Αναμνήσεις Νίμτσοβιτς
Εκτενής ιστορική μαρτυρία του Χανς Κμοχ για τον Άρον Νίμτσοβιτς. Ο oλλανδο-αυστριακός Κμοχ (1894-1973) ήταν ένας από τους γνωστότερους ιστορικούς του σκακιού. Στη διάρκεια της ζωής του, ως διεθνής μετρ, διαιτητής και σκακιστικός δημοσιογράφος συνάντησε πάρα πολλούς κορυφαίους σκακιστές. Η παρακάτω μαρτυρία δημοσιεύτηκε πρώτη φορά το 2003, στο chesscafe και συγκεκριμένα στο http://www.chesscafe.com/text/kmoch02.pdf
Ο Άρον Νίμτσοβιτς το 1926.
«Προσποιείται ότι είναι τρελός για να τρελάνει όλους εμάς». Αυτό ήταν το σχόλιο του Ταρτακόβερ, για τον Νίμτσοβιτς. Ο άνθρωπος δεν ήταν ακριβώς τρελός αλλά είχε χαρακτηριστικές παραξενιές και είχα άφθονες ευκαιρίες να τις παρατηρήσω κατά τη διάρκεια των εννέα ετών που τον γνώρισα.
Συναντηθήκαμε πρώτη φορά στο Μπάντεν-Μπάντεν το 1925 και γίναμε φίλοι όταν του είπα αθώα πόσο μου άρεσε η παρτίδα που κέρδισε τον Ροσέλι. Ο Νίμτσοβιτς βασανιζόταν από την ψευδαίσθηση ότι ήταν παραγνωρισμένος λόγω της κακότητας και της μοχθηρίας των συμπαικτών του.
Το μόνο που χρειαζόταν για να χαρεί, όπως έμαθα αργότερα, ήταν λίγος έπαινος. Η εμμονή του γινόταν πιο έκδηλη όταν έτρωγε με παρέα. Πάντα νόμιζε ότι του σέρβιραν τις μικρότερες μερίδες. Δεν τον ένοιαζε φυσικά η ποσότητα του φαγητού αλλά η υποτιθέμενη προσβολή. Κάποια φορά του πρότεινα να παραγγείλουμε ο καθένας ότι θα σκόπευε να παραγγείλει ο άλλος και μετά να αλλάξουμε τα πιάτα. Έτσι και έγινε, αλλά παρόλα αυτά κούνησε το κεφάλι του με δυσπιστία, νομίζοντας και πάλι ότι έλαβε ελλειπή μερίδα.
Γεννήθηκε στη Ρίγα της Λετονίας. Στην πόλη αυτή κατά την τσαρική εποχή ήταν έντονη η επιρροή της γερμανικής κουλτούρας. Υπήρχε επίσης σκακιστική παράδοση. Η σκακιστική στήλη της Riga Tablatt ήταν γνωστή στην Ευρώπη και η βαριάντα Ρίγα της Ισπανικής
(1 e4 e5 2 Nf3 Nc6 3 Bb5 a6 4 Ba4 Nf6 5 0-0 Nxe4 6 d4 exd4) ήταν ένα σημαντικό σύστημα μέχρι την κατάρριψη από τον Καπαμπλάνκα το 1915. Στην ατμόσφαιρα της γενέτειράς του ο Νίμτσοβιτς έμαθε να μιλά γερμανικά σαν ηθοποιός και να παίζει σκάκι σαν μετρ.
Η ρωσική λέξη nyem-tso-vitch, με έμφαση στην πρώτη συλλαβή μπορεί να μεταφραστεί ως «γιος Γερμανού». Στο λατινικό αλφάβητο η λέξη έχει αποδοθεί με διάφορες ορθογραφίες, αλλά καμία τους δεν υιοθετήθηκε από τον Νίμτσοβιτς, όπως ξέρω. Η πιο κοινή μορφή του επιθέτου στα αγγλικά είναι Nimzovich αν και δεν αποδίδει σωστά την προφορά της πρώτης συλλαβής.
Όταν ξέσπασε ο εμφύλιος στη Ρωσία το 1917, ο Νίμτσοβιτς παγιδεύτηκε στην εμπόλεμη ζώνη της Βαλτικής ανάμεσα στους αριστερούς και στους δεξιούς. Απέφυγε την υποχρεωτική στράτευση σε έναν από τους δύο στρατούς διαμαρτυρόμενος επίμονα για μια μύγα που πετούσε μέσα στο κεφάλι του, έτσι ώστε τελικά άφησαν τον «τρελό» ήσυχο. Ο τρελός ξεγλύστρισε και βρέθηκε στο Βερολίνο, όπου παρουσιαζόταν ως Άρνολντ Νίμτσοβιτς. Χρησιμοποιούσε το μικρό όνομα Άρνολντ πιθανώς για προληπτική προστασία για τον αντισημιτισμό αν και γρήγορα επέστρεψε στο πραγματικό του μικρό όνομα. Μετά από μερικά χρόνια περιπλανήσεων στέριωσε στην Κοπενχάγη της Δανίας.
