Practical Endgame Play

Από τις εκδόσεις Everyman Chess πρόκειται να κυκλοφορήσει σύντομα το βιβλίο του GM Στράτου Γρίβα «Practical Endgame Play - Mastering the Basics». Δεν έχει έρθει ακόμη στα χέρια μου κάποια εκτεταμένη προδημοσίευση, αλλά άνθρωποι που εκτιμώ την κρίση τους και που δεν συνηθίζουν τις υμνητικές υπερβολές συμφωνούν ότι πρόκειται για μια εξαιρετική εργασία περί του φινάλε.
Από το βιβλίο μεταφέρω α) την εισαγωγή του Σωτήρη Λογοθέτη, μεταφρασμένη στα ελληνικά β) ένα απόσπασμα που μας παραχώρησε προς δημοσίευση ο Στράτος Γρίβας.

Α)
Εισαγωγή - Του Σωτήρη Λογοθέτη
Ο τρίτος παγκόσμιος πρωταθλητής, ο Κουβανός Χοσέ Ραούλ Καπαμπλάνκα, υποστήριζε ότι η μελέτη του παιχνιδιού πρέπει να αρχίζει με την τελική φάση της παρτίδας, το φινάλε. Ο διάσημος Κουβανός ήταν ειδικός του φινάλε και η συμβουλή του ήταν αναμφίβολα απόρροια της προσωπικής του εμπειρίας. Πολλά πράγματα έχουν ειπωθεί για τη σπουδαιότητα της κατανόησης του φινάλε και της εμπειρίας που πρέπει να έχει κανείς σε αυτή τη φάση της παρτίδας που δεν έχει νόημα να τα επαναλάβουμε εδώ. Το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας έχει σκοπό να σας οπλίσει όσο γίνεται περισσότερο για αυτό το στάδιο του παιχνιδιού.
Πολλοί πιστεύουν ότι η ανωτερότητα ενός γκρανμέτρ έναντι ενός κοινού παίκτη έγκειται στην καλύτερη προετοιμασία στα ανοίγματα, στο καλύτερο μέτρημα και στην καλύτερη κατανόηση τυπικών θέσεων του μέσου της παρτίδας. Αν, ωστόσο, δείτε παρτίδες από ισχυρά όπεν τουρνουά, θα παρατηρήσετε αρκετές περιπτώσεις που ο γκρανμέτρ κερδίζει πειστικά έναν αδύνατο παίκτη (ή ακόμα και έναν άλλο γκρανμέτρ) στο φινάλε, σε θέσεις πάνω κάτω ισορροπήμενες. Και έτσι μένουμε με την απορία, πως είναι δυνατόν να χάσει κάποιος μια τόσο απλή θέση, με τόσα λίγα κομμάτια στη σκακιέρα.
Από τη δική μου εμπειρία έχω καταλήξει ότι στην τελευταία φάση της παρτίδας ένας καταρτισμένος σκακιστής μπορεί να θέσει στον αντίπαλό του τα περισσότερα προβλήματα. Η βαρύτητα κάθε κίνησης αυξάνεται, κάθε λάθος μπορεί να είναι καθοριστικό, απαιτείται μεγάλη ακρίβεια. Στην εποχή μας, με την κατάργηση των διακοπών και τους πιο γρήγορους χρόνους σκέψης η βαθιά γνώση του φινάλε έχει μεγαλύτερη ακόμη σπουδαιότητα από τον παρελθόν.
Γνωρίζω το Στράτο πολλά χρόνια και θεωρώ τον εαυτό μου μαθητή του - ίσως όχι με την κυριολεκτική σημασία της λέξης. Από τις ατέρμονες συζητήσεις μας για το σκάκι όλα αυτά τα χρόνια έμαθα πολλά πράγματα για όλες τις πτυχές του παιχνιδιού. Τον τελευταίο καιρό, έχω επίσης την ευχαρίστηση να συνεργάζομαι μαζί του στο συγγραφικό του έργο. Και πρόκειται για ευχαρίστηση επειδή είναι εξαιρετικά σοβαρός και σχολαστικός στη σκακιστική του εργασία. Έχοντας εργαστεί αμέτρητες ώρες με το Στράτο ελέγχοντας και επανελέγχοντας κάθε βαριάντα και κάθε θέση που περιέχεται στα βιβλία του μπορώ να διαβεβαιώσω ότι ο συγγραφέας έχει μοχθήσει με περισσή ευσυνειδησία για να παρουσιάσει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα στο χαρτί.
Ο Στράτος εθεωρείτο πάντα ικανότατος στο φινάλε, όπως άλλωστε μπορεί να διαπιστωθεί από την ανάλυση των παρτίδων του. Η βαθιά και λεπτομερής γνώση του φινάλε τον χαρακτήριζε από την εποχή που τον είχα πρωτογνωρίσει. Τώρα έχει προχωρήσει μερικά βήματα παραπέρα. Η προετοιμασία αυτού του βιβλίου εκτείνεται πολλά χρόνια στο παρελθόν, στη διάρκεια των οποίων ο Στράτος ξεσκάλισε την υπάρχουσα θεωρία των φινάλε ανακαλύπτοντας - και διορθώνοντας φυσικά!- ορισμένες πλάνες. Όλα τα σύγχρονα εργαλεία ανάλυσης (ειδικά οι tablebases) δημιουργήθηκαν με σκοπό να πλησιάσουν όσο γίνεται περισσότερο την απόλυτη αλήθεια του σκακιού. Έτσι και εδώ, με την γνωστή του σχολαστικότητα και τελειοθηρία, ο συγγραφέας αυτού του βιβλίου οργάνωσε και παρουσίασε το υλικό που περιέχεται στο έργο χωρίς να αφήνει κενά. Θα σας πρότεινα να εξετάσετε με ιδιαίτερη προσοχή το κεφάλαιο που είναι αφιερωμένο στα φινάλε Πύργων - ευλόγως θεωρούνται τα πιο δύσκολα φινάλε- το οποίο διεκδικεί δικαιολογημένα τον τίτλο της πιο διαφωτιστικής έως τώρα εργασίας πάνω στο θέμα.

