Κυριακή 21 Μαρτίου 2010

Προπονητικοί διάλογοι


Οι μαθητές παρακολουθούν με μεγάλο ενδιαφέρον την ανάλυση της παρτίδας στη σκακιέρα τοίχου. Νοσταλγική φωτογραφία του 1948, σχολείο στο Μπράιτον της Αγγλίας.

Του Ηλία Κουρκουνάκη

Η προπόνηση σε μικρές ηλικίες

Η σκακιστική προπόνηση δεν είναι ενιαία ή μονολιθική. Μπορεί να γίνει σε επίπεδο εντελώς αρχαρίων ή σε επίπεδο παγκόσμιου πρωταθλητή, μπορεί να γίνει σε ειδικά θέματα καθαρά τεχνικών γνώσεων ή προκειμένου να αναπτυχθούν γενικές ικανότητες, μπορεί έχει σχέση με την αγωνιστική ψυχολογία ή την φυσική (“σωματική”) κατάσταση των αθλητών, ή ακόμα και να συμπεριλαμβάνει ζητήματα διατροφής. Δηλαδή, ένας επαγγελματίας προπονητής πρέπει να βρίσκεται σε ετοιμότητα να προσφέρει σε όλα αυτά τα πεδία –και όχι μόνο!

Κατά συνέπεια, η σημαντικότερη ικανότητα ενός προπονητή σκακιού, όπως κάθε εκπαιδευτικού άλλωστε, είναι να προσαρμόζεται στους εκάστοτε προπονούμενους. Προφανώς, όσο πιο αρχάριοι και πιο μικρής ηλικίας οι προπονούμενοι, τόσο σημαντικότερο είναι ο προπονητής να λειτουργεί στο επίπεδο επικοινωνίας και κατανόησής τους. Οι πιο προχωρημένοι έχουν περισσότερα εφόδια να διεκδικήσουν αυτό που νιώθουν ότι έχουν ανάγκη και να το ζητήσουν, ενώ τα μικρά παιδιά δεν μπορεί να ξέρουν τι χρειάζονται στην ενασχόλησή τους με το σκάκι.

Αντίστοιχο πρόβλημα παρουσιάζεται γενικότερα στην παιδεία. Οι εκπαιδευτικές ικανότητες των νηπιαγωγών και των δασκάλων στην Α΄ και Β΄ Δημοτικού μπορεί να παίξουν καθοριστικό ρόλο στην συνολική πορεία της εκπαίδευσης ενός παιδιού, πολύ περισσότερο από αυτές των καθηγητών Γυμνασίου ή Λυκείου, οι οποίοι επικεντρώνουν τις προσπάθειές τους σε εξειδικευμένα μαθήματα. Όπως λοιπόν χρειάζεται ξεχωριστή προπαρασκευαστική εκπαίδευση των νηπιαγωγών και δασκάλων, έτσι χρειάζονται και ειδικές προϋποθέσεις προκειμένου να προπονήσει κανείς μικρές ηλικίες στο σκάκι.

Το μεγαλύτερο μέρος της εκπαίδευσης σε αυτές τις ηλικίες πρέπει να απευθύνεται ταυτόχρονα στο θυμικό και στη σκέψη των παιδιών. Λογική, αντίληψη και γενικότερη ικανότητα συλλογισμών ή επίλυσης προβλημάτων δεν πρέπει να προτάσσονται της συναισθηματικής ανάπτυξης του παιδιού, ούτε φυσικά να οδηγούν στον παραγκωνισμό της. Όπως είπε ο μεγάλος Ελβετός εκπαιδευτικός Pestalozzi, «όλη η εκπαίδευση δεν αξίζει μια πεντάρα, αν κάνει το παιδί να χάσει το θάρρος και το κέφι του».

Με άλλα λόγια, πρώτη προτεραιότητα ενός προπονητή μικρών παιδιών είναι να καλλιεργήσει την αγάπη για το σκάκι, όχι να διδάξει την σωστή εφαρμογή του κανόνα της ισοπαλίας με τριπλή επανάληψη θέσης ή ακόμα και το “en passant”. Οι λεπτομέρειες των κανονισμών είναι σημαντικές αργότερα στο αγωνιστικό σκάκι, αλλά σε πρώτη φάση προέχει το συναισθηματικό δέσιμο του παιδιού με το παιχνίδι.

Στο σκάκι συχνά οι εκπαιδευτές προέρχονται πρώτιστα από τον σκακιστικό χώρο, ενώ αρκετοί δεν έχουν ούτε στοιχειώδεις παιδαγωγικές γνώσεις. Πιθανότατα γι’ αυτό το λόγο, η εργασία τους επικεντρώνεται πιο πολύ στο σκακιστικό υλικό, παρά στους ίδιους τους μαθητές. Περισσότερη έμφαση δίνεται στην προσαρμογή των παιδιών σε όσα κρίνεται ότι πρέπει να μάθουν, παρά στην προσαρμογή της διδακτέας ύλης στα παιδιά.

Αρκετά συχνά ωθούμε τα παιδιά να παίξουν “πλήρες” σκάκι προτού να είναι έτοιμα, ενώ δεν τα βάζουμε σε γήπεδα κανονικών διαστάσεων για να παίξουν ποδόσφαιρο ή μπάσκετ, ούτε φυσικά θεωρούμε ότι οι λεγόμενες “μεγάλες” αποστάσεις σε αγώνες δρόμου πρέπει να θεωρούνται ίδιες για όλες τις ηλικίες. Πολύ συχνά, αποδεικνύεται ιδιαίτερα χρήσιμο να παραμείνουν τα παιδιά σε επίπεδο παιχνιδιών με μεμονωμένα κομμάτια προτού προχωρήσουν σε κανονικές παρτίδες, όπως τα παιχνίδια που παρουσιάζονται στο εξαιρετικό βιβλίο «Σκάκι και Φαντασία» των Κώστα Γιουβαντσιούδη και Ειρήνης Μουσιάδου. Επειδή όμως θέλουμε να δείξουμε αποτελέσματα της προπονητικής εργασίας, μερικές φορές ωθούμε τα παιδιά να τρέξουν προτού αποκτήσουν σταθερό βηματισμό στο περπάτημά τους.

Η έλλειψη διαφοροποίησης μεταξύ των ηλικιών και των αναγκών τους αντικατοπτρίζεται στο αγωνιστικό πρόγραμμα των Σχολικών Αγώνων. Εκεί τα παιδιά της Α΄ Δημοτικού συμμετέχουν με τις ίδιες αγωνιστικές συνθήκες που ισχύουν για μαθητές Λυκείου. Οι “μικρές” κατηγορίες έχουν ανάγκη περισσότερο από μια σχετικά σύντομη χρονικά γιορτή σκακιού, ενώ τα μεγαλύτερα παιδιά ήδη έχουν πολυετείς εμπειρίες επίσημων αγώνων και πολύωρων παρτίδων. Η τάση για οργάνωση ειδικών κατηγοριών σε όλο και πιο μικρές ηλικίες (π.χ. κάτω των 8 ετών) φαινομενικά αποτελεί οργανωτικό θέμα, ουσιαστικά όμως άπτεται βασικών εκπαιδευτικών ζητημάτων. Και δεν είναι καθόλου προφανές ποιος πρέπει να παίρνει τις σχετικές αποφάσεις ή με ποιες διαδικασίες. Κατά τη γνώμη μου, το αγωνιστικό πρόγραμμα στις μικρές ηλικίες δεν επιτρέπεται να σχεδιάζεται χωρίς να ληφθούν σοβαρά υπόψη οι παράμετροι που προαναφέρθηκαν.

Συμπερασματικά, είναι απαραίτητο να δημιουργηθεί Σχολή Προπονητών με την επίβλεψη της Γενικής Γραμματείας Αθλητισμού, οι απόφοιτοι της οποίας θα κατέχουν τόσο σκακιστικά όσο και εκπαιδευτικά θέματα. Όπως έχει συμβεί σε άλλα αθλήματα παλιότερα, ορισμένοι εμπειρικοί προπονητές είναι σκόπιμο να διευκολυνθούν στην απόκτηση βασικών επαγγελματικών δικαιωμάτων, αλλά όλοι χρειάζεται να επιμορφωθούν και στη συνέχεια οι νεότεροι να έχουν όσο το δυνατόν πληρέστερη κατάρτιση. Χωρίς αυτές τις προϋποθέσεις, η σκακιστική προπόνηση στην Ελλάδα θα εξακολουθήσει να λειτουργεί σε ουσιαστικά ερασιτεχνικό επίπεδο και να επαφίεται στις προσωπικές ικανότητες και προσπάθειες για αυτοβελτίωση όσων χρίζονται προπονητές με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.

35 σχόλια:

Emmanuel Manolas είπε...

Θεωρώ ότι αυτά που παραθέτει εδώ ο Ηλίας Κουρκουνάκης είναι σωστά. Χρειάζεται βαθμιαία προσαρμογή στις απαιτήσεις.
Μιλώντας για προβλήματα σκακιού, στις μικρές ηλικίες θα δείξουμε ένα εντυπωσιακό ορθόδοξο δυάρι με λίγα κομμάτια, ενώ στους πολύ προχωρημένους μπορούμε να δείξουμε μια απαιτητική σπουδή ή ένα πολυκίνητο λογικής σχολής.
Στην διδακτέα ύλη των διαιτητών υπάρχουν κάποιες παράγραφοι σχετικές με την αντιμετώπιση μικρών στην ηλικία παικτών.
Το αντικείμενο αυτών που δίνουν εισαγωγικές γνώσεις σκακιού σε μικρά παιδιά είναι πολύ πιο απαιτητικό σε παιδαγωγικές μεθόδους. Δεν γνωρίζω αν έχουμε σχολές που να μορφώνουν εκπαιδευτές σκακιού.

Kostas Oreopoulos είπε...

Νομίζω ότι ο Ηλίας είναι από τους ελάχιστους (δεν ξέρω άλλο να με συγχωρήσετε) που έχει την σωστή (κατ εμέ) προσέγγιση στην διαδικασία μάθησης.

Θεωρώ το ευκολότερο κομμάτι είναι να μεταδώσει τις "γνώσεις" κάποιος σε εύφορο έδαφος. Η δυσκολία είναι να κάνει κάποιος το έδαφος εύφορο (όχι μόνο στο σκάκι)

Για μένα το "ταλέντο" είναι έτοιμοι μηχανισμοί απορρόφησης γνώσεις. Δεν χρειάζεται ο "δάσκαλος" να τις δημιουργήσει (και σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να μην γίνετε καν)

Το δύσκολο νομίζω είναι να διαπιστώσει ο δάσκαλος ποιοι μηχανισμοί λείπουν και αν μπορούν να δημιουργηθούν.