Ο Νίμτσοβιτς ήταν σπουδαίος σκακιστής, αλλά όπως και ο Μπογκολιούμποβ, ενώ πλησίασε την κορυφή ποτέ δεν έφτασε σε επίπεδο δυναμικότητας παγκόσμιου πρωταθλητή. Η πιο σημαντική του επιτυχία -λίγο αργοπορημένη αν σκεφτούμε ότι ήταν 43 ετών- ήταν η πρώτη θέση στο τουρνουά του Κάρλσμπαντ. Όπως ο Στάινιτς και ο Τάρας, έτσι και ο Νίμτσοβιτς ήταν εξέχων δάσκαλος της στρατηγικής του παιχνιδιού.
Ο Νίμτσοβιτς ήταν πολύ μετρημένος στο φαγητό του, έπινε ελάχιστο αλκόλ και ήταν φανατικός πολέμιος του καπνίσματος, έχουν μείνει στην ιστορία οι διαμάχες του με τους καπνιστές αντιπάλους τους. Είχε όμως οξύτατη αίσθηση του χιούμορ και γελούσε ακόμα και σε βάρος του εαυτού του. Αυτό το γνώρισμά του με βοήθησε σε μια δυσάρεστη κατάσταση που δημιουργήθηκε στο τουρνουά του Μπλεντ το 1931. Η Γιουγκοσλαβία ήταν τότε βασίλειο και στο Μπλεντ βρισκόταν η θερινή κατοικία της βασιλικής οικογένειας. Η βασίλισσα και τα παιδιά της παραθέριζαν εκεί τις ημέρες που διεξαγόταν το τουρνουά και η οργανωτική επιτροπή ήταν ιδιαίτερα «αγχωμένη» για το ενδεχόμενο να επισκεφτεί η βασίλισσα τον χώρο των αγώνων.
Με αυτό το δεδομένο οι οργανωτές τρομοκρατήθηκαν όταν ο Νίμτσοβιτς, την ημέρα που είχε ρεπό, μπήκε αμέριμνος στην αίθουσα φορώντας μόνο ένα μπουρνούζι θαλάσσης και αρνήθηκε να φύγει. Φανταστείτε έναν Εβραίο σκακιστή να εμφανίζεται μπροστά στη βασίλισσα σχεδόν γυμνός! Θα ήταν τρομερή περίπτωση lèse majesté (βασιλικής προσβολής).
Ήμουν ο διευθυντής αγώνων και μέλη της οργανωτικής επιτροπής ήρθαν να με βρουν, και απελπισμένα μου ζητούσαν να βρεθεί λύση. Έπιασα τον Νίμτσοβιτς με ήπιο τρόπο από τον λαιμό και του έδωσα μια κλωτσιά στα πισινά καθώς τον οδηγούσα στην πόρτα. Ευτυχώς, αντιλήφθηκε το κωμικό στοιχείο της υπόθεσης και έφυγε, γελώντας δυνατά σε όλο το διάδρομο.
Σύγχρονη έκδοση του διαχρονικού «My System», έργου που κατά πολλούς είναι το πιο σημαντικό σύγγραμα περί της σκακιστικής στρατηγικής.
Ανάμεσα στους γκραν μετρ, ο καλύτερος φίλος του Νίμτσοβιτς ήταν ο δρ. Βίντμαρ. Πάνω στη σκακιέρα όμως οι δύο παίκτες μεταβάλλονταν σε «αδυσώπητους εχθρούς» και παρήγαγαν παρτίδες γεμάτες πυροτεχνήματα. Έπαιξα σε τουρνουά εναντίον του Νίμτσοβιτς τέσσερεις φορές, έχασα τρεις παρτίδες και πήρα μια ισοπαλία. Ήταν αρκετά ισχυρός για μένα, όπως και για άλλους.
Μια φορά στο Βερολίνο, έχασε την πρώτη θέση μετά την ήττα του από τον Ζέμις. Ανέβηκε στο τραπέζι και βροντοφώναξε: «Γιατί να χάσω από αυτόν τον ηλίθιο;». Το περιστατικό μου το έχει αφηγηθεί ο ίδιος ο ηλίθιος.
Ο Νίμτσοβιτς αντέδρασε επίσης οργισμένα στο τέλος του τουρνουά του Μάριενμπαντ το 1925. Θα ήταν ο πρώτος νικητής αν κέρδιζε τον Σπίλμαν στον τελευταίο γύρο. Η παρτίδα έληξε ισόπαλη και ο Νίμτσοβιτς μοιράστηκε το βραβείο με τον Ρουμπινστάιν. Ήταν πολύ απογοητευμένος και κατηγορούσε συνεχώς τον Σπίλμαν για ατιμία.
Η τελευταία μου συνάντηση με τον Νίμτσοβιτς ήταν και η μακρύτερη σε διάρκεια. Το 1934 καλύπταμε και οι δυο ως ρεπόρτερ το δεύτερο ματς παγκοσμίου πρωταθλήματος ανάμεσα στους Αλιέχιν και Μπογκολιούμποβ. Οι παρτίδες του ματς ήταν προγραμματισμένες να παιχτούν σε διάφορες πόλεις της ναζιστικής Γερμανίας - αφιλόξενο έδαφος για έναν Εβραίο αλλά μη ασφαλές και για άλλους. Ο Χίτλερ είχε αρχίσει ήδη τις αιματηρές εκκαθαρίσεις πολιτικών του αντιπάλων.
