πλήρωσε με τη ζωή του την αγάπη του για τον σεβασμό του νόμου, για την Δημοκρατία. Πίστευε ότι η δύναμη βγαίνει από τα στόματα και όχι από τα στόμια. Στις 11 Σεπτεμβρίου του 1973 το στρατιωτικό πραξικόπημα του Αουγούστο Πινοσέτ άλλαξε την ιστορία της χώρας. Ο Αλιέντε λίγες ώρες μετά το πραξικόπημα έκανε διάγγελμα προς τον χιλιανό λαό και αμέσως μετά δολοφονήθηκε ή αυτοκτόνησε. Ακολούθησε η σφαγή του Σαντιάγκο.

11 Σεπτεμβρίου 1973, 09.10 π.μ.
Η τελευταία ραδιοφωνική ομιλία του Προέδρου ΣΑΛΒΑΔΟΡ ΑΛΙΕΝΤΕ

«Ίσως αυτή είναι η τελευταία μου ευκαιρία να σας μιλήσω. Η Αεροπορία βομβάρδισε τους πύργους αναμετάδοσης του Ράδιο Πορτάλες και του Ράδιο Κορπορασιόν. Τα λόγια μου δεν εκφράζουν πίκρα αλλά απογοήτευση. Ας αποτελέσουν την ηθική καταδίκη για αυτούς που καταπάτησαν τον όρκο τους. Είναι στρατιώτες της Χιλής. Ηγήτορες. Ο Ναύαρχος Μερίνο, αυτοδιορισμένος Διοικητής των Ενόπλων Δυνάμεων και ο κύριος Μεντόζα,αυτοδιορισμένος Γενικός Διευθυντής της Αστυνομίας, ένας κόλακας ο οποίος μέχρι χθες υποκρινόταν πίστη και αφοσίωση στην κυβέρνηση.
Είναι μια ιστορική στιγμή και θα πληρώσω με τη ζωή μου για την αφοσίωση του λαού μου. Είμαι βέβαιος πως οι σπόροι που φυτεύθηκαν στις αξίες συνείδησης εκατομμυρίων Χιλιανών, θα καρπίσουν. Αυτοί έχουν την εξουσία, αυτοί είναι οι κατακτητές.Όμως ούτε το έγκλημα, ούτε η βία μπορούν να διακόψουν την κοινωνική εξέλιξη. Η ιστορία είναι δική μας, η ιστορία γράφεται από τους λαούς. Εργάτες της πατρίδας μου, επιθυμώ να σας ευχαριστήσω για την διαρκή σας αφοσίωση για την εμπιστοσύνη σας σε έναν άνθρωπο που απλώς εξέφρασε τη μακρόχρονη αναμονή σας για δικαιοσύνη.Που υποσχέθηκε να τηρεί το Σύνταγμα και τους νόμους και έτσι έπραξε.
Αυτήν την καθοριστική στιγμή, με αυτά τα τελευταία μου λόγια, σας καλώ να διδαχθείτε από αυτό το μάθημα. Το ξένο κεφάλαιο, η ιμπεριαλιστική εξουσία, μαζί με τη ντόπια αντίδραση, καλλιέργησαν το κατάλληλο κλίμα που επέτρεψε στις Ένοπλες Δυνάμεις να διαρρήξουν την παράδοση που δίδαξε ο Στρατηγός Σνάιτερ και συνέχισε ο διοικητής Αράγια, θύματα και οι δύο του ίδιου τμήματος της κοινωνίας που σήμερα περιμένει την ξένη χείρα βοηθείας να το οδηγήσει στην εξουσία και στην υπεράσπιση του πλούτου και των προνομίων του.
Απευθύνομαι ξεχωριστά στις ταπεινές γυναίκες της πατρίδας μας, στους αγρότες που μας πίστεψαν. Στους εργάτες που δούλεψαν παραπάνω, στις μητέρες που αισθάνθηκαν το ενδιαφέρον μας για τα παιδιά τους. Στους επαγγελματίες πατριώτες, αυτούς που παρανομούσαν με την υποστήριξη των επαγγελματικών ενώσεων, των ταξικών ενώσεων, για να επωφεληθούν από τα προνόμια που παρέχει η καπιταλιστική κοινωνία.
Απευθύνομαι στους νέους της Χιλής, σε αυτούς που τραγουδούσαν, που μετέφεραν την χαρά τους και το αγωνιστικό πνεύμα. Μιλάω στους ανθρώπους, στους εργάτες, στους αγρότες, στους διανοούμενους. Σε αυτούς που πρόκειται να διωχθούν, γιατί ο φασισμός εδώ και λίγες ώρες είναι παρών με τρομοκρατικές επιθέσεις, ανατινάζοντας γέφυρες, κόβοντας τις σιδηροδρομικές γραμμές, καταστρέφοντας αγωγούς πετρελαίου και αερίου, μπροστά στα μάτια αυτών που είχαν το καθήκον να επέμβουν, αλλά αποδείχθηκαν συνεργοί σιωπώντας.
Η ιστορία θα τους κρίνει.
Ο Ραδιοσταθμός του Ράδιο Μαγκαλιάες θα σιγήσει, η ήρεμη φωνή μου δεν θα φτάνει στα αυτιά σας.Δεν πειράζει, θα εξακολουθείτε να με ακούτε. Θα εξακολουθώ να βρίσκομαι κοντά σας, τουλάχιστον η ανάμνηση μου. Θα με θυμάστε ως έναν άξιο άνδρα, αφοσιωμένο στο έθνος του. Ο λαός πρέπει να αμυνθεί όχι να θυσιαστεί. Να αρνηθεί την υποταγή, την ταπείνωση, την απώλεια των ηθικών αξιών. Εργάτες της πατρίδας μου.
Πιστεύω στην Χιλή και το πεπρωμένο της. Ότι θα ξεπεράσουμε αυτές τις πικρές, γκρίζες ώρες της προδοσίας. Ότι όπως γνωρίζετε, αργά η γρήγορα οι μεγάλες λεωφόροι θα ξανανοίξουν και ο ελεύθερος άνθρωπος θα τις διαβεί για να χτίσει μια καλύτερη κοινωνία .Ζήτω η Χιλή! Ζήτω ο Λαός! Ζήτω οι εργάτες!
Αυτά είναι τα τελευταία μου λόγια. Είμαι σίγουρος πως η θυσία μου δεν είναι μάταια. Έχω την βεβαιότητα πως θα αποτελέσει τουλάχιστον ένα ηθικό μάθημα για την καταδίκη των κακούργων, των προδοτών, των επιόρκων. »