Δυστυχώς δεν υπάρχει τέτοια προσέγγιση στην εκπαίδευση. Μαθαίνουμε στά παιδιά πολλά, και από το αποτέλεσμα (σε ποιο τα "παίρνει εύκολα") δίνουμε κατεύθυνση.

Ένα βιβλίο που κάνει μια ενδιαφέρουσα προσέγγιση στο θέμα είναι το chess metaphors του Raskin Gutman

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΝΙΔΑΡΗΣ είπε...

Το βάρος που αποδίδει ο Ηλίας στην συναισθηματική ανάπτυξη των νηπίων και μικρών παιδιών, δε θα μπορούσε να με βρίσκει πιο σύμφωνο. Αν δεν αγαπήσει το παιδί το παιχνίδι, τότε είναι σίγουρο ότι θα απογοητευτεί μετά τις πρώτες (φυσιολογικές και αναμενόμενες) αποτυχίες. Αν όμως μάθει ότι η ήττα είναι ένα κομμάτι του σκακιού, όπως εξάλλου και της ζωής μας, και το πώς πρέπει να εκμεταλλευόμαστε τα λάθη μας με στόχο την αυτοβελτίωση (και όχι με αυτοσκοπό τη νίκη) τότε το παιδάκι έχει να κερδίσει πολύ περισσότερα απ' όσα θα του προσφέρει μια άκρως ανταγωνιστική σκακιστική προετοιμασία. Προσωπικά αυτό προσπαθώ να εμφυσήσω στους μαθητές μου και χαίρομαι να βλέπω ότι οι επιτυχίες ακολουθούν μόνες τους ως μεσοπρόθεσμο αποτέλεσμα. Φυσικά ο Ηλίας είναι ο πλέον ειδικός στην Ελλάδα για το θέμα και αυτό θα έπρεπε με κάποιον τρόπο να αξιοποιηθεί από την Ομοσπονδία ή και από ανεξάρτητους συλλόγους.

Υ.Γ. Αν με άφηνες να σε κερδίσω στο σιμουλτανέ πρόπερσι, θα έλεγα κι άλλα θετικά :-)

Ηλίας Κουρκουνάκης είπε...

Αν με άφηνες να σε κερδίσω στο σιμουλτανέ πέρσι, θα σούγραφα κι εγώ...

Μαυρέας Δημήτρης είπε...

Ο Ηλιας ειναι ο πιο "ολοκληρωμένος" προπονητης στην Ελλαδα...γι αυτο και η Ομοσπονδια μας δεν τον αξιοποιεί!

Ανώνυμος είπε...

Υπάρχει αναδουλειά και στους μεγαλοπροπονητές. Ένας καλός μισθός από την ΕΣΟ είναι το ζητούμενο από τους "αυθόρμητους" ντελαλήδες?

Ανώνυμος είπε...

Έλεος πια!Σιγά τον προπονητή......

Κώστας Γιουβαντσιούδης είπε...

Νομίζω ότι η προσέγγιση του θέματος είναι και πρέπει να είναι πολυσδιάστατη.

Καταρχήν θα πρέπει να δούμε το πέρασμα του σκακιού στις μικρές ηλικίες μέσα από τα χρόνια. Τη δεκαετία του 80’ μαθητές Λυκείου ήταν ταλέντα ενώ σήμερα…

Οι γονείς που παλαιότερα δεν ήξεραν με τι ασχολείται το παιδί τους (φυσικά ήταν έφηβος) σήμερα έχουν ενεργό ρόλο και πολλές φορές καταστροφικό..

Το χρήμα δεν υπήρχε και έπαιζες για την «τρέλα» σου ενώ σήμερα γίνονται μεταγραφές 12χρονων! με χρήμα και Manager μπαμπάδες ή μαμάδες…

Προπονητές δεν υπήρχαν (με οικονομικά ανταλλάγματα) παρά μόνο ο συμπαίκτης ή ο παλιός του Συλλόγου που με πάθος θα «έπεφτε» πάνω σου ενώ σήμερα πολλοί αυτοί που ζουν από τις προπονήσεις και όχι πλέον μόνο ομαδικές αλλά πολλές ατομικές και μάλιστα όλων των ηλικιών…

Φυσικά πολλά ακόμη πρέπει να αναφερθούν πριν προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε το θέμα.

Επειδή έχω την τύχη να έχω διδάξει εντός σχολικού ωραρίου επί επτά έτη σε δύο Δημοτικά (Καλλικράτειας) και ένα Νηπιαγωγείο (Αγ. Παύλου) – μεταξύ άλλων- θα ήθελα να σας καταθέσω την εμπειρία μου.

Όταν το 1988 ο συχωρεμένος Παναγιώτης Τσέλιος με κάλεσε να διδάξω στο Δημοτικό έλπιζα να βγάλουμε πολλούς «GM» (αφού επιτέλους θα κάναμε σκάκι σε σχολεία). Αργότερα κατάλαβα ότι το σκάκι μπορεί να γίνει το εργαλείο εκείνο που θα βοηθήσει ένα παιδί στη μάθηση. Που θα βοηθήσει τους δασκάλους του να του δώσουν τη γνώση χρησιμοποιώντας το.
Στο πρωταρχικό στάδιο εκμάθησης η επαφή γίνεται μέσα από το παιχνίδι. Οι κανόνες του παιχνιδιού, οι απαγορεύσεις που υπάρχουν σ’ αυτό (π.χ. δεν «τρώγεται» ο Βασιλιάς κλπ), οι υπολογισμοί που κάνει ο παίκτης προκειμένου να «υποθέσει» τις κινήσεις του αντιπάλου του αλλά και οι συνέπειες των αποφάσεών του, καθιστούν το σκάκι εργαλείο μάθησης

Σκοπός μας θα πρέπει να είναι να κάνουμε το παιδί να αγαπήσει το σκάκι. Ένα παιδί που θα το αγαπήσει σε όποιον προπονητή και να «πέσει» θα το συνεχίσει ενώ το παιδί που θα φύγει μισώντας το θα κάνει κακό και διαχρονικά δυσφημώντας το.

Πολλοί μπορούν να διδάξουν σκάκι σε “GM” -σε αυτούς που αγάπησαν το σκάκι- πόσοι όμως θα κάνουν τα παιδιά να το αγαπήσουν για να γίνουν GM?
Δυστυχώς έχουμε πολλούς τεχνογνώστες αλλά λίγους παιδαγωγούς που χρειάζονται σήμερα στις ηλικίες που γίνεται πλέον η εκμάθηση του σκακιού. Είναι ποιο εύκολο να πάρουμε δασκάλους – παιδαγωγούς και με ταχύρυθμα σεμινάρια να τους μάθουμε τις κινήσεις (παλαιότερη πρόταση μου τόσο στην ΕΣΟ όσο και στην Α’/Βάθμια εκπαίδευση Χαλκιδικής) παρά να πάρουμε σκακιστές και να τους διδάξουμε παιδαγωγική.

Η αγάπη του σκακιού από τα παιδιά μεταξύ άλλων θα μας δώσει το κοινό εκείνο που θα μπορεί όταν μεγαλώσει να καταλάβει τι είναι το σκάκι και να μη το εξομοιώνει με το τάβλι. Η σκακιστική κουλτούρα που θα πρέπει να περάσουμε στα παιδιά μας θα πρέπει να γίνει με πρόγραμμα και πλάνο τουλάχιστο δεκαετίας και όχι εφήμερων αποτελεσμάτων. Ας σκεφτούμε πόσοι από εμάς συνεχίζουμε να κρατάμε στο σκάκι μαθητές που δεν τα «παίρνουν» που μας κουράζουν επειδή τους εξηγούμε τις κινήσεις και … μαθητές που ποτέ δεν θα «δώσουν» πόντο στην ομάδα! Μήπως τους διώχνουμε αν όχι με τα λόγια με τον τρόπο μας!

Σχετικά με τα σχολικά πρωταθλήματα δυστυχώς και αυτά θυσιάζουν το στόχο τους στο βωμό της φιέστας και του χρήματος. Τα σχολικά θα έπρεπε να είναι φεστιβάλ και όχι μάχη «πρωταθλητών». Οι καλοί έχουν «γήπεδο» στα ατομικά. Γιατί να έρχεται ο πρωταθλητής Ελλάδος και να κόβει το «βήχα» σε κάθε πιτσιρικά που τώρα ξεκινάει. Θα μπορούσαν οι πρώτοι 6 κάθε τάξης να μην έχουν δικαίωμα συμμετοχής σε επόμενα σχολικά και αν είναι τόσο παθιασμένοι ας παίζουν σε ένα παράλληλο πρωταθλητών. Μαζεύουμε εκατοντάδες παιδιά σε ενιαίους χώρους με φασαρία αντίστοιχους γονείς όρθιους χωρίς παράλληλες εκδηλώσεις και στο τέλος δίνουμε τα κύπελλα στους «συνήθεις ύποπτους». Εάν ο στόχος μας είναι η διάδοση του σκακιού μάλλον θα πρέπει να προσεχθούν και τα σχολικά.

Ζητώ την κατανόηση σας για τη μακροσκελή επιστολή μου αλλά δυστυχώς λόγω χρόνου δεν αρθρογραφώ συχνά.

Σχετικά :http://www.skakiera.gr/edocs/pr02.pdf

Ametanoitos είπε...

Αυτή είναι μια άποψη που ακούγεται συχνά κατά την άποψή μου είναι τελείως λανθασμένη!!! Τι να κάνουμε δηλαδή; Να απαγορέψουμε στους πρωταθλητές να παίζουν στα σχολικά τουρνουά; Αυτοί δηλ δεν αγαπούν το σκάκι; Κάποιοι μάλιστα παραπονιόνται πως δεν υπάρχουν πολλά τουρνουά για να προπονηθούν τα παιδιά και θα τους απαγορέψουμε ένα καλό τουρνουά προπόνησης που γίνεται μάλιστα στην αρχή της αγωνιστικής περιόδου στην Ελλάδα (λίγο πριν το καλοκαίρι δηλ) όταν δεν υπάρχουν άλλες διοργανώσεις για να παίξουν λόγω χρόνου; Και τι θα κάνουμε τα σχολικά δηλ; Ένα τουρνουά όπου θα ξεχωρίζει ο μονόφθαλμος στους κουτσούς;

Το σχολικό σκάκι είναι ο τροφοδότης του αγωνιστικού σκακιού. Τουλάχιστον στην Πάτρα όπου αγωνίζομαι και διδάσκω, ελάχιστα νέα δελτία έρχονται στις ομάδες εκτός σχολείων. Δηλ έρχονται σχεδόν αποκλειστικά παιδιά που κάνουν μαθήματα σκάκι στα σχολεία που έχουν την όρεξη να ασχοληθούν παραπάνω με την αγαπημένη τους δραστηριότητα. Τα περισσότερα από αυτά τα παιδιά έρχονται έχοντας την εμπειρία των σχολικών αγώνων όπου "σκόνταψαν" πάνω σε κάποιον παίχτη συλλόγου.Έτσι αντιλήφθηκαν πως χρειάζεται να μελετήσουν το σκάκι πιο σοβαρά αν θέλουν να έχουν αποτελέσματα και είδαν στην πράξη πόσο καλά μπορεί να παίξει ένας αθλητής που μελετά το σκάκι και στον σύλλογό του.