Ο Νίμτσοβιτς θεωρούσε πως προστατεύεται επαρκώς από τρία προξενεία: της γενέτειράς του Λετονίας, της Δανίας μιας και έμενε στην Κοπενχάγη και της Ολλανδίας επειδή ήταν ανταποκριτής ολλανδικής εφημερίδας. Κόμπαζε για την διπλωματική προστασία ακόμη και μπρος στον «υπουργό πολιτισμού και τεχνών» των ναζί Χανς Φρανκ, ο οποίος αργότερα έγινε γενικός διοικητής της κατεχόμενης Πολωνίας. Ο υπουργός του τρίτου Ράιχ παρακολούθησε μερικές παρτίδες του ματς Αλιέχιν - Μπογκολιούμποβ και μερικές φορές συζητούσε με τους γκραν μετρ και τους δημοσιογράφους-ανταποκριτές, συμπεριλαμβανομένου του Νίμτσοβιτς. Τους προσκάλεσε μάλιστα όλους σε γεύμα, στη βίλα του. Οι Εβραίοι Μίζες και Νίμτσοβιτς προσκαλέστηκαν επίσης, αλλά στη δεξίωση εμφανίστηκε μόνο ο Νίμζοβιτς. Κατά τη διάρκεια του γεύματος διαφάνηκε η σύνηθης υποχονδρία που τον κατέτρεχε, διαμαρτυρόμενος έντονα, πρώτα για ένα ακάθαρτο πιάτο και μετά για κάποιο ακάθαρτο πηρούνι. Ο reichminister Χανς Φρανκ που καθόταν ακριβώς απέναντί του προσποιήθηκε ότι δεν τον άκουσε. Ο Φρανκ μερικά χρόνια αργότερα θεωρήθηκε υπεύθυνος για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, πήρε το προσωνύμιο «χασάπης της Πολωνίας» και οδηγήθηκε στην κρεμάλα μετά τη δίκη της Νυρεμβέργης...
Ο Νίμτσοβιτς, ένθερμος υγιεινιστής, έδειχνε σε καλή κατάσταση κατά τη διάρκεια του ματς του 1934. Αργότερα όμως, την ίδια χρονιά, ακύρωσε ματς με τον Όιβε για λόγους υγείας. Πέθανε στις 16 Μαρτίου 1935, σε ηλικία 49 ετών, από καρκίνο. Ο Αλιέχιν, ο οποίος μερικά χρόνια μετά δημοσίευσε τα επαίσχυντα αντισημιτικά-ρατσιστικά του άρθρα στα έντυπα των χιτλερικών υποστήριζε πως ο καρκίνος του Νίμτσοβιτς ήταν «συφιλιδικής προέλευσης».
Atom Feed (xml)
22 σχόλια:
Ο Νίμζοβιτς είναι ένα από τα σκακιστικά μου ινδάλματα. Θυμάμαι όταν είχα πρωτοδει το "Σύστημα μου" σε βιβλιοπωλείο της Στουτγκάρδης, πόσο μεγάλη εντύπωση μου είχε κάνει η διαύγεια και η αμεσότητα της σκέψης του συγγραφέα. Πιστεύω ότι το σκάκι άλλαξε μετά τον Νίμζοβιτς, αν και αυτό θα μας το πουν οι ειδικοί καλύτερα. Και αναρωτιέμαι αν θα υπάρξουν νέες θεωρίες και στυλ παιξίματος στο σκάκι, ή αν έχει ήδη ανακαλυφθεί/εφευρεθεί ότι μπορεί να ανακαλυφθεί στη στρατηγική του σκακιού.
Επίσης θα θελα να σχολιάσω ότι δεν γνωρίζουμε αν τα ρατσιστικά άρθρα του Αλιέχιν τα είχε γράψει ο ίδιος. Αυτό που έχω διαβάσει είναι ότι τον εκβίαζαν να δανείσει το όνομα του σε αυτά τα άρθρα. Νομίζω ότι είναι ένα σκοτεινό σημείο της σκακιστικής ιστορίας η υπόθεση του Αλιέχιν και ακόμα και ο θάνατός του παραμένει ένα άλυτο μυστήριο. Ο αποκλεισμός του από τη σκακιστική κοινότητα μετά το τέλος του πολέμου επίσης.
Ο Νιμσοβιτς εχει δανεισει πολλα χαρακτηριστικα του στον Λουζιν του Ναμποκοφ. Η αμυνα του Λουζιν κατα τη γνωμη μου ειναι το πιο ολοκληρωμενο μυθιστορηματα πανω σε ενα σκακιστικο χαρακτηρα και μια ορισμενη εποχη.
Δεν έχω διαβάσει το βιβλίο, και το έργο που είδα ίσως να μην έχει αποδωθεί καλά, γιατί το βρήκα υπερβολικό. Παρουσίαζε τον σκακιστή σαν να ήταν αυτιστικός, χωρίς να μπορεί να αρθρώσει μια κατανοητή πρόταση.
Ο Νίμζοβιτς από τις μαρτυρίες φαίνεται να ήταν ένας άνθρωπος με αυτοπεποίθεση και χωρίς κοινωνικούς φόβους.
Αδικεί νομίζω το έργο τους σκακιστές.
Το βιβλίο είναι εξαιρετικό (εγώ αντίθετα δεν έχω δει τη ταινία). Μπορεί ο Ναμπόκοβ να είναι παγοκοσμίως γνωστός για την Λολίτα αλλά η Αμυνα του Λούζιν θεωρώ ότι είναι το καλύτερο του.
