Σκάκι στην Καλλιθέα

Ευχαριστούμε τον κ. Τάκη Δρεπανιώτη για το κείμενο-συνεργασία που μας απέστειλε, περί της ίδρυσης κατά τη δεκαετία του 1950 ενός από τους μετέπειτα ιστορικότερους συλλόγους της χώρας, του ΣΟ Καλλιθέας.

Τι ζώδιο είναι οι σύλλογοι;

Όσοι ασχολούνται με τα μυστήρια της αστρολογίας θα σας πουν ότι ζώδιο δεν έχουν μόνο οι άνθρωποι, αλλά και οι κάθε λογής θεσμοί, από ολόκληρες χώρες και υπερεθνικούς θεσμούς μέχρι τον πιο μικρό και ταπεινό σύλλογο. Αμέσως έρχεται φυσιολογικά το επόμενο ερώτημα: Σε ποιο ζώδιο ανήκει ο σύλλογός μου;

Η απάντηση είναι εύκολη, αρκεί να γνωρίζουμε την ημερομηνία γέννησής του –και αυτό μας φέρνει στο επόμενο ερώτημα: Πότε «γεννιέται» ένας σύλλογος; Στη σύλληψή του, με τη μορφή μιας αστραπιαίας λάμψης στο μυαλό των ιδρυτών του; Στη διάρκεια του «τοκετού», όπως εκδηλώνεται στην «ιδρυτική συνέλευσή» του --που γνωρίζουμε όμως ότι συχνά είναι απλώς και μόνο μια συμβολική ημερομηνία στο πρώτο καταστατικό; Μήπως την ημέρα που ο δικηγόρος καταθέτει την αίτηση για δικαστική αναγνώριση; Ή μήπως, τελικά, την ημέρα που κάποιος δικαστής εγκρίνει την αίτησή του και αποφασίζει την εγγραφή του σωματείου στον οικείο πίνακα του Πρωτοδικείου;

Στο τεύχος 21 του ΜΑΤ (Σεπτέμβριος 1953), στη σελ. 274, ο αείμνηστος Σπύρος Μπίκος γράφει: «Λόγω πληθώρας ύλης, ...τα περί του ΣΟΚ (Σκακιστικού Ομίλου Καλλιθέας)... εις το προσεχές». Πραγματικά, στο επόμενο τεύχος (ΜΑΤ 22, Οκτώβριος 1953, σελ. 291 –η σελιδοποίηση ήταν ετήσια), επανέρχεται: «ΚΑΛΛΙΘΕΑ: Και το ωραίον προάστειον της Καλλιθέας με τας 70.000 κατοίκους του δεν μπορούσε να μείνη αδρανές... Μια ομάς αποτελούμενη από ενθέρμους θιασώτας και λάτρεις ... συνέπηξε (sic!) Σύλλογον, τον "Σ.Ο.Κ." ... όστις πρόκειται να αναγνωριστεί κατ’ αυτάς ... » Γεννήθηκε λοιπόν ο Σκακιστικός Όμιλος Καλλιθέας κάποια στιγμή του φθινοπώρου 1953;

Ο ερευνητής όμως δεν πρέπει να αρκείται σε μία πηγή –ψάχνει να διασταυρώσει τα στοιχεία του όσο μπορεί. Το πρώτο καταστατικό λοιπόν του Σκακιστικού Ομίλου Καλλιθέας αναφέρει ρητά (στο «Άρθρον 19ον») ότι «Η σφραγίς του Σ.Ο.Κ. είναι στρογγύλη, φέρει εις το μέσον παράστασιν ενός Πύργου, και κάτωθι αυτού τα αρχικά κεφαλαία ψηφία Σ.Ο.Κ. και το έτος ιδρύσεως 1954.» Επομένως, ο Σκακιστικός Όμιλος Καλλιθέας ΔΕΝ γεννήθηκε το 1953 –ίσως το 1953 να ήταν η χρονιά της πρώτης ιδέας, της αστραπιαίας σύλληψης, ίσως και της «παρακίνησης μέσω του Τύπου» από τον ακάματο εργάτη του σκακιού Σπύρο Μπίκο, που συνδεόταν φιλικά με έναν από τους ιδρυτές του Σ.Ο.Κ., τον επίσης αείμνηστο Χάρη Ερμείδη (που είχε δημοσιεύσει μάλιστα και τουλάχιστον ένα πρόβλημά του στο «ΜΑΤ»). Γεννήθηκε λοιπόν το 1954, σύμφωνα με το καταστατικό του;

Από τα πρώτα μου χρόνια στο Σ.Ο.Κ. θυμάμαι ακόμη την παμπάλαια σφραγίδα με τον Πύργο –που τη συνόδευε η ημερομηνία 1955 –πώς ήταν όμως δυνατό αυτό όταν το ίδιο το Καταστατικό ανέφερε ρητά ως έτος ίδρυσης το 1954;
Κι εδώ την απάντηση την έδωσε η έρευνα. Καταρχάς, αυτό το πρώτο καταστατικό δεν είναι χρονολογημένο. Δεν φέρει ημερομηνία, Υπάρχει όμως ακόμη στα αρχεία του συλλόγου αντίγραφο της απόφασης του Πρωτοδικείου για την αρχική αναγνώρισή του. Και αυτή πια δίνει βέβαιες ημερομηνίες:

«Το Δ' Τμήμα των εν Αθήναις Πρωτοδικών», μαθαίνουμε, «συνεδρίασε δημοσίως στις 15 Δεκεμβρίου 1954, προεδρεύοντος του Γ. Κουτσοπούλου» ... «επί της αιτήσεως που υπέβαλλε από 7 Δεκεμβρίου 1954 το Σωματείον υπό την επωνυμίαν Σκακιστικός Όμιλος Καλλιθέας» ...και «ιδόν την δικογραφίαν, σκεφθέν κατά νόμον»... «διατάσσει την δημοσίευσιν περιλήψεως του από 30 Νοεμβρίου 1954 καταστατικού» ...και... «αναγνωρίζει το ιδρυθέν Σωματείον υπό την επωνυμίαν... κλπ. κλπ. Και η βροχή ημερομηνιών ολοκληρώνεται με την πιο κρίσιμη από όλες τις ημερομηνίες: «Εκρίθη και απεφασίσθη εν Αθήναις τη 9η Ιανουαρίου 1955» ... «εδημοσιεύθη δ' αυτόθι τη 11 Ιανουαρίου 1955».

Αυτή λοιπόν, η τελευταία από όλες τις ημερομηνίες, είναι η γενέθλια ημέρα του Σκακιστικού Ομίλου Καλλιθέας. Αυτή είναι η ημερομηνία με την οποία αναφέρεται ότι αναγνωρίστηκε από το Πρωτοδικείο Αθηνών, με την απόφαση 36/11-1-1955. Και η βροχή των ημερομηνιών μας δείχνει τι ακριβώς έγινε:

Οι σκακιστές της Καλλιθέας από καιρό συζητούσαν να ιδρύσουν ένα σκακιστικό σύλλογο, «Σκακιστικό Όμιλο» όπως ήταν τότε της μόδας. Τελικά κατάφεραν να ολοκληρώσουν τις γραφειοκρατικές προϋποθέσεις στα τέλη του Νοέμβρη, ίσως και αρχές Δεκέμβρη του '54 και προσπάθησαν να «σπρώξουν τον τοκετό» για να «κερδίσει χρόνο» το νεογέννητο. Δεν τα κατάφεραν, όμως –και έτσι ο σύλλογος «είδε το φως» στις πρώτες μέρες του 1955. Είναι δίκαια αυτή η εξιστόρηση ή μήπως «κλέβουμε» αναδρομικά από το σύλλογό μας ένα, δύο (μήπως και περισσότερα) ένδοξα χρόνια δράσης;

Με λίγα λόγια, νομίζω πως έτσι είναι το σωστό. Αν το Πρωτοδικείο, για οποιονδήποτε λόγο, δεν είχε εγκρίνει την αίτηση του σωματείου, ο Σ.Ο.Κ. ίσως δεν είχε υπάρξει καν –και αυτό, στα μάτια μου, είναι επαρκής απάντηση.

Το ΜΑΤ του Σπύρου Μπίκου μας ενημερώνει επίσης και «πότε πήγε στο σχολείο» ο Σκακιστικός Όμιλος Καλλιθέας: «Στις 21-9-1955 εντάχθηκε στα μητρώα της ΕΣΟ» (και από τους συλλόγους που συνάντησε εκεί, σήμερα θάλλουν και διαπρέπουν ακόμη μόνο ο Πειραϊκός Όμιλος Σκακιστών και η Ένωση Σκακιστών Θεσσαλονίκης...)


Α... να μην το ξεχάσω: Τελικά, τι ζώδιο είναι ο Σκακιστικός Όμιλος Καλλιθέας; Αν το σκάκι ήταν ένα δυτικόφερνο παιχνίδι, θα ήταν Αιγόκερως --αλλά τι ζώδιο μπορεί να είναι αυτό για ένα σκακιστικό σύλλογο; Μόνο τα ζώδια της Ανατολής, όπως στο Κινέζικο ωροσκόπιο θα μας πουν την αλήθεια –και ώ του θαύματος, για το Κινέζικο ωροσκόπιο -που είναι ετήσιο- όλες οι ημερομηνίες του Νοέμβρη και Δεκέμβρη του '54 και του Γενάρη του '55 δίνουν το ίδιο ζώδιο –το μοναδικό, άλλωστε, που μπορεί να είναι και σκακιστικό κομμάτι: το Άλογο (και όχι βέβαια τον...Πύργο!).


***Δείτε τη νέα ιστοσελίδα (ιστολόγιο) του ΣΟ Καλλιθέας
http://kallitheachess.wordpress.com/