Κύριοι, λέτε ότι το σημαντικότερο είναι να περάσουμε την αγάπη στα παιδιά κτλ...Για μένα σημαντικό είναι να καταλάβουν τα παιδιά ότι μόνο μέσα από τη σκληρή δουλεία έρχονται τα αποτελέσματα και όχι μέσα από την τύχη. Πληρωνόμαστε για να μάθουμε τα παιδιά Σκάκι και όχι οτιδήποτε άλλο. Όλα τα άλλα είναι δικαιολογίες για τους προπονητές που αδυνατούν να βγάλουν πρωταθλητές. Αν το πρόβλημα είναι της κατάρτισης το θέμα λύνεται εύκολα. Υπάρχει εξειδικευμένη βιβλιογραφία πχ Complete Chess Course (Alburt) με τους πρώτους δύο τόμους να είναι οι πιο σχετικοί. Εκεί δίνεται ακριβές σχεδιάγραμμα των μαθημάτων καθώς και πολλές παιδαγωγικές συμβουλές. Επίσης ένα βιβλίο που χρησιμοποιώ συχνά είναι το Ten Golden rules (King) αλλά και για λίγο πιο προχωρημένα παιδιά είναι η πρόσφατη τριλογία του Yusupov.

Δεν βλέπετε πως οι άλλες χώρες αρχίζουν να βγάζουν δυνατούς σκακιστές από όλο και πιο μικρή ηλικία; Η άποψη του κ Κουρκουνάκη είναι γνωστή εδώ και πολλά χρόνια, ότι δηλ στηρίζει τον αθλητισμό και όχι τον Πρωταθλητισμό αν μπορώ να το συμπυκνώσω σε μία φράση. Αυτό είναι μια προσωπική του επιλογή. Εγώ όμως πληρώνομαι για να μαθαίνω στα παιδιά σωστό σκάκι και μια που το σκάκι είναι άθλημα (Ναι, είναι!) ο σκοπός είναι να παίξουν σε υψιλότερο επίπεδο από τους αντιπάλους τους και να κερδίσουν. Εκτός και αν βγάλουμε το "αγαπόμετρο" και κατέβουν σε διαγωνισμό ποιος αγαπάει το σκάκι πιο πολύ, μόνο τότε θα αλλάξω την φιλοσοφία μου.

Ανώνυμος είπε...

Με λίγα λόγια είσαι επικίνδυνος για να διδάξεις παιδιά σεβόμενος την ομαλή ψυχοσυναισθηματική τους ανάπτυξη...και καλό είναι να το αντιληφθούνε εκεί στην Πάτρα και να σε σουτάρουν μία ώρα αρχύτερα...

Ηλίας Κουρκουνάκης είπε...

Στόχος των “προπονητικών διαλόγων” είναι να λειτουργήσουν ως έναυσμα για συζήτηση σε καίρια θέματα προπονητικής και του ελληνικού σκακιού γενικότερα. Ευχαριστώ όλους όσους έχουν ήδη αποδεχτεί την πρόσκληση και καταθέτουν την δική τους άποψη, άσχετα με το αν συμφωνούν ή διαφωνούν με την εισήγησή μου.

Από την δική μου πλευρά, έχοντας διατυπώσει μια βασική τοποθέτηση, θεωρώ άκομψο να παρεμβαίνω επί της ουσίας στη συνέχεια, εφόσον δεν έχει προκύψει κάποιο νέο θέμα στο οποίο έχω να πω κάτι καινούριο πέρα από την αρχική μου εισήγηση. Βέβαια, εφόσον η συζήτηση επεκταθεί σε άλλα ενδιαφέροντα ζητήματα όπου θεωρώ χρήσιμο να κάνω νέα σχόλια, ευχαρίστως θα επεκταθώ.

Δυστυχώς όμως, πολλές φορές γίνονται ανακριβείς αναφορές σε δήθεν λεγόμενά μου ή γραπτά μου. Έτσι και τώρα, σημειώθηκε παραπάνω ότι "στηρίζει τον αθλητισμό και όχι τον Πρωταθλητισμό". Αυτό είναι πέρα για πέρα λανθασμένο, αφού και ο ίδιος έχω κάποιες επιτυχίες στο παρελθόν, ενώ συνέβη επίσης να κερδίσουν πρωταθλήματα ή άλλες υψηλές θέσεις άτομα που προπόνησα κατά καιρούς (πρωταθλητισμός δεν είναι μόνο η πρώτη θέση). Η διαχρονική ενασχόλησή μου με τον πρωταθλητισμό είναι δεδομένη και καθόλου απορριπτική.

Προσωπικό μου πιστεύω είναι ότι τόσο ο αθλητισμός όσο και ο πρωταθλητισμός αποτελούν εξαιρετικά χρήσιμες δραστηριότητες για όλες τις ηλικίες, εφόσον όμως καλλιεργούνται σε σωστή βάση. Αυτό στο οποίο είμαι αντίθετος είναι ο κακώς εννοούμενος πρωταθλητισμός, διάκριση με την οποία ίσως ασχοληθώ σε μελλοντική δημοσίευση. Στο μεταξύ, παρακαλώ να σταματήσουν οι αναφορές σε υποτιθέμενες απόψεις μου παραλλάσσοντας τις διατυπώσεις που έχω χρησιμοποιήσει στο παρελθόν. Επίσης, αν κάποιος επιθυμεί να κάνει συγκεκριμένη παραπομπή σε γραπτά μου, παρακαλώ να φροντίσει να μην μεταφερθεί κάποια πρόταση αποσπασματικά και εκτός πλαισίου αναφοράς.

Τέλος, ευχαριστώ και για όσα καλά λόγια γράφτηκαν, αλλά προτιμώ οι χαρακτηρισμοί να αναφέρονται σε πράξεις, στοιχεία, απόψεις και επιχειρήματα, παρά σε ανθρώπους. Όλοι μας είμαστε σύνθετες προσωπικότητες και καλύτερο είναι να μην χαρακτηριζόμαστε συνολικά από ένα πεδίο δράσης μας μόνο ή μεμονωμένες πράξεις. Η έμφαση στους “προπονητικούς διαλόγους” είναι στα θέματα και όχι στα πρόσωπα.

Ametanoitos είπε...

Σε ευχαριστώ ανώνυμε γιατί με το χαμηλού επιπέδου σχόλιό σου ισχυροποιείς την δική μου άποψη.

Το ότι σέβομαι τον ρόλο μου ως προπονητής δεν σημαίνει ότι δεν σέβομαι την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη των μαθητών μου. Μάλιστα ανέφερα και συγκεκριμένς πηγές για να κατανοήσεις τη δομή και τους στόχους των μαθημάτων που κάνω.
Μάλιστα, μέσα από την εμπειρία μου, έχω ανακαλύψει ποικίλους τρόπους να εμπλουτίζω την ύλη των μαθημάτων μου έτσι ώστε τα παιδιά να αποκτούν νέες γνώσεις και όρεξη για περαιτέρω μελέτη. Για παράδειγμα το μάθημα "Η ιστορία των Παγκόσμιων Πρωταθλητών" που συνήθως το διδάσκω σε δύο μέρη, διδάσκει στα παιδιά στοιχεία γεωγραφίας (σπάνια πχ παιδιά 8-9 χρονών γνωρίζουν που είναι η Κούβα του Καπαμπλάνκα), ιστορίας (πχ τι ήταν η Βιέννη την εποχή του Στάινιτς) και κυρίως γνωρίζοντας τους Παγκ. Πρωταθλητές και τα χαρακτηριστικά τους, τα παιδιά πόλύ πιο εύκολα τους μελετούν στην συνέχεια γιατί νιώθουν πιο οικεία μαζί τους.

κ Κουρκουνάκη. Συγχωρέστε μου αν δεν απέδωσα σωστά στο προηγούμενο ποστ μου αυτό που ήθελα να πω πραγματικά. Μερικές φορές με την υπερβολή καταφέρνεις να δείξεις πιο ξεκάθαρα την δική σου άποψη (αν και το μόνο που έκανα ήταν να μεταφέρω τα δικά σας λεγόμενα σε πατέρα νεαρής σκακίστριας που υπήρξε και δική μου μαθήτρια. Γνωρίζω όμως ότι εκτός από το φαινόμενο του "χαλασμένου τηλεφώνου" που πιθανόν να φέρει την ευθύνη για αυτά που μου μετέφερε ο πατέρας ,διάφορα πράγματα μπορούν να ειπωθούν ανάλογα με την περίσταση.) Δηλώνω ότι σας σέβομαι απόλυτα ως προπονητή και ακόμη περισσότερο (σας θαυμάζω δηλ) ως συγγραφέα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι συμφωνώ απόλυτα μαζί σας. Αυτό που ήθελα να κάνω είναι να καυτηριάσω την νοοτροπία πολλών προπονητών (δεν ανήκετε σίγουρα εσείς σε αυτούς) στην Ελλάδα που ενώ πληρώνονται (και πολλές φορές αδρά) δεν σέβονται τον σκοπό για τον οποίο πληρώνονται (για να μάθουν τα παιδιά σκάκι) και σπαταλούν ώρες αφήνοντας τα παιδιά να παίζουν συνέχεια μεταξύ τους ("για να ευχαριστηθούν"), χωρίς να δίνουν σημασία αν τα παιδιά κατανοούν αυτά που έχουν διδαχθεί κτλ.

Στα βιβλία που πρότεινα παραπάνω δίνονται συμβουλές στο πως να κάνουμε τα παιδιά να ευχαριστιούνται μαθαίνοντας τους ταυτόχρονα καινούργια πράγματα ή αναπτύσσοντας τις σκακιστικές τους δεξιότητες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το παιχνίδι της "Ναυμαχίας" μέσα από το οποίο τα παιδία μαθαίνουν να αναγνωρίζουν και να βρίσκουν το όνομα των τετραγώνων.