Schrödinger's Cat,
Θα προτιμούσα να δημοσίευες τα "επαίσχυντα αντισημιτικά-ρατσιστικά άρθρα" του Αλιέχιν, ώστε να κρίνουμε μόνοι μας το πόσο επαίσχυντα κλπ. είναι...
Να υποθέσω ότι δεν θα δούμε τίποτα θετικό στο blog σου, γι' αυτόν τον σπουδαίο σκακιστή, επειδή τον θεωρείς αντισημίτη;
@ανώνυμος:
Το άρθρο το έχει γράψει το Χανς Κμόχ, δεν είναι άποψη του SC για τον Αλιέχιν. Οπότε είναι άκυρη η κατηγορία σου στον SC :P :P :P.
Όσο και αν τον έχω θαυμάσει για τα σκακιστικά του επιτεύγματα είναι ιστορικά γνωστό ότι το όνομα του Αλιέχιν είχε δανειστεί σε "τέτοια" άρθρα στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.
Εδώ http://chesswitch.blogspot.com/2006/04/mysterious-alekhine-genious-or-war.html είχα γράψει ένα ποστ για τον Αλιέχιν με συνδέσμους στα άρθρα της chessbase και αναφορές στη wikipedia για την εμπλοκή του με τους ναζιστές.
Οι ιστορικές πηγές υπάρχουν και δυστυχώς δε μπορούμε να τις αγνοούμε.
@ανώνυμος Υπάρχουν ήδη δυο δημοσιεύσεις στο blog για τον Alekhine, καθόλου αρνητικές, μπορείτε να τις δείτε συγκεντρωτικά στο http://skakistiko.blogspot.com/search/label/Alekhine .
Η λέξη «επαίσχυντα» είναι μετάφραση του αγγλικού infamous, όπως αποδίδεται στη τελευταία φράση του κειμένου του Kmoch «Alekhine, who afew years later would write his infamous anti-Semitic articles for a Nazi newspaper in Holland, told me that Nimzovich’s cancer was, in his exact words,“syphilitic in origin.”».
Τα ναζιστικά άρθρα του Alekhine μπορείτε να τα βρείτε ακολουθώντας τις πηγές που δίνει παραπάνω η Αγγελίνα (δεν σκοπεύω να τα μεταφράσω).
Έχουν διατυπωθεί διάφορες θεωρίες ότι ο Alekhine τα δημοσίευσε μετά από πιέσεις και εκβιασμούς των ναζί.
Ενδιαφέρουσα είναι και η άποψη του Winter στο http://www.chesshistory.com/winter/extra/alekhine.html .
Το my system είναι το σκακιστικό βιβλίο που έχει μεταφραστεί στις περισσότερες γλώσσες, γύρω στις 35. Είναι κάπως παράξενο που δεν έχει αναλάβει κανείς τόσα χρόνια την μετάφραση του my system στα ελληνικά. Πολύ καλό και το chess praxis του Νίμτσοβιτς που είναι αλληλένδετο με το my system...
Ο Αλιέχιν είχε λόγους να μιλά υποτιμητικά για τον Νίμτσοβιτς αφού ο Νίμτσοβιτς υπήρξε σταθερός πελάτης του. Η μεγαλοφυία και οι καινοτομίες του Νίμτσοβιτς ως συγγραφέα όπως διαφαίνονται στο "Σύστημά μου" δεν είχε την ακριβή της αντανάκλαση στην αγωνιστική δυναμικότητα.
Για την προφορά του επωνύμου πρώτα. Μπορεί η πρώτη συλλαβή να προφέρεται ΄νι΄ ή ΄νιε΄ (ουρανικό -«βλάχικο»- νι), όμως το σύμφωνο της δεύτερης συλλαβής προφέρεται σίγουρα τσ παχύ και όχι ζ ή σ. Στα ρωσσικά γράφεται Нимцович, που προφέρεται Νιμτσόβιτς (παροξύτονο και όχι προπαροξύτονο, κατά το Рабинович – Ραμπινόβιτς και όχι Ραμπίνοβιτς), και ενισχύεται από τη γραφή του στα γερμανικά : το z τόσο του αρχικού Niemzowitsch, όσο και του μετέπειτα καθιερωθέντος Nimzowitsch προφέρεται ως τσ και όχι ως ζ.