***Ο θάνατος και η κόρη (Death and the Maiden) του Ρομάν Πολάνσκι (1994). Μια γυναίκα, βασανισμένη στα χρόνια της δικτατορίας, ανακαλύπτει την ταυτότητα του βασανιστή της κι αποφασίζει να αποδώσει μόνη της δικαιοσύνη. Εκπληκτική ταινία για τα ανεπούλωτα τραύματα που προκάλεσε η "ήπια" μεταπολίτευση, η απουσία κάθαρσης και η επιβεβλημένη λήθη για τα δράματα του πρόσφατου παρελθόντος. http://www.imdb.com/title/tt0109579/
***Βρέχει στο Σαντιάγκο (Il pleut sur Santiago) του Ελβιο Σότο (1976). Ντοκιμαντερίστικη αναπαράσταση του πραξικοπήματος του Πινοτσέτ και του ολοκαυτώματος της χιλιανής αριστεράς. http://www.imdb.com/title/tt0073149/
***Ο αγνοούμενος (The missing) του Κώστα Γαβρά (1982). Ενας ανυποψίαστος αμερικανός αναζητά το γιό του, που χάθηκε μέσα στη δίνη του πραξικοπήματος του 1973, για να βρεθεί αντιμέτωπος με τα οργανωμένα ψέματα της εκεί αμερικανικής πρεσβείας. http://www.imdb.com/title/tt0084335/
***Joseph Collins, John Lear "Chile's Free-Market Miracle. A Second Look" (εκδόσεις Food First, Oakland 1995). Ανασκευή του μύθου της οικονομικής "επιτυχίας" της Χιλής της χούντας από δυο προοδευτικούς πανεπιστημιακούς, στελέχη του μη κερδοσκοπικού Institute for Food and Development Policy. Κατά τον Νόαμ Τσόμσκι, αυτό το βιβλίο αποκαλύπτει το χάσμα ανάμεσα στη νεοφιλελεύθερη ρητορική και την κοινωνικοοικονομική πραγματικότητα.