Στην Ελλάδα το επίπεδο των προπονητών είναι τουλάχιστον τραγικό. Οι περισσότεροι βασίζονται μόνο στην εμπειρία τους ως παίχτες (πχ διδάσκουν μόνο τα ανοίγματα που οι ίδιοι παίζουν ή περνάνε στους μαθητές τα κόμπλεξ και τα ελλατώματά τους πχ φοβία ή αγάπη για το απομονωμένο ή τα αντίθετα ροκέ κτλ). Η βιβλιογραφία είναι τεράστια αλλά ελάχιστοι ασχολούνται για να επιμορφωθούν. Κανείς δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται πως διδάσκεται το σκάκι στο εξωτερικό (βλ Chess Instructor 2009, εκδ New in Chess) και όταν οι άλλες χώρες βγάζουν πανίσχυρους νεαρούς σκακιστές απορούμε πως το κάνουν! Πριν από κάμποσο καιρό στο περιοδικό "Σκάκι για Όλους" είχε ξεκινήσει μια συζήτηση με την μορφή επιστολών με θέμα "Γιατί δεν παράγουμε ισχυρούς νεαρούς σκακιστές;" και μόνο γενικολογίες καταγράφτηκαν.

Σωστή κατάρτιση των προπονητών είναι το ζητούμενο λοιπόν. Αυτοσκοπός δεν είναι να γίνουν όλοι πρωταθλητές (ετσι και αλλιώς αυτό είναι αδύνατο)αλλά δεν πρέπει να κρυβόμαστε πίσω από το δάκτυλό μας. Μικρά παιδιά λαμβάνουν μέρος και σε άλλα αθλήματα (πχ Ταε κβο Ντο) και δεν είδα ποτέ κάποια καταστροφή στον ψυχοσυναισθηματικό τους κόσμο όταν προπονούνται για πρώτες θέσεις.

Ανώνυμος είπε...

Το άρθρο του κυρίου Κουρκουνάκη περιέχει αρκετά χρήσιμα στοιχεία για κάποιον που θέλει να ασχοληθεί με την προπονητική. Είναι αλήθεια ότι ένας προπονητής μικρών ηλικιών πρέπει πρώτιστα να είναι σωστός παιδαγωγός. Το παιδί στα πρώτα χρόνια εκμάθησής του πρέπει να διδάσκεται ένα σωστό τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς για να μπορεί να αντιμετωπίσει με λογικό τρόπο τόσο την επιτυχία, όσο και την αποτυχία. Κάποτε είδα σε κάτι παγκόσμια νεανικά τον προπονητή του Sanan Sjugirov να τον κατσαδιάζει και να τον επιστρέφει στη σκακιέρα για να ζητήσει συγνώμη επειδή δεν έδωσε το χέρι του στον αντίπαλο μετά από ήττα του. Στην Ελλάδα δυστυχώς είναι πολύ σύνηθες το φαινόμενο ανάρμοστης συμπεριφοράς πριν, κατά τη διάρκεια ή και μετά το τέλος της παρτίδας από νεαρούς σκακιστές, κάτι για το οποίο ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό ο προπονητής.
Πέρα φυσικά από τη σωστή διαπαιδαγώγιση, ένας προπονητής οφείλει να εισάγει το νεαρο μαθητή στο σωστό τρόπο μελέτης και να τον βοηθήσει να καταλάβει ότι η μελέτη είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την πρόοδό του. Η επιτυχία αποτελεί πολλές φορές παγίδα για το παιδί, το οποίο επαναπαύεται εύκολα, θεωρώντας τον εαυτό του ανώτερο. Γι'αυτό πιστεύω πως είναι απαραίττητη -πέραν της μεθόδου προπόνησης- και η σωστή επιλογή τουρνούα από τον προπονητή, ώστε να υπάρχει μία ισορροπία μεταξύ επιτυχίας και αποτυχίας.
Όσον αφορά το μείζον ερώτημα "Γιατί στην Ελλάδα δεν υπάρχει η ανάλογη εξέλιξη που υπάρχει στις άλλες χώρες;" θα παραθέσω την ακόλουθη σύγκριση:
Σε κάποιες από τις ανεπτυγμένες σκακιστικά χώρες τα παιδιά έχουν δύο προπονητές (έναν για το άνοιγμα και το μέσο και ξεχωριστό για το φινάλε). Παράλληλα με αυτούς, ασχολούνται ατομικά 4-5 ώρες ημερησίως στο σπίτι, ενώ πριν από σημαντικές διοργανώσεις, συμμετέχουν σε camp στα οποία δουλεύουν αρκετές ώρες επάνω στο σκάκι αλλά και τη φυσική τους κατάσταση. Τέλος ο προγραμματισμός των τουρνουά τους γίνεται συνήθως από την αρχή της χρονιάς και περιλαμβάνει αρκετές παρτίδες με ισχυρότερους αντιπάλους. Στην Ελλάδα τα περισσότερα παιδιά γράφονται από μικρά σε έναν σύλλογο στον οποίο διδάσκει ένας προπονητής για όλες τις ηλικίες. Αν είναι αρκετά τυχερά, ο προπονητής αυτός θα γνωρίζει να τα διδάξει βασικές αρχές, ιστορία από το παγκόσμιο σκάκι, τυπικές θέσεις στο μέσο και φινάλε, διαφορετικά τα παιδιά θα μάθουν στη λογική της αποστήθισης αμέτρητων βαριαντών και της παπαγαλίας. Στο σπίτι θα διαβάσουν 1 ωρίτσα αυτά που τους έβαλε ο δάσκαλος σκάκι μόνο και μόνο για να μην τα εξετάσει και τα πιάσει αδιάβαστα και από κει και έπειτα δεν πρόκειται να ασχοληθούν ούτε δευτερόλεπτο παραπάνω. Εξαίρεση φυσικά αποτελούν ιδιαίτερες περιπτώσεις παιδιών που μπορούν να ασχοληθούν αρκετές ώρες ημερησίως χωρίς την παρακίνηση κάποιου γονιού ή κάποιου προπονητή- και πάλι όμως οι κατευθύνσεις που τους έχουν δοθεί από τον προπονητή μόνο εμπόδιο στέκονται στην πλειοψηφία των περιπτώσεων. Όσον αφορά τα τουρνουά: νεανικά πρωταθλήματα (για ορισμένους και πανελλήνια νεανικά και για ελάχιστους διεθνή νεανικά), κανένα ομαδικό πρωτάθλημα και κανένα καλοκαιρινό Όπεν. Μετά από μία τέτοια σύγκριση θεωρώ ότι θα πρέπει να λέμε συγχαρητήρια στα λίγα παιδιά που προσπαθούν μόνα τους να βελτιωθούν και καταφέρνουν να διακριθούν σε Ελληνικές αλλά και διεθνείς διοργανώσεις αλλά και στους γονείς αυτών που κάνουν αρκετές θυσίες για να μαζέψουν χρήματα και να τα στείλουν σε ισχυρά τουρνουά του καλοκαιριού ή τουρνουά του εξωτερικού, αντί να αναρωτιόμαστε γιατί δεν μπορούν να ανταγωνιστούν το Ρώσο νεαρό GM.
Συνοψίζοντας, μπορούμε (και επιβάλλεται) να αλλάξουμε αρκετά πράγματα στο θέμα "προπονητής". Η σωστή κατάρτιση (τόσο παιδαγωγική όσο και σκακιστική) μάλλον είναι απαραίττητη είτε με τη μορφή χρήσιμων βιβλίων προς μελέτη είτε σεμιναρίων από έμπειρους προπονητές ή ακόμα και δημιουργίας κάποιας σχολής προπονητών. Αυτό που πρέπει να καταλάβουμε είναι πως όταν έχουμε να κάνουμε με παιδιά, πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί στο τι και το πώς θα τα διδάξουμε.
(ελπίζω να μην ήταν πολύ κουραστική η ανάλυση μου...)

ΣΑΝΔΑΛΑΚΗΣ ΑΓΓΕΛΟΣ

Ανώνυμος είπε...

Εσύ δοκησίσοφε ametanoiete τι είσαι τελικά προπονητής σκακιού , καθηγητής γεωγραφίας , ψυχολόγος ή δάσκαλος στο ταε κβο ντο ;

Schrödinger's Cat είπε...

Ζητώ συγνώμη από τους συνομιλητές για τα σχόλια του΄ανώνυμου, ας τα αγνοήσουμε και να συνεχιστεί η συζήτηση.

Θοδωρής είπε...

Ενδιαφέρον το άρθρο του κυρίου Κουρκουνάκη. Πιστεύω ότι το θέμα προπονητής σκακιού στην Ελλάδα είναι αποκλειστική ευθύνη της Ε.Σ.Ο.( διοργάνωση σεμιναρίων, δημιουργία σχολής προπονητών κτλ.)
Είναι εξωφρενικό το γεγονός ότι δεν έχει κάνει απολύτως τίποτα για αυτό το ζήτημα.
Είναι τόσο δύσκολο να διοργανώσει κάποια σεμινάρια διδασκαλίας σκακιού ψυχολογίας ή παιδαγωγικής ;

Αναρωτιέμαι όμως αν η σημερινή γενιά παιδιών αγαπάει το σκάκι και αν είναι πρόθυμη να εργαστεί για να προοδέψει.
Τα παιδιά απομακρύνονται από τον αθλητισμό με γρήγορο ρυθμό δυστυχώς……

Ανώνυμος είπε...

Καταρχήν θα ήθελα να επισημάνω ότι μια άποψη σαν του Άγγελου, που έχει περάσει πρόσφατα από όλα αυτά τα στάδια και που έχει βιώσει και τον πρωταθλητισμό, έχει ιδιαίτερη βαρύτητα στο θέμα, από τη στιγμή που και ο ίδιος ο Άγγελος τοποθετείται χωρίς συναισθηματική φόρτιση, με αντικειμενικότητα και σοβαρότητα. Και το θέμα που αγγίζει, το σχετικό με τους αγώνες, είναι πολύ σημαντικό (το έχει θίξει πολλάκις και ο Ηλίας).
Εγώ προσωπικά έμαθα σκάκι από τη μητέρα μου και τα αδέρφια της, που κανείς τους δεν είχε επαφή με το αγωνιστικό σκάκι. Τα πρώτα μου βήματα τα έκανα ως μαθητής δημοτικού, υπό την επίβλεψη ενός καθηγητή Αγγλικών στο σχολείο μου, που έκανε παράλληλα και μαθήματα σκάκι εκεί (η δυναμικότητά του ήταν κάπου στο 1800). Το πρώτο πράγμα που μας έμαθε ήταν ο σεβασμός στον αντίπαλο και η αυτοκριτική. Γι αυτό και ποτέ στη ζωή μου δεν έχω παραλείψει να δώσω το χέρι μου μετά από μια ήττα, δεν έχω ποτέ γκρεμίσει τα κομμάτια, δεν έχω φερθεί άσχημα σε αντίπαλο μετά το τέλος της παρτίδας. Πριν περάσουμε σε όλα όσα γράφει ο Ηλίας, πιστεύω ακράδαντα ότι καλό θα ήταν οι προπονητές να κάνουν στα παιδιά μερικά μαθήματα καλής συμπεριφοράς. Δεν κατηγορώ βέβαια τα παιδιά, εξάλλου μικρά παιδιά είναι. Αλλά για μένα το πρώτο βήμα ενός σωστού προπονητή είναι να μάθει τα παιδιά να φέρονται σωστά - τα μαθήματα που πήρα εγώ τότε από τον άνθρωπο αυτό (έχει δυστυχώς αποβιώσει) με βοήθησαν σε πολλούς τομείς της ζωής μου, και όχι μόνο στο σκάκι.