Για την ετυμολογία του επωνύμου τώρα. Στα ρωσσικά, ο γερμανός λέγεται Немец -πληθυντικός Немцы- (και η γερμανική γλώσσα Немецкий язык), οπότε πράγματι και με λίγη φαντασία Νίμτσοβιτς, ορθότερα Νιμτσόβιτς, σημαίνει ο γιος του γερμανού, το γερμανόπουλο. Aξιοσημείωτο είναι ότι η αρχική σημασία του немец είναι… βουβός ή ανόητος, μεταφορικά «αυτός που δεν ομιλεί τη γλώσσα μας», δηλαδή ο αλλόφυλος, παρόμοια ετυμολογία με το αρχαιοελληνικό ηχομιμητικό «βάρβαρος», δηλαδή «αυτός που ομιλεί λέγοντας βαρ-βαρ» (παράβαλε τα σημερινά μπουρ-μπουρ -καμιά σχέση με τους ολλανδούς δίδυμους ποδοσφαιριστές Φρανκ και Ρόναλντ ντε Μπουρ, που γράφονται de Boer· ιδιότροπη η προφορά των ολλανδικών, διαφορετική από των γερμανικών : όπως έλεγε και ο Μανώλης Μαυρομμάτης, «Ο Φρανκ ντε Μπουρ δίνει τη μπάλλα στον Ρόναλντ ντε Μπερ»- ή μπούρου-μπούρου -στην πλατεία Κουμουντούρου, που λέει και το τραγούδι των Samatistas από το άλμπουμ τους με τον ευρηματικό τίτλο «Απόψε κάνεις jam»-), αυτοί που έχουν ακατάληπτη ομιλία και άρα είναι χαμηλού πολιτιστικού επιπέδου ή και σε άγρια κατάσταση. Τελευταία παρατήρηση : σε πολλές σλαβικές γλώσσες το εθνωνυμικό γερμανοί έχει τη ρίζα –νιεμ– με τη σημασία που αναφέρθηκε, π.χ. ρωσσικά Немцы, ουγγρικά németek, τσεχικά němči. Η χώρα Γερμανία διατηρεί τη ρίζα –νιεμ– σε μερικές σλαβικές γλώσσες, π.χ. σερβικά Njemačka, ουγγρικά Németország, πολωνικά Niemcy, τσεχικά Německo, ενώ σε άλλες όχι, π.χ. ρωσσικά και βουλγαρικά Германия. Σε λατινογενείς γλώσσες έχει ρίζα από τους Αλαμανούς, π.χ. γαλλικά Allemagne, ισπανικά Alemania, πορτογαλικά Alemanha, καταλανικά Alemanya. Εξαίρεση : ιταλικά λέγεται Germania. Τέλος, στις βορειοευρωπαϊκές γλώσσες έχει ρίζα από τους Τεύτονες, π.χ. σουηδικά, δανέζικα και νορβηγικά Tyskland, ισλανδικά Þýskaland.
Η Άμυνα του Λούζιν (Защита Лужина, 1930) του Ναμπόκωφ είναι πράγματι εξαιρετικό βιβλίο. Πηγές ομονοούν ότι ο πρωταγωνιστικός χαρακτήρας του βιβλίου βασίζεται στον φίλο του συγγραφέα, γερμανό ισχυρό παίκτη κόμητα Κουρτ φον Μπαρντελέμπεν (1861-1924, γνωστό από την παρτίδα του με τον Στάινιτς, Χέιστινγκς 1895 –16…c6 17.d5!–, στην οποία εγκατέλειψε την αίθουσα αντί την παρτίδα -και το τουρνουά επίσης, στο οποίο είχε ξεκινήσει με 7.5/9), που έδωσε τέλος στη ζωή του πηδώντας από το παράθυρο.
Στο κείμενο του Κμοχ, παρατηρώ ότι φράσεις όπως «I grabbed Nimzovich gently by the neck and gave him a boot in the behind as I propelled him toward the door» ή «This story was told to me by the idiot himself» αποδεικνύουν ότι καμιά φορά και οι τεύτονες έχουν βρεταννικό φλεγματικό χιούμορ.
Εκτός από το «Why should I lose to this idiot?», γνωστό είναι και το ρητό – αφορισμός του Νίμτσοβιτς “The threat is often stronger than its execution” (που βρίσκει εφαρμογή και εκτός σκακιέρας). Τα γλαφυρά γραπτά του, χαρακτηριζόμενα από διαύγεια και αμεσότητα σκέψης, όπως εύστοχα σημείωσε η viruswitch, βρίθουν καλολογικών στοιχείων, όπως "The center is the Balkans of the chessboard, fighting can break out there at any time", "The passed pawn is a criminal, who should be kept under lock and key. Mild measures, such as police surveillance, are not sufficient", “A rule […] which should stick in our minds like a Viennese waltz” (αυτό το τελευταίο από το τρίτο, εκτός από το “My system” και το “The praxis of my system”, βιβλίο του, το “Blockade”, για το οποίο δεν είδα να γίνεται λόγος εδώ) κ.τ.ό., και έχουν και σημαντικό βαθμό αυταρέσκειας. Αυτά τα γνωρίσματα, καθώς και την εμμονή του Νίμτσοβιτς στις ιδέες του, σατίρισε επιτυχέστατα ο (πάλι) Κμοχ στην, επινοημένη, παρτίδα του Νίμτσοβιτς με τον, επίσης επινοημένο, παίκτη Σύστεμσσον, την αποκληθείσα και "The immortal overprotection game", όπου τα σχόλια είναι σαν να έχουν βγει από την πέννα του Νίμτσοβιτς, ενώ και η ίδια η παρτίδα βγάζει πολύ γέλιο (και πάντως περισσότερο από το, στα πρότυπα των χειρότερων ημερών της επιθεώρησης, χυδαίο και πάμφθηνο «χιούμορ» του στερεμένου εδώ και χρόνια Λαζόπουλου, που ποτέ δεν κατάλαβα γιατί χτυπάει ταβάνι στις μετρήσεις· μέχρι και ο Σεφερλής είναι καλύτερος, και δεν είναι και κάλπης). Αν δεν έχετε δει το σπαρταριστό κείμενο του Κμοχ, υπάρχει εδώ : http://www.chesscafe.com/text/mysyspar.txt . Τελικά, αυτός ο Κμοχ είχε πράγματι χιούμορ.