Β)
Grivas,Efstratios
Chernov,Vadim
A53 Elista OL 1998
1.d4 Nf6 2.c4 d6 3.Nc3 Nbd7 4.e4 e5 5.d5 Nc5 6.f3 a5 7.Be3 Be7 8.Qd2 0-0 9.Nge2 Ne8 10.Nc1 f5 11.exf5 Bxf5 12.Nb3 b6 13.Nxc5 bxc5 14.Bd3 Bh4+ 15.g3 Bxd3 16.Qxd3 Bg5 17.0-0 Bxe3+ 18.Qxe3 a4 19.Rae1 Nf6 20.Qd3 Qd7 21.Qc2 Rfb8 22.Re2 Rb4 23.Ne4 Qf5 24.Nxf6+ Qxf6 25.f4 Rf8 26.Rff2 Qf5 27.fxe5 Qxc2 28.Rxc2 dxe5 29.Rfe2 Rf5 30.Red2 Rf6 31.Re2 Rf5 32.Re3 Kf7 (D)

The weaknesses in Black's pawn structure (a4, c7, c5, e5) appear (and are) serious. As a result, White has the advantage. However, the problem of converting this advantage remains complicated, as Black seems able to defend, as these weaknesses are not accessible to the white rooks.
33.b3!
White must use a logical but extraordinary idea, to voluntarily relieve Black of an inaccessible weakness (a4) in order to enable my rooks to attack the rest (c7, c5, e5). After the wrong idea 33.Kg2? Kf6 34.Rf3 e4! 35.Rxf5+ Kxf5 36.Kf2 g5 Black achieves sufficient counterplay to hold the draw.
33...axb3
Not satisfying is 33...a3 34.Rf2! Kf6 35.g4 Rxf2 36.Kxf2 as the threats Rf3+ and Rf8 and Ke3-e4 will decide, but Black maybe should try 33...Kf6 34.bxa4 Rxa4 35.Rb3 +/- as White is threatening Rb5, Rb7 or Rb8.
34.axb3 Rf6
Forced, as otherwise the rook transfer Ra2-a5 immediately decides.
35.Ra2 Rfb6 36.Ra5 Rxb3 37.Rxb3 Rxb3 38.Rxc5 Rb7 (D)

White has exchanged two of the four weak black pawns (a4 and c5) but his advantage has increased! Naturally, there is a logical explanation for this phenomenon, and it consists of the increased activity of the white rook and the possibility it has gained of accessing Black's remaining weaknesses, at the same time forcing its black counterpart to passivity.
39.Rc6! Ke7!?
Black ‘sacrifices’ a pawn, intending to free his rook from the protection of his c-pawn. Had he remained passive instead, then White would have won the black e5-pawn anyway, with Kf2-e3-e4. From a practical viewpoint, the move in the game is the indicated course of action.
40.Re6+ Kd7 41.Rxe5 Rb2 (D)

It seems that Black has enough counterplay to draw the game, as he has cut off the white king on the first rank and will now place his rook behind the white c-pawn. As White's queenside pawns are not ‘strong’ anymore, he should change them for Black's kingside pawns. But how can be done that?
42.Rf5!!
By means of a series of accurate moves White weakens the g6 square, in order to make it accessible to the white rook.
42...Ke7 43.Rh5 h6
43...Rc2 44.Rxh7 Kf6 45.Rh4.
44.Re5+!
The idea behind 42.Rf5!!.
44...Kd7 45.Re6 Rc2 46.Rg6 Rxc4 47.Rxg7+ Kd6 48.Rg6+ Kxd5 49.Rxh6
The two connected passed pawns will beat the isolated passed c-pawn. The white king's participation in the battle is not required (a very rare occurrence), as the white rook is exceptionally active.
49...Rc2 50.h4 c5 51.h5 c4 52.Rh8 Re2 53.Rd8+ Ke4 54.h6 1-0.
Μπορείτε να δείτε την παρτίδα εδώ

***Το «Practical Endgame Play - Mastering the Basics: The essential guide to endgame fundamentals» στο amazon.com