Ανώνυμος είπε...

Συμφωνω απολυτα με την παρεμβαση και του Αγγελου και του middlewave.Εχω πει και παλαιοτερα οτι τα παιδια πηγαινουν στο σκακι υπο την προτροπη του οικογενειακου περιβαλλοντος σε πολυ τρυφερη ηλικια και το εκλαμβανουν ως μια ακομα υποχρεωση οπως οι ξενες γλωσσες ή η μουσικη.Διαφορετικα ηταν στην προηγουμενη γενια οπου το σκακι παιζονταν στα καφενεια επηρεαζομαστε απο τους φιλους ειχαμε το μονο βιβλιο του Σιαπερα και οπου πηγαινε ο καθενας πηγαινε μονος.

Θελω να πως επισης οτι δεν ειναι ομως δυνατον να απαιτουμε απο δωδεκαχρονα -κατα μεσον ορο παιδια-ωριμοτητα ενος φτασμενου παικτη-ενος επιστημονα που αναζητα καινοτομιες,τροπους αντιμετωπισης αντιπαλων ,ψυχολογικη προετοιμασια, γνωση της ιστοριας του σκακιου ειναι υπερβολικο. Ο πρωταθλητισμος οπου συμβαινει συμβαινει με απωθηση αλλων δραστηριοτητων, πολλες φορες με ανισορροπη στηριξη εκεινων των σημειων του χαρακτηρα που παραμεριζουν την αναγκη των αλλων.

Η εντυπωση που εχω ειναι οτι υπαρχει ενα παραθυρο ενασχολησης με το σκακι απο 8-14 ετων λιγο πριν τα διπλωματα των ξενων γλωσσων και την προετοιμασια των πανελληνιων.Στη φαση αυτη νομιζω οτι οι πραγματικες δυσκολιες ειναι μεγαλες.

Δημήτρης Σκυριανόγλου είπε...

Επιτρέψτε μου να επαναδιατυπώσω (καθώς το έχω κάνει ξανά στο παρελθόν) και τη δική μου άποψη ως προς το γιατί στην Ελλάδα δε "βγάζουμε" παίχτες (πολύ) υψηλού επιπέδου σε νεαρές ηλικίες:

Η γνώμη μου, λοιπόν, είναι ότι οι λόγοι πρέπει να αναζητηθούν στη δομή και τις αξίες της σημερινής ελληνική κοινωνίας. Και εξηγώ: Για να φτάσει κάποιος σε νεαρή ηλικία σε τόσο υψηλό επίπεδο σημαίνει ότι από πολύ μικρός αφιερώνει πολύ χρόνο στο σκάκι, για να μη πω ότι αφιερώνεται πλήρως στο σκάκι.
Σε κάποιες χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ το σκάκι εξακολουθεί ακόμη και σήμερα να αποτελεί (για τα μέτρα των χωρών αυτών) μια καλή επαγγελματική λύση για κάποια παιδιά συνεπώς η επένδυση τόσου χρόνου και κόπου σε αυτό μοιάζει ως μια καλή επένδυση για το μέλλον σε αρκετές οικογένειες. Επίσης σε ορισμένες βορειοευρωπαϊκές χώρες (π.χ. Ολλανδία, Νορβηγία) το σκάκι έχει επαρκή διάδοση και κοινωνική αναγνώριση ώστε να θεωρείται μια φυσιολογική επαγγελματική απασχόληση που μπορεί να εξασφαλίσει σε όσους την επιλέγουν μια αξιοπρεπή διαβίωση.
Στην Ελλάδα όμως δε συμβαίνει ούτε το ένα ούτε το άλλο! Πόσες οικογένειες γνωρίζετε που θα ήταν πρόθυμες να θυσιάσουν την υπόλοιπη μόρφωση του παιδιού τους και να επενδύσουν στο σκάκι με ένα εντελώς αβέβαιο επαγγελματικό μέλλον? Εγώ δεν ξέρω ούτε μία. Και αυτό φυσικά δεν είναι κακό, είναι απλά μια φυσιολογική στάση απέναντι στην κατάσταση που επικρατεί στη χώρα μας. Έτσι όταν έρχεται η ώρα της επιλογής Σκάκι ή Σπουδές η επιλογή των σπουδών έρχεται μάλλον αβίαστα τόσο στους γονείς όσο και στους ίδιους τους Έλληνες εφήβους του οποίους, ξαναλέω, δεν ψέγω για αυτή τους την απόφαση.
Με το σκεπτικό που ανέπτυξα θεωρώ ότι το να προσδοκούμε και να επιμένουμε ως ΕΣΟ αλλά και γενικότερα ως ελληνική σκακιστική κοινότητα στην ανάδειξη GM ή IM στην ηλικία των 14 ετών είναι το λιγότερο ουτοπία. Πιστεύω ότι περισσότερο θα έπρεπε να επενδύουμε σε καλούς σκακιστές λίγο μεγαλύτερης ηλικίας (π.χ. 18-20 ετών) οι οποίοι μπορεί να μην έχουν τα χρονικά περιθώρια να γίνουν GM πρώτης γραμμής, όμως ασχολούνται σοβαρά με το σκάκι συνειδητά, το αγαπούν και έχουν αφήσει πίσω τους τις υποχρεώσεις των πανελληνίων εξετάσεων κτλ. Τουλάχιστον εκεί υπάρχουν ρεαλιστικές ελπίδες για ανάδειξη νέων τιτλούχων. Ως χαρακτηριστικά παραδείγματα αναφέρω τους Γεωργιάδη, Καπνίση ή ακόμη και τον Γιάννη Παπαδόπουλο (συγνώμη αν ξεχνώ κάποιον). Σε ποιες ηλικίες οι παίχτες αυτοί "ξεπετάχτηκαν"? Στα 14? Μάλλον όχι θα έλεγα...

Προς απόδειξη των ισχυρισμών μου θα ήθελα να ζητήσω από τον Άγγελο το Σανδαλάκη (αν φυσικά το επιθυμεί και ο ίδιος) να απαντήσει στην ερώτηση: Αν οι συνθήκες ήταν αυτές που περιγράφει (σωστά) στο μήνυμά του ο ίδιος θα ήταν πρόθυμος να αφήσει τις σπουδές του και να αφιερωθεί αποκλειστικά στο σκάκι? Η άποψη ενός από τους καλύτερους νέους σκακιστές μας που έχει πρόσφατη όλη αυτή την εμπειρία νομίζω έχει μια αξία.

Ανώνυμος είπε...

@Θοδωρής:"Αναρωτιέμαι όμως αν η σημερινή γενιά παιδιών αγαπάει το σκάκι και αν είναι πρόθυμη να εργαστεί για να προοδέψει.
Τα παιδιά απομακρύνονται από τον αθλητισμό με γρήγορο ρυθμό δυστυχώς……" Μήπως αυτή η αδιαφορία που (σωστά κατά τη γνώμη μου) αναφέρετε, είναι αποτέλεσμα της έλλειψης προπονητών, ικανών να βοηθήσουν το παιδί να αγαπήσει το σκάκι; Μήπως τα παιδιά τοποθετούν στην ίδια μοίρα το σκάκι με το σχολείο και τα φροντιστήρια, επειδή απλά αναγκάζονται και κει να αποστηθίσουν πλήθος πληροφοριών και να παπαγαλίσουν; Προσωπικά θεωρώ πως η απόκτηση ενδιαφέροντος σε οποιαδήποτε αθλητική δραστηριότητα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ικανότητα του προπονητή να δώσει τα απαραίττητα ερεθίσματα στους μαθητές.
@Δημήτρη Σκυριανόγλου: Κατ'αρχίν θα ήθελα να τονίσω πως στο προηγούμενο μήνυμά μου αναφέρθηκα σε μικρότερη ηλικία από αυτή που βρίσκομαι... Θεωρώ πως είναι αρκετά αργά (σύμφωνα πάντα με τα δεδομένα της εποχής μας) για κάποιον να ξεκινήσει συστηματική προπόνηση στα 21 του αποσκοπώντας σε επαγγελματική αποκατάσταση αποκλειστικά και μόνο από το σκάκι. Η ιδέα ενός τέτοιου συστήματος αναφέρεται σε παιδιά μικρότερων ηλικιών -με το σκεπτικό ότι το παιδί στην κρίσιμη ηλικία των 18 όπου θα κλιθεί να αποφασίσει για το μέλλον του, θα έχει καταλάβει αν η κλίση του είναι το σκάκι ή αν θα πρέπει να ξεκινήσει τις σπουδές του- τα οποία θα συνδυάζουν σχολείο με σκάκι (για να αποδείξω πως κάτι τέτοιο δεν αποτελεί σενάριο επιστημονικής φαντασίας, θα αναφέρω πως και σε ένα άλλο άθλημα χωρίς σίγουρη επαγγελματική αποκατάσταση και χωρίς τη δημοτικότητα του ποδοσφαίρου ή του μπάσκετ, το πόλο, υπάρχουν σύλλογοι που προπονούν τους αθλητές τους 3-4 ώρες ημερησίως μέχρι εκείνοι να φτάσουν στην ηλικία των 18 και να αποφασίσουν τι θα ακολουθήσουν στη ζωή τους).
Όσον αφορά τα παραδείγματα των Γεωργιάδη, Καπνίση και Παπαδόπουλου, μιλάμε για τρία παιδιά που όντως σημείωσαν σημαντική άνοδο μετά την ηλικία των 18. Αναρωτιέστε όμως πού θα μπορούσαν να έχουν φτάσει, σύμφωνα με τις μεγάλες δυνατότητες που έχουν, αν πέρα από την ατομική τους δουλειά είχαν κάποια συστηματική βοήθεια από μικρή ηλικία;
Προσωπικά θεωρώ ότι η βοήθεια ενός προπονητικού συστήματος θα εξοικονομούσε αρκετό χρόνο σε σχέση με το να καθίσει κανείς να ψάχνει μόνος του...
ΣΑΝΔΑΛΑΚΗΣ ΑΓΓΕΛΟΣ

Μουτούσης Κωνσταντίνος είπε...