Μια και ο λόγος για immortal games, ο Νίμτσοβιτς έχει κερδίσει το «The immortal Zugzwang game» εναντίον του Ζέμις, Κοπεγχάγη 1923. Ο ορισμός της έκφρασης «τον έδεσε φιόγκο»…
@ 1+1=3 :
Δεν ξέρω αν o «Κέδρος» είχε εμπορικό κέρδος (ηθικό σίγουρα είχε) από το Μοντέρνες ιδέες στο σκάκι του Ρέτι (συγγραφή 1922, ελληνική έκδοση 1999) και το Οι βασικές ιδέες στο σκάκι του Καπαμπλάνκα (συγγραφή 1921, ελληνική έκδοση 1999). Ανεξάρτητα από την, αναντίρρητη, αξία τού Το σύστημά μου, ποια θα ήταν η εμπορική τύχη της μετάφρασης και έκδοσης ενός βιβλίου που συνεγράφη το 1925; Ούτως ή άλλως, όσοι είναι στη σκακιστικά ώριμη ηλικία να το αφομοιώσουν, είναι και στη βιολογική ηλικία που τα αγγλικά τους είναι επαρκή για να το μελετήσουν από το ξένο κείμενο. Αλλά πάλι, ποιος έφηβος αρέσκεται να διαβάζει τέτοια βιβλία αναπαριστώντας τις παρτίδες σε υλική σκακιέρα δίπλα του; Αυτά είναι για μας, τους περασμένης ηλικίας αθεράπευτους νοσταλγούς του παρελθόντος. Ποιος νεαρός ασχολείται να μελετήσει παρτίδες του Μπογκολιούμποβ και του Ταρτακόβερ και μάλιστα από χαρτί, τη στιγμή που μπορεί να τις διέλθει εν ριπή οφθαλμού στον υπολογιστή του από κάποια βάση δεδομένων;
Πρόοδος…
Nabokov's Luzhin and his prototypes. Disclosing the mystery
by Boris Schipkov
Reading the novel "Luzhin's Defence" of Vladimir Nabokov with attention, is possible to notice, that the surnames of the characters are similar to hieroglyphs, these surnames already mean much for connoisseurs.
For example, the surname of the grandmaster Turati is made up of the combination of two words - the folk name of a chess piece (rook) - tura and surname of the real chess player of a hypermodernist the Reti. The tura - Reti - has turned out as Turati. Nabokov writes: "This player, the representative of the newest current in chess, opened a game by flank advances not occupying the middle of the board with pawns, but in a most dangerous way influencing the centre from the sides ". After that it becomes completely clear, that the prototype of Turati is Reti, and " the complex opening of Turati " is the Reti's opening.
We encounter more difficulty with the main character of the book. The surnames Luzhin and Alekhine have 4 identical letters, besides both bookish Luzhin and the world champion Alekhine had an aristocratic origin as well as Nabokov. But, certainly, Luzhin is a very narrow-minded man. He has not finished a grammar school, has read few books, he was interested almost in nothing except chess. The phrases of Luzhin are strange. Alexander Alekhine has received an excellent versatile education and he, himself, wrote excellent chess articles and books.
Luzhin is a collective image. In 1924 the Berlin master Curt von Bardeleben has parted with life like Luzhin, having thrown himself out of the window. But Bardeleben was already sixty two as against the thirty-year-old Luzhin.
But all the same, there is another chess player who is the basic prototype of Luzhin. In the novel there is a direct hint at him. The bride of the main character has told the mother that she has made friends with the famous chess player Luzhin. Her mother answered: "It is probably a pseudonym - some Rubinstein or Abramson ". And really, Akiba Rubinstein has not received good education, he was afraid of making grammar mistakes, therefore he made almost no comments on the games and did not write articles even about tournaments. He had few contacts with people, spending all his time on chess. In 1932 Rubinstein has played in his last tourmnament in Rotterdam after which doctors forbidden him to play chess and participate in competitions. In Nabokov's book the doctor said, "as soon as it is possible to reason with Luzhin it is necessary to convince him that the blind passion for chess is disastrous for him and that he needs to give up this profession for a long time".
It is necessary to notice, that Nabokov finished his novel in 1929, therefore converning Rubinstein it looks like a prediction. In the famous game Rotlevi - Rubinstein, Lodz 1907 Rubinstein beautifully sacrificed a queen and a rook, and in the final position his contender could also take a bishop. The description of a similar combination is in the book of Nabokov: "He has won, having sacrificed, one after another, a queen, a rook and a knight ".
So, the basic prototype of Luzhin was Akiba Rubinstein, and Nabokov has borrowed from other chess players only certain personal or characteristic feature
Deaths of Chess Players by Bill Wall
* Georgy Agzamov (1954-1986) - Russian GM fell between some rocks at a beach and died
* Alexander Alekhine (1892-1946) - choked to death on a piece of meat in 1946
* Johann Allgaier (1763-1823) - dropsy
* Adolf Anderssen (1818-1879) - heart attack
* Vladimir Bagirov (1936-2000) - heart attack while playing chess in Finland
* Rosendo Balinas (1941-1998) - liver cancer
* Curt von Bardeleben (1861-1924) - threw himself out the window of his boarding home at age 63
* Thomas Barnes (1825-1874) - too much weight loss at one time
* Joseph Blackburne (1841-1924) - heart attack
* Claude Bloodgood (1924-2001) - lung cancer while in prison for life
* Samuel Boden (1826-1882) - died of typhoid fever
* Efim Bogoljubov (1889-1952) - suffered a heart attack after a simultaneous display
* Paolo Boi (1528-1598) - poisoned (murdered) in Naples
* Mikhail Botvinnik (1911-1995) - cancer
* Louis Bourdonnais (1795-1840) - stroke
* Gyula Breyer (1893-1921) - heart disease
* Henry Buckle (1821-1862) - typhoid fever
* Ricardo Calvo (1943-2002) - esophagus cancer
* Jose Capablanca (1888-1942) - died after watching a skittles game at the Manhattan Chess Club in 1942.
