Ο σκακιστής του Μανάους

«την πυρκαγιά που ανάψαμε μια νύχτα στο Μανάο»
Ν. Καββαδίας, "Πικρία"

Ο Κολομβιανός λογοτέχνης και σκηνοθέτης Φερνάντο Βαγιέχο γεννήθηκε στο Μεντεγίν της Κολομβίας, την πόλη που είναι γνωστή παγκοσμίως ως η έδρα του καρτέλ της κοκαΐνης.Εδώ πυροβολήθηκε ο Πάμπλο Εσκομπάρ στις 2 Δεκεμβρίου 1993. Οι τουρίστες ενδιαφέρονται ιδιαίτερα γι' αυτή την ιστορία, υπάρχουν μάλιστα κι εκείνοι που επισκέπτονται το Μεντεγίν αποκλειστικά για το λεγόμενο «τουρ Εσκομπάρ». Οι ξεναγοί τούς ονομάζουν «παμπλολόγους». Και τους δείχνουν πρόθυμα το μέρος όπου ο διάσημος λαθρέμπορος γεννήθηκε και μεγάλωσε, καθώς και το σημείο όπου, ανεβασμένος πάνω στη Λαμπρέττα του με τον ξάδελφό του, σκότωσε το πρώτο του θύμα.

Ο Βαγιέχο σήμερα είναι 65 ετών, αποποιήθηκε το περασμένο καλοκαίρι την ιθαγένεια της Κολομβίας και έγινε Μεξικανός υπήκοος γιατί οι ταινίες που γύριζε με θέμα την ανελέητη βία στα υψίπεδα του Μεντεγίν τον έκαναν στόχο. «Είμαι αρκετά μεγάλος για να φοβάμαι τόσο για τη ζωή μου, αλλά έχω ένα ανάπηρο παιδί» λέει στην «Ελ Παΐς», «και θα ήταν ατιμία να το αφήσω μόνο του στον κόσμο για να γίνω ήρωας». Όλα του τα κείμενα είναι γραμμένα σε πρώτο πρόσωπο, σε αυτοβιογραφικό ύφος. Το 2003 τιμήθηκε με το Rómulo Gallegos, ένα από τα σημαντικότερα βραβεία της ισπανόγλωσσης λογοτεχνίας. «Όταν γράφω δεν σκοπεύω να πληγώσω κανέναν. Ίσως αυτό ακριβώς να πληγώνει πολλούς».

Στο διήγημα «Cara al Sol» («με το πρόσωπο στον ήλιο», ο ύμνος των φασιστών πριν ακόμη τον ισπανικό εμφύλιο) που δημοσιεύει η Ελ Παΐς, ο Βαγιέχο σε ένα σημείο αναφέρεται στη συνάντηση που είχε με έναν Ιταλό κουρέα από την Περούτζια, πρώην μέλος των διεθνών ταξιαρχιών. Είχε πολεμήσει τον Φράνκο στην Καταλωνία, έγινε μετά ναυτικός και εγκαταστάθηκε από το 1939 στην πόλη Μανάους της Βραζιλίας, στον Αμαζόνιο. Έμαθε σκάκι πάνω στο καράβι από ένα Βέλγο καπετάνιο. Οργάνωσε τον τοπικό σκακιστικό σύλλογο και είχε προσκαλέσει για σιμουλτανέ και άλλες επιδείξεις διάφορους ισχυρούς σκακιστές από τα μεγάλα αστικά κέντρα του νότου της χώρας, όπως τον Μέκινγκ και τον Φαν Ριεμσντέικ. Σήμερα έχει ξεπεράσει τα 90 χρόνια, και παρακολουθεί ακόμη με τη θέρμη ενός νεοφώτιστου την διεθνή σκακιστική επικαιρότητα....«Όχι μόνο την επικαιρότητα, με γοητεύουν και οι σπουδές του Κασπαριάν» λέει ο Αλφρέντο. «Μα τι μυαλό είχε αυτός ο γιος πουτάνας, μια θέση του μπορεί να μου πάρει πολλά βράδυα...Όταν κάποιος είναι 92 ετών δεν κοιμάται τις νύχτες γιατί πάντα έχει στην άκρη της σκέψης του ότι μπορεί να μην ξυπνήσει το πρωί. Και έτσι μιλάω με τον Κασπαριάν και τη σκακιέρα του. Δύσκολο να με καταλάβεις, συντροφάκι».

(πρώτη δημοσίευση: 25/2/2008)