χαιρετω την παρεα.
Ανοιξατε ωραια συζητηση.
Εχω την εντυπωση πως ειναι ο Βασίλης ο
Κοτρωνιάς που εχει εκφρασει σε ανυποπτο χρονο την περιεργη αλλα και πολυ ενδιαφερουσα αποψη οτι τα σκακιστικα ταλεντα στην Ελλαδα βγαινουνε κατα κυματα, δηλαδη φουρνιες και οχι ενας ενας. Ποια ειναι η γνωμη σας γι'αυτο; (αν οντως ισχυει) Συμβαινει αραγε και σε αλλες χωρες; Μια απλοικη ερμηνεια που θα μπορουσα να δωσω ειναι αυτη της δημιουργιας προυποθεσεων ευγενους αμιλλας ,οπου "τραβαει" ο ενας τον αλλο να ανεβει ψηλοτερα και ετσι, αναποφευκτα, το επιπεδο ανεβαινει γενικοτερα.
καλημερα

Θόδωρας είπε...

Καταρχήν είναι πολύ χρήσιμο από προπονιτικής πλευράς οι απόψεις του Κουρκουνάκη και Γιουβαντσιούδη που ασχολούνται με θέματα όπως σκάκι και παιδαγωγική και δημιουργούν τουλάχιστον προβληματισμούς σε εμάς τους υπόλοιπους. Στο αρχικό άρθρο του Κουρκουνάκη είναι ξεκάθαρος ο διαχωρισμός του σκακιού ως παιδαγωγικού εργαλείου από το σκάκι με στόχο το πρωταθλητισμό. Είναι εντελώς διαφορετικό να κάνεις κάποιον να αγαπήσει το σκάκι (σε πρώτο επίπεδο) από το να παράγεις παγκόσμιους πρωταθλητές. Το σκάκι ως παιχνίδι ενός διανοητικού πολέμου όπως αναφέρει ο Lasker έχει ως αποτέλεσμα την ύπαρξη νικητή και ηττημένου. Πράγμα που δεν είναι απόλυτα αποδεκτό σε έναν 7-χρονο ή 8- χρονο μαθητή που δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμα το εσείς , το εμείς και το εγώ. Η ήτα είναι ένα χτύπημα στο φανταστικό κόσμο που έχει φτιάξει μέσα του. Για αυτό συμφωνώ απόλυτα ότι το σκάκι σε πρώτο επίπεδο χρειάζεται δασκάλους που είναι πρώτα παιδαγωγοί και μετά σκακιστές με ιδιαίτερες τεχνικές γνώσεις.
Παραδείγματα άλλων χωρών που έχουν εισαγάγει το σκάκι στα σχολεία με σκόπο τη χρήση του πρωτίστως ως παιδαγωγικού εργαλείου (ΗΠΑ,Γερμανία, Αγγλία, Τουρκία κ.τ.λ.) πρέπει να μας προβληματίσουν. Βέβαια υπάρχει και η έννοια του πρωταθλητή ως πρότυπο που δίνει κίνητρο στα παιδιά να ασχοληθούν με το σκάκι. Θεμιτό μεν αλλά κατά πόσο υγιές ή όχι για μια κοινωνία είναι να παρασχολείται με το σκάκι μου αφήνει πολλούς προβληματισμούς. Oι απόψεις του Συριανόγλου με βρίσκουν απόλυτα σύμφωνω. Θα ήθελα επίσης να παραθέσω και τις απόψεις του Lasker (στον επίλογο Lasker manual of chess) που φτάνει στο συμπέρασμα ότι εάν ο κάθε σκακιστής αφιέρωνε για την ενασχόληση του με το σκάκι τις ίδιες ώρες που αφιερώνει ένας παίχτης της κλάσης G.M., αντί να τις αφιερώνει σε άλλους τομείς των επιστημών και των τεχνών τότε θα ζούσαμε σε μία αντιπαραγωγική και μάλλον ανθυγιεινή κοινωνία.
Τέλος θέλω να θέσω για συζήτηση έναν προβληματισμό που χρόνια με απασχολεί. Κατά πόσο μπορεί να υπάρξει η εισαγωγή της ειδικότητας Προπονιτής Σκακιού στο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο. Η ιδέα μου φαίνεται ότι λύνει πολλά προβλήματα όπως η συγκέντρωση πολλών ατόμων που ενδιαφέρονται για την προπονιτική σκακιού σε ένα μέρος. Ταυτόχρονα δίνει ένα πανεπιστημιακού επιπέδου πτυχίο στους αποφοίτους. Βέβαια το πρόβλημα που δεν λύνει είναι η αποκατάσταση των αποφοίτων σε δημόσια ιδρύματα (σχολεία κ.τ.λ.)
Σας ευχαριστώ που με ακούσατε Θόδωρας - Φλώρινα

Ανώνυμος είπε...

Μερικές σκόρπιες παρατηρήσεις σε αυτά που γράφηκαν!
@Κώστας Μουτούσης - Κώστα, η ελληνική εμπειρία δείχνει ότι μάλλον ναι, τα ταλέντα βγαίνουν κατά κύματα και ναι, νομίζω ότι ο λόγος είναι ακριβώς αυτός που παραθέτεις, δηλαδή η άμιλα μεταξύ τους. Ας δούμε πχ τη φουρνιά Παπαϊωάννου-Βουλδή-Μπανίκα-Χαλκιά-Μαστροβασίληδων-Καπνίση, που είναι όλοι γεννημένοι μεταξύ 1976-1981. Τη μεταγενέστερη φουρνιά Γεωργιάδη-Ι.Παπαδόπουλου-Σανδαλάκη. Και τώρα τους Αναστ.Παυλίδη-Κανακάρη-Αντ.Παυλίδη-Αγγελή-Ν.Γαλόπουλου (ίσως ξεχνάω κάποιον στη βιασύνη μου). Φαντάζομαι επίσης ότι μια φουρνιά μπορεί να σταθεί τυχερή από την παρουσία ενός εξαιρετικού προπονητή, ή να αναδειχθεί από την οργανωμένη δουλειά ενός μεγάλου συλλόγου (ή πόλης). Δείτε πχ το πρώτο παράδειγμα, όπου σχεδόν όλοι κατάγονται από τη Θεσσαλονίκη.
@Αμετανόητος - Νίκο (σας έρχομαι το πρώτο Σ/Κ του Μάη!), εσύ προσεγγίζεις το θέμα από τη σκοπιά του προπονητή που δουλεύει με παιδιά που ασχολούνται σοβαρά με το σκάκι, ο Ηλίας αναφέρεται όμως και στο γενικότερο πλαίσιο των μαθημάτων σκακιού σε μικρές ηλικίες με στόχο απλά τη διάδοση του σκακιού. Προφανώς στόχος κάθε μαθήματος είναι η σωστή εκμάθηση του σκακιού, αλλά διαφορετικοί οι στόχοι του. Οπότε, και οι δύο έχετε τα δίκια σας. Για μένα, το θέμα είναι για τον προπονητή να κρατά τη σωστή ισορροπία, ανάλογα με την ηλικία, τις δυνατότητες και τη διάθεση των μαθητών του. Για να πάρω το παράδειγμά σου, παιδιά ηλικίας 7 ετών μπορεί να αντέχουν μέχρι 30-40 λεπτά "θεωρίας", παιδιά 12 ετών τραβούν και μέχρι μιάμιση ώρα (τα νούμερα είναι υποθετικά). Αν δηλαδή κάνεις θεωρία επί μιάμιση ώρα σε 7χρονα, ίσως απλά τα διώξεις, όπως ενδεχομένως να διώξεις τα 12χρονα αν τα αφήνεις πολύ χύμα να παίζουν.
Θα με ενδιέφερε πολύ να διαβάσω απόψεις ανθρώπων με εμπειρία σε τόσο μικρές ηλικίες (μέχρι 11, 12 ετών το πολύ) για το που βρίσκεται αυτή η ισορροπία, αλλά και ποιες μεθόδους εφαρμόζουν για να κρατούν το ενδιαφέρον των παιδιών αμείωτο!

Ametanoitos είπε...

Middlewave,πρώτα απ'όλα μάλλον με γνωρίζεις αλλά δεν έχω καταλάβει ποιός είσαι!:)

Είναι γνωστό πως παιδία κάτω από 10 ετών δεν "αντέχουν" σε μάθημα παραπάνω από 1 ώρα συνεχόμενα. Πάνω από 10 ετών το πιο σωστό είναι το μάθημα να είναι 1 1/2 ώρα. Τουλάχιστον αυτό γράφεται στη σκακιστική βιβλιογραφία για προπονητές. Ένα παράδειγμα δομής μαθήματος για παιδιά άνω των 10 ετών είναι:

10 λεπτά: Έλεγχος των ασκήσεων που δώθηκαν στο προηγούμενο μάθημα (και τιμωρία αν κάποιο παιδί τις αμέλησε, όχι αν τις έκανε λάθος αλλά αν τις αμέλησε. Σε αυτό το θέμα τολμώ να πω πως είμαι υπερβολικά ανεκτικός)

5 λεπτά: Επανάληψη του προηγούμενου μαθήματος μέσα από ερωτήσεις, παραδείγματα κτλ

30 λεπτά: Ανάπτυξη νέας θεωρίας

45 λεπτά: παιχνίδι

Φυσικά αυτή η δομή είναι αρκετά ελαστική και μπορεί να αλλάξει όπως κρίνει ο δάσκαλος. Όμως συνήθως τι γίνεται;

1) Οι "σχολικές" ώρες είναι 1 ώρα και είναι δύσκολο να επιβάλεις εσύ σε ένα σχολείο να το κάνεις το μάθημα 1 μιση
2) Λόγω πρακτικών δυσκολιών (κάποια παιδιά μπορούν μόνο συγκεκριμένες ώρες) υπάρχουν διαφορετικά επίπεδα σε ένα τμήμα που πρέπει να τα διαχειρίζεσαι ξεχωριστά.
3) Τα παιδιά καθυστερούν στο μάθημα ή λείπουν και πρέπει να μεταβάλεις τη δομή του μαθήματος για είναι όλα τα παιδιά πάνω-κάτω σε ένα επίπεδο γιατί αλλιώς γίνεται το πρόβλημα 2 που ανέφερα

και προφανώς αρκετά άλλα προβήματα που μπορούν να συμπληρώσουν οι συνάδελγοι προπονητές.

Το θέμα είναι κατά την άποψή μου να συζητήσουμε και κάποια στιγμή τέτοια πρακτικά θέματα και όχι μόνο γενικόλογες θεωρίες. Όπως είπα, η σκακιστική βιβλιογραφία για τους προπονητές θέτει θέματα παιδαγωγικά και ηλικιών και είναι σχετικά εύκολο κάποιος να πάρει να διαβάσει και να επιμορφωθεί σχετικά. Θέματα οργάνωσης όμως είναι τα πιο συχνά εμπόδια για έναν προπονητή και δεν μπορούμε συνεχώς να ζητάμε από τον ίδιο να τα λύνει όλα.