* Rudolf Charousek (1873-1900) - tuberculosis
* Mikhail Chigorin (1850-1908) - diabetes
* Edgar Colle (1897-1932) - died after an operation for a gastric ulcer
* Arthur Dake (1910-2000) - died in his sleep at age 90
* Cecil de Vere (1845-1875) - tuberculosis
* A. Deschapelles (1780-1847) - hydropsy
* Ed Edmundson (1920-1982) - died of a heart attack while playing chess on a beach in Hawaii
* Max Euwe (1901-1981) - heart attack
* Janos Flesch (1933-1983) - died in a car wreck in England
* Guillermo Garcia (1953-1990) - car wreck
* Efim Geller (1925-1998) - cancer
* Aivars Gipslis (1937-2000) - stroke while playing chess in Berlin
* Karen Grigorian (1947-1989) - suicide by jumping
* Nikolai Grigoriev (1895-1938) - appendicitis
* Eduard Gufeld (1936-2002) - stroke
* Alexander Ilyin-Genevsky (1894-1941) - died in the siege of Leningrad while on a barge
* Dawid Janowsky (1868-1927) - tuberculosis
* Klaus Junge - German army officer killed in action in 1945.
* Paul Keres (1916-1975) - died of a heart attack returning home from a tournament in 1975.
* George Koltanowski (1903-2000) - heart failure at the age of 93
* Boris Kostic (1887-1963) - blood poisoning from a scratch
* Nikolai Krylenko - executed in Stalin's purges in 1938.
* Leonid Kubbel (1891-1942) - executed by firing squad in Leningrad
* Salo Landau (1903-1944) - gassed by Nazis at a German concentration camp
* Emanuel Lasker (1868-1941) - heart attack
* Paul Leonhardt (1877-1934) - died of a heart attack while playing chess at a chess club in 1934.
* George Mackenzie (1837-1891) - suicide: took an overdose of morphine
* Frank Marshall (1877-1944) - died of a heart attack after leaving a chess tournament
* Alexander McDonnell (1798-1835) - died of Bright's disease
* Edmar Mednis (1937-2002) - pneumonia and cardiac arrest
* Vera Menchik (1906-1944) - died in the German bombing of London
* Tony Miles (1955-2001) - died in his sleep at age 46; he was diabetic
* Johannes Minckwitz (1843-1901) - suicide: threw himself under a train
* Paul Morphy (1837-1884) - died of a stroke while taking a cold bath
* Miguel Najdorf (1910-1997) - heart attack
* Aron Nimzovich (1886-1935) - died of pneumonia
* Lembit Oll - suicide by jumping out of the window of his 4th story apartment
* Louis Paulsen (1833-1891) - died of diabetes
* Julius Perlis (1880-1913) - died in a mountain climb in the Alps in 1913.
* Tigran Petrosian (1929-1984) - cancer
* Vladimir Petrov (1908-1943) - died in a prison camp in Russia
* Harry Pillsbury (1872-1906) - died of syphillis
* David Przepiorka (1880-1940) - died in a mass execution outside Warsaw in 1940.
* Cecil Purdy (1906-1979) - died of a heart attack while playing chess
* Abram Rabinovich (1878-1943) - starvation
* Samuel Reshevsky (1911-1992) - heart attack
* Richard Reti (1889-1929) - died of scarlet fever
* Karl Robatsch (1928-2000) - stomach and throat cancer
* Nicholas Rossolimo (1910-1975) - fell from flight of stairs; died of head injuries
* Pierre Saint-Amant (1800-1872) - died after a fall from his carriage
* Carl Schlechter (1874-1918) - died from pneumonia and starvation
* Vladimir Simagin (1919-1968) - died of a heart attack while playing in a tournament
* Gideon Stahlberg (1908-1967) - heart attack during the 1967 Leningrad International tournament.
* Howard Staunton (1810-1874) - died of a heart attack will writing a chess book
* Leonid Stein (1934-1973) - heart attack
* Herman Steiner (1905-1955) - heart attack after a California State Championship game
* Alexei Suetin (1926-2001) - heart attack after a chess tournament
* Mikhail Tal (1936-1992) - kidney failure
* Mikhail Tchigorin (1850-1908) - died of diabetes
* Karel Treybal - died a victim of the Nazis in 1941.
* Alexi Troitzky (1866-1942) - died of starvation during the siege of Leningrad
* Abe Turner (1924-1962) - stabbed 9 times in the back by a fellow employee at the Chess Review office
* Alvis Vitolins (1938-1997) - suicide by jumping
* Daniel Yanovsky (1925-2000) - cancer
* Frederick Yates (1884-1932) - died in his sleep from a leak in a faulty gas pipe connection
* Alexander Zaitsev - died of thrombosis as a consequence of a leg operation in 1971.
* Johann Zukertort (1842-1888) - died of a stroke while playing chess at a London coffee-house
* Stefan Zweig (1881-1942) - committed suicide.