Στην Πάτρα έχω φέρει αρκετές φορές το θέμα του κόστους των μαθημάτων που έχει συζητηθεί και εδω και κατά την άποψή μου είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Τα παιδιά δεν βλέπουν το σκάκι σοβαρά γιατί αν πληρώνουν 10 ευρώ το μήνα στον σύλλογό τους ή στο σχολείο τους και 50 ευρώ στο τάε κβο ντό προτιμούν να έχουν σε μεγαλύτερη προτεραιότητα το τάε κβο ντο. Επίσης ένας προπονητής γιατί να κάτσει να διαβάσει ένα κάρο βιβλία όταν τα ίδια τα παιδιά δεν ενδιαφέρονται και οι δικοί του κόποι ανταμείβονται με 10 ευρώ την ώρα ή 15; Τουλάχιστον αυτό συμβαίνει στην Πάτρα και γι αυτό είμαστε πολύ πίσω από πολλές πόλεις στην Ελλάδα. Τα παιδιά δεν λύνουν ασκήσεις, οι γονείς βλέπουν το σκάκι σαν "πάρκινγκ" έτσι ώστε για μια ώρα να πάνε να κάνουν τις δουλειές τους και ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται!

Χρειάζεται κεντρική οργάνωση κατά την άποψή μου, από τις τοπικές Ενώσεις ή από την ίδια την ΕΣΟ. Σε αυτή την οργάνωση θα συμπεριλαμβάνεται η επιμόρφωση των προπονητών που αναφέρατε. Έτσι δεν θα προσευχόμαστε να βγούν 2-3 καλά ταλέντα ταυτόχρονα μπας και σπρώξει ο ένας τον άλλο, αλλά με οργανωμένη δουλειά θα έχουμε και καλύτερα αποτελέσματα. Ας κάνουμε πρώτα αυτό κ Σκυριανόγλου και μετά ας κατηγορήσουμε το εκπαιδευτικό σύστημα γενικότερα και τη δομή της Ελληνικής κοινωνίας. Τώρα βασιζόμαστε στη καλή διάθεση και πρωτοβουλία του εκάστοτε προπονητή ή συλλόγου.

Ametanoitos είπε...

Ήταν παράληψη να μην γνωρίζω ποιός είναι ο middlewave, ζητώ συγνώμη! :D .Υποθέτω Πάτρα θα έρθεις για κάποιο σεμινάριο διαιτησίας;

Τέλος, να μην παρεξηγηθώ, συμφωνώ απόλυτα με αυτά που έγραψε ο κ Σκυριανόγλου, απλά πιστέυω πως υπάρχουν δυνατότητες για μεγάλη βελτίωση από τη δική μας πλευρά.

Μουτούσης Κωνσταντίνος είπε...

@middlewave

Ευχαριστω κατ'αρχην για τη απαντηση.
Αν ειναι οντως ετσι, εχει πολυ ενδιαφερον. Φαινεται λοιπον οτι ανα καποιες χρονικες περιοδους (ισως κυκλικες ;) και ανα τακτα διαστηματα παρουσιαζονται στο ελληνικο σκακι ορισμενες ευεργετικες συνιστωσες (συνδυασμος δηλ. καλων προπονητων, καταλληλων αγωνων, συνεργασιας των παικτων μεταξυ τους, υψηλου επιπεδου ανταγωνισμος,δραστηριοι συλλογοι κ.λ.π) κατα τις οποιες ενα αξιολογο ταλεντο που κανει προσπαθεια και που εχει θεληση, βρισκει ευφορο εδαφος ωστε να αναπτυχθει. Η λογικη λεει λοιπον πως ,δεδομενης της οικονομικης δυνατοτητας, αν μπορεσουμε αυτες τις συνισταμενες ( που προς το παρον για το ελληνικο σκακι ειναι απλως ευτυχεις συγκυριες) να τις εντοπισουμε επακριβως,και ισως καπως πιο επιστημονικα, και να τις γνωριζουμε εν τελει με σαφηνεια και καθαροτητα, θα μπορεσουμε να τις αναπαραγουμε με ασφαλεια και στο μελλον και ετσι θα δωσουμε την ευκαιρια σε περισσοτερα ταλεντα να αξιοποιηθουν.Και θα ειχε ενδιαφερον η μελετη αντιστοιχης καμπυλης αναπτυξης ισχυρων παικτων σε αλλες χωρες, τοσο για να δουμε αν παρουσιαζονται αντιστοιχα φαινομενα, οσο και σε ποια στοιχεια χρειαζεται να δωσουμε περισσοτερη εμφαση.

Κώστας Γιουβαντσιούδης είπε...

ΣΚΑΚΙ ΣΕ ΑΡΧΑΡΙΟΥΣ

Προς αποφυγή κάθε παρεξήγησης καλό θα ήταν να ξεκαθαριστεί ότι αναφέρομαι σε παιδιά που πρώτη φορά έρχονται σε επαφή με τον κόσμο του σκακιού σε μικρή ηλικία.

Υπάρχουν δύο κατηγορίες παιδιών: α) παιδιά που το επέλεξαν από μόνα τους (το άκουσαν από φίλους θείους κλ.π) & β) παιδιά που τους το πρότεινε ή ακόμη και το επέβαλε ο γονέας (εδώ ανήκει και το «πείραμα» της Καλλικράτειας)

Το «κοινό» που έχουμε και στις δύο κατηγορίες είναι παιδιά μικρής ηλικίας (Προ-Νήπια, Νήπια Α’ δημοτικού κλ.π.) με περισσευούμενη ενέργεια που λόγω της ιδιομορφίας του σκακιού δεν έχουν που να την αποβάλουν.
Φανταστείτε ενήλικους να κάθονται σε ένα τραπέζι και να παρακολουθούν μία διάλεξη. Πόση ώρα μπορούν να είναι ακίνητοι και πόση ώρα συγκεντρωμένοι;

Στην πρώτη κατηγορία τα παιδιά είναι περισσότερο συνεργάσιμα αφού αυτά ήρθαν στο σκάκι ενώ στη δεύτερη (που ‘ναι και η ποιο δύσκολη) η προσπάθεια που θα πρέπει να καταβάλει ο δάσκαλος είναι περισσότερη.

Με στόχο πάντα τα παιδιά όποτε σταματήσουν το σκάκι (πράγμα που ακολουθούν οι περισσότεροι) να το κάνουν αγαπώντας το, έτσι ώστε όταν γίνουν φοιτητές/τριες να πιάσουν το σκάκι και όχι τα ζάρια… καταλήξαμε σε ένα «μοντέλο» προπόνησης-μαθήματος που ίσως φανεί χρήσιμο και σε άλλους.

Η διάρκεια κάθε συνάντησης – μαθήματος είναι 90’ (διδακτικό δίωρο). Χωρίζουμε το χρόνο σε τρία μέρη όχι απαραίτητα ισόποσα. Στο πρώτο μέρος γίνεται διδασκαλία σε μαγνητική και επίλυση ασκήσεων από σκακιστικά βιβλία στο δεύτερο μέρος παιγνιώδεις δραστηριότητες και στο τρίτο μέρος παρτίδες.
Ειδικότερα (η σειρά είναι τυχαία και όχι δομημένη)
• Όσο περνάει ο καιρός και μαθαίνουν τις κινήσεις το χρονικό κομμάτι με τις παιγνιώδεις δραστηριότητες μειώνεται
• Όσο ποιο μικρά είναι τα παιδιά τόσο ποιο γρήγορα κουράζονται να παίζουν παρτίδες γι’ αυτό καλό είναι να ξεκινούν παρτίδες σε χρονικό διάστημα ανάλογο ώστε να φύγουν με την όρεξη και για άλλη μία παρτίδα
• Στα τμήματα αρχαρίων θα πρέπει να συμμετέχουν αρκετά παιδιά ώστε να υπάρχει εναλλαγή στους αντιπάλους, ανταγωνισμός και να μπορούν όλοι να κερδίσουν. Μετά από πολλούς πειραματισμούς καταλήξαμε στα 10-12 παιδιά. Μάλιστα ξεκινούμε με 15-16 και αφού γίνουν οι λογικές διαρροές και προσθέσεις καταλήγουμε στον επιθυμητό αριθμό
• Η εκμάθηση των κινήσεων γίνεται ξεκινώντας από τον Π (σε πολλές χώρες - σχολές ξεκινούν από τον Σ) τον Α, τη Β, Σ, Ι & Ρ. Τα παιδιά παίζουν στην αρχή μόνο με όσα κομμάτια ξέρουν. Όταν φτάσουν στο Βασιλιά όπου αρχίζουν και οι απαγορεύσεις εκεί εμφανίζονται σημάδια διαρροής.
• Στις παρτίδες χρησιμοποιούμε διάφορες παραλλαγές και μάλιστα τις περισσότερες φορές κρίνουμε βάση υλικού. Ο πρώτος γύρος γίνεται με κλήρωση τυχαία. Η διαδικασία της κλήρωσης αποτελεί από μόνη της μία παιγνιώδη δραστηριότητα. Μπορεί να γίνει με διάφορες παραλλαγές όπως να βγει ένας έξω (κάθε φορά άλλος) και να «φτιάξει» τα ζευγάρια λέγοντας αριθμούς στην τύχη. Παιδιά που δεν μπορούν να κερδίσουν στο σκάκι περιμένουν τέτοιες ευκαιρίες. Επίσης πολύ χρήσιμο και διασκεδαστικό είναι και το παιχνίδι με τα πιόνια όπου όλοι μπορούν να κερδίσουν έστω και μία φορά.
• Από το δεύτερο γύρο και έπειτα τα ζευγάρια είναι κατευθυνόμενα με στόχο να μπορούν να κερδίσουν όλοι. Επίσης παραλλαγές χρήσιμες είναι δύο εναντίον δύο σε μία σκακιέρα και εναλλαγή κίνησης ανά παίκτη ή ομαδικό τουρνουά π.χ. τεσσάρων ομάδων τριών παικτών κλ.π.
Συνεχίζεται…

Κώστας Γιουβαντσιούδης είπε...

• Τα σκακιστικά βιβλία είναι απαραίτητο εργαλείο: α) για να έχουν συνέχεια τα παιδιά, β) για να μπει η βάση του βιβλίου, γ) για να βλέπουν και να ξέρουν οι γονείς και δ) για να μη … σιχαθούμε τις φωτοτυπίες! Τα δύο σκακιστικά βιβλία που γράψαμε προήλθαν από την ανάγκη αυτή και επειδή δεν υπάρχουν βιβλία για αυτές τις ηλικίες.
• Στα πρώτα βήματα πρέπει να δίνουμε ιδιαίτερο βάρος στα παιχνίδια και όχι στη μάθηση. Οι παιγνιώδεις δραστηριότητες είναι παραλλαγή άλλων παιχνιδιών που έχουν όμως ερέθισμα το σκάκι. Έχουν διττό σκοπό α) Να εκτονωθούν παίζοντας και β) να αγαπήσουν το σκάκι έμμεσα
• Τα παιδιά τον πρώτο καιρό, άλλα περισσότερο κι άλλα λιγότερο, δεν «ξέρουν» να χάνουν. Μάλιστα εμφανίζονται στην αρχή και τα σημάδια άρνησης ή ανάκλησης κίνησης πολύ περισσότερο. Η διαδικασία να μάθουν να χάνουν θα έρθει σιγά-σιγά. Αυτό όμως πρέπει να γίνει με ομαλό τρόπο. Εκεί είναι που ο παιδαγωγός έχει σημαίνοντα ρόλο.
• Υπάρχει διαφορά στην αντιμετώπιση του σκακιού ανάλογα με το φύλλο. Σε μικρές ηλικίες πολλά κορίτσια παίζουν και συχνά είναι καλύτερες από τα αγόρια. Το σκάκι όμως ως ανταγωνιστικό άθλημα απομακρύνει αργότερα τα κορίτσια που δεν μπορούν να δεχθούν αυτή την ένταση. Προτιμούν να δουλεύουν μεθοδικά, με τα βιβλία τους και όχι να παίζουν παρτίδες. Αυτό σιγά-σιγά οδηγεί στη μελλοντική απομάκρυνση τους από το χώρο.
• Σημαντικό ρόλο στην προπόνηση παίζει και η αφήγηση μικρών ιστοριών του σκακιού. Μάλιστα αυτό καλό είναι να γίνεται όποτε παρατηρείται «κοιλιά» από το ακροατήριο.
• Στο τέλος κάθε χρονιάς ένα εσωτερικό πρωτάθλημα θα αναδείξει τους νικητές – καλύτερους, προς απογοήτευση των υπολοίπων. Στη διάρκεια της χρονιάς θα μπορούσαν να συγκεντρώνουν πόντους μέσα από τις παιγνιώδεις δραστηριότητες και οι υπόλοιποι και στο τέλος να δίνεται βραβείο και στους «χαμένους».
• Η διδασκαλία μπορεί να γίνει είτε με μαγνητική είτε με projector. Σε αρχάρια παιδιά μικρής ηλικίας η μαγνητική είναι απαραίτητη αφού απαιτεί από το μαθητή να σηκωθεί, να κινηθεί και να πράξει ενεργητικά.
• Το κομμάτι που λέγεται πρωταθλητισμός θα πρέπει να προσεχθεί ως κάτι άλλο. Εάν θέλουμε να βγάλουμε GM στα 12 ή στα 14 αυτό δε σημαίνει ότι θα πρέπει να πετάξουμε στον «Καιάδα» όσους θα παρατήσουν το σκάκι ένα ή δύο χρόνια αφού το ξεκινήσουν.
• Ο Μαζικός αθλητισμός είναι αυτός που θα δημιουργήσει τις βάσεις για τον ανταγωνισμό αλλά και για την ανάδειξη του πρωταθλητή. Το ταλέντο δε θα δυσκολευτεί να βρει το δρόμο του. Ίσως μέσα από το μαζικό αθλητισμό να αργήσει ένα με δύο χρόνια. Όταν ήρθε ο Γιάννης ο Παπαδόπουλος στο σύλλογο (τέλος Α’ Δημοτικού) ήξερε τις κινήσεις και να παίζει καλούτσικα για την ηλικία του. Στην πρώτη παρτίδα που παίξαμε αναγνώρισα ένα ταλέντο. Έχουν περάσει από τα χέρια μου, δίχως υπερβολή, χιλιάδες παιδιά και μόνο σε δύο είδα αυτό που είχε ο Γιάννης. Ο πρωταθλητής βγήκε δίχως να αλλάξει ο προσανατολισμός μας στο μαζικό αθλητισμό. Ίσως να αδικήσαμε το Γιάννη αφού δεν «πέσαμε» πάνω του. Εδώ όμως είναι που χρειάζεται η πολιτεία η ΕΣΟ και το όραμα του GM σε μικρή ηλικία. Ο Σύλλογος δεν μπορεί παρά να είναι το φυτώριο και η ΕΣΟ να παίρνει τα ταλέντα.
• Αγώνες πρέπει να παίζουν τα παιδιά όσο το δυνατό περισσότερους όμως ελεγχόμενους. Παλαιότερα είχαμε την δυνατότητα και οργανώναμε διαδημοτικές συναντήσεις μεταξύ παιδιών ίδιου επιπέδου. Ήταν μικρές συναντήσεις, είτε ατομικές είτε ομαδικές δίχως καθυστερήσεις φασαρία και οργανωτικές δυσκολίες. Στα σχολικά έφταναν τα παιδιά αφού είχαν «δοκιμάσει» πλείστους αγώνες και μπορούσαν να δεχθούν τους «πρωταθλητές» να σαρώνουν τα πάντα.

Ametanoitos είπε...

Πολύ ενδιαφέροντα αυτά που είπατε. Θα ψάξω για τα βιβλία σας σίγουρα. Βασίζεστε σε κάποια σχετική βιβλιογραφία ή αποτελούν σχεδόν αποκλειστικά προιόν δικής σας έρευνας;

Ηλίας Κουρκουνάκης είπε...

Ένα μεγάλο πλεονέκτημα των βιβλίων που έγραψαν οι Κώστας Γιουβαντσιούδης και Ειρήνη Μουσιάδου είναι ότι προέκυψαν μετά από πολύχρονες εφαρμογές διαφόρων ασκήσεων. Δηλαδή, δεν πρόκειται για θεωρητικά βιβλία, αλλά σειρές θεμάτων που έχουν δοκιμαστεί στην πράξη. Αυτό σημαίνει ότι έχουν μείνει έξω κάποιες ασκήσεις που κρίθηκαν λιγότερο κατάλληλες, καθώς επίσης και ότι η σειρά με την οποία παρουσιάζονται όσες επιλεχθηκαν έχει στέρεα δομημένο εκπαιδευτικό σκεπτικό.

Κώστας Γιουβαντσιούδης είπε...

Ηλία σ΄ ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια.
Δεν είχα σκοπό να αναφερθώ εδώ στα βιβλία αλλά θα το κάνω αφού μου ζητήθηκε.

Το πρώτο βιβλίο «Μια φορά κι έναν καιρό ήταν το σκάκι» εκδόσεις «ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟΣ» είναι πρότυπο σε Παγκόσμιο επίπεδο (εάν κάποιος γνωρίζει το αντίθετο παρακαλώ να με ενημερώσει) από όσο γνωρίζω. Μέσα από ένα αντιπολεμικό παραμύθι το παιδί καλείται να μάθει το σκάκι με ασκήσεις που θα λύσει με την καθοδήγηση του προπονητή ή του γονέα. Υπάρχουν αναλυτικές οδηγίες και περιγραφή παιγνιωδών δραστηριοτήτων.
Το βιβλίο έχει συμπεριληφθεί ατόφιο (ο μύθος) στο βιβλίο (β΄ τεύχος-σελ.86) της γλώσσας της Ε’ Δημοτικού του Υπουργείου Παιδείας δίχως μάλιστα να ενημερωθούμε!
Έχει γίνει Θεατρικό από ένα παιδικό σταθμό ένα Νηπιαγωγείο και δύο Δημοτικά.
http://www.klidarithmos.gr/index.php?target=products&product_id=30508

Το δεύτερο βιβλίο «Σκάκι και Φαντασία» εκδόσεις «ΚΕΔΡΟΣ» μέσα από ασκήσεις – λαβυρίνθους μιας κίνησης, φέρνει το παιδί σε επαφή με όλα τα τακτικά κτυπήματα στο σκάκι, με εικόνες και θέματα που θα συναντήσει αργότερα.
http://www.kedrosedu.com/content/content.php?id=93

Τα βιβλία έχουν γίνει μετά από προσωπική εργασία ετών και κυρίως έλεγχο και έρευνα με τους μαθητές μας. Έγιναν για να καλυφθεί το κενό της σκακιστικής βιβλιογραφίας αυτής της ηλικίας και αυτού του επιπέδου και κυρίως για τους δικούς μας μαθητές στην αρχή.

Το δεύτερο ειδικά βιβλίο που έχει περισσότερα από 700 διαγράμματα είχε 1 (ένα!) λάθος - τρύπα στην πρώτη έκδοση. Αυτό έγινε καθώς τα διαγράμματα ήρθαν από την πολλαπλή επίλυση τους από τους μαθητές μας.

Στη συγγραφή των βιβλίων σημαντικό ρόλο έπαιξαν, εκτός της όποιας Παιδαγωγικής κατάρτισης & εμπειρίας έχουμε, η διδασκαλία του σκακιού εντός ωραρίου στα Δημοτικά της Καλλικράτειας και στα Νηπιαγωγεία του Αγ. Παύλου & του Φρυγανιώτη.

Ηλίας Κουρκουνάκης είπε...

Στην ιστοσελίδα των ΣΟΠαγκρατίου-ΣΜΑΟΚαισαριανής www.athenschess.gr, στο πλαίσιο της ηλεκτρονικής στήλης "Ανάλυση του Μήνα" και για το μήνα Μάρτιο 2010, έχει αναρτηθεί εκτεταμένη ανάλυση της παρτίδας Tal-Uhlmann, Μόσχα 1971 (ένα από τα ισχυρότερα τουρνουά της εποχής, το οποίο έγινε στη μνήμη του Alekhine). Πρόκειται για μια χαρακτηριστική διαισθητική θυσία του Tal, προκειμένου να αξιοποιήσει τον καλύτερο έλεγχο του κέντρου και των ανοιχτών γραμμών που είχε αποκτήσει στο άνοιγμα.

Υπενθυμίζεται ότι όλες οι παρτίδες και θέσεις που έχουν αναρτηθεί στην ηλεκτρονική στήλη "Ανάλυση του Μήνα" επιτρέπεται να εκτυπωθούν ελεύθερα ή και να μοιραστούν σε φωτοτυπίες σε κάθε ενδιαφερόμενο.

PGS-26 είπε...

Καλό είναι η Ομοσπονδία να έχει προπονητές που πιστεύουν πιο πολύ στο πρωταθλητισμό, τα καλά αποτελέσματα και την εξέλιξη των νέων παιδιών. Οι σύλλογοι που δουλεύουνε με τη βάση, ας αξιοποιήσουν το Κο Κουρκουνάκη.

Ανώνυμος @#%^ είπε...

Για να ξεμιζερίασουμε λίγο από τις σκακιστικές αναλύσεις , ξέρει κανείς κανένα σκακιστικό forum στο εξωτερικό ; Ποιό είναι αυτό με την μεγαλύτερη επισκεψιμότητα και τις περισσότερες συμμετοχές ;
Εννοώ Forum που μπορείς να συζητήσεις τις εξελίξεις των ανοιγμάτων, παρτίδες διάφορες κ.τ.λ. με άλλους ανθρώπους από όλο το κόσμο..

Ανώνυμος@#%^ είπε...

Πολιτικές σκακιστικές αναλύσεις εννοούσα! :)