Συσχετισμός επωνύμων Luzhin και Alekhine; Τέσσερα κοινά γράμματα; Ποιος ήρθε;
Σύμφωνοι, δεν περίμενα κάποια χονδροειδώς πρόδηλη αντιστοιχία πραγματικού και καλλιτεχνικού ονόματος (π.χ. Γιάννης Κωνσταντινίδης – Κώστας Γιαννίδης, Αθανάσιος Κανελλόπουλος – Κανέλλος Αθανασόπουλος, Φ.Α.ΚΩ-Σ – Φαίδων Κωνσταντουδάκης, Ο Δαβακίου Φελνίκος – Νίκος Φελέκης, διευθυντής της εφημερίδας «Ο κόσμος του επενδυτή», που εδρεύει Δαβάκη 58, Καλλιθέα), ούτε θα είχα την απαίτηση ο Ναμπόκωφ να συνδέσει τόσο αδιαμφισβήτητα τον ήρωά του με τον Ρουμπινστάιν ονοματοδοτώντας τον π.χ. Γιακουμή Σμαράγδη (το Ακίμπα, μικρό όνομα του Ρουμπινστάιν, είναι η αραμαϊκή μορφή του Ιακώβ, και το Γιακουμής είναι το υποκοριστικό του Ιάκωβου στα Ιόνια Νησιά, προφανώς με επίδραση του ιταλικού Giacomo, ενώ το σμαράγδι, όπως και το ρουμπίνι, ανήκουν στους πολύτιμους λίθους) ή Izzy Bloodstone (Izzy είναι υποκοριστικό του Isaac – Ισαάκ, πατέρα του Ιακώβ κατά τη Βίβλο, και το ρουμπίνι έχει χρώμα κόκκινο του αίματος), όμως όχι και έτσι.
Κατ'αρχήν, η επιλογή της αγγλικής γραφής των ονομάτων για τη σύγκριση είναι αυθαίρετη. Ο Ναμπόκωφ έγραψε το συγκεκριμένο βιβλίο στα ρωσσικά (μέχρι το 1940 έγραφε στα ρωσσικά, μετά στα αγγλικά· η Αμυνα του Λούζιν γράφτηκε το 1929 στα ρωσσικά, η δε Λολίτα το 1955 στα αγγλικά· τη μετέφρασε αργότερα στα ρωσσικά ο ίδιος ο συγγραφέας), οπότε μάλλον η σύγκριση πρέπει να γίνει μεταξύ Лужин και Алехин ή Алёхин, τα οποία έχουν τρία κοινά γράμματα, και αν δεν λάβουμε υπόψη την κατάληξη -ин, μόνο το Л κοινό.
Αλλά ακόμα και αν παραδεχτούμε ότι η σύγκριση πρέπει να γίνει στις αγγλικές αποδόσεις των επωνύμων, τα κοινά γράμματα δεν είναι τέσσερα, αλλά τρία, αφού το h στο Alekhine αποδίδει τον φθόγγο χ, όμως το h στο Luzhin δεν είναι χωριστό γράμμα, παρά δασύνει το προηγούμενο z (το παχύ ζ των ρωσσικών, ж, αποδίδεται στα αγγλικά με zh, π.χ. Касымджанов - Kasimdzhanov).
Σε κάθε περίπτωση, ζεύγη επωνύμων με τρία, τέσσερα ή περισσότερα (ακόμα και όλα) κοινά γράμματα μπορεί κανείς εύκολα να βρει. Εντελώς πρόχειρα, οι Banikas και Parligras έχουν τρία κοινά γράμματα (ή τριάμιση, αν αναλογιστούμε ότι το π είναι το άφωνο συζυγές του μπ), οι Balaskas και Biyasas (καναδός γκρανμαίτρ, γεννημένος στην Ελλάδα, που διακρίθηκε τη δεκαετία του ΄70) πέντε, και οι Gavrilakis και Girvalakis (παίκτης του ΣΟ Αμπελοκήπων) όλα τα γράμματα των επωνύμων τους κοινά.
Τα υπόλοιπα επιχειρήματα του Schipkov ακούγονται βάσιμα, όμως το επιχείρημα με τα επώνυμα μού φαίνεται ελάχιστα πιο πειστικό από αντίστοιχα ελληνόψυχων γλωσσαμυντόρων, που βρίσκουν ελληνική προέλευση σε λέξεις γλωσσών αυτοχθόνων της Νότιας Αμερικής ή της Πολυνησίας.
Με την ίδια λογική και επειδή, όπως λέγαμε και άλλη φορά, «Οι γνώμες είναι σαν τις μύτες· όλοι έχουν από μία», διακηρύττω κι εγώ ότι το Лужин – Luzhin είναι ο ενεστώς διαρκείας του ρήματος lose. Είναι ολοφάνερο : ο ήρωας, παρ΄ότι πρωταθλητής, είναι ολοκληρωτικά αποτυχημένος, και μάλιστα η αποτυχία αυτή είναι διαρκής, κλιμακούμενη και κορυφώνεται με την αυτοχειρία του, εξ ου και η επιλογή του γραμματικού χρόνου.
Το παιχνίδι με τους Balaskas και Biyasas κ.τ.ό., που μόλις αυτοσχεδίασα, μού θύμισε παιχνίδι με φανταστικά (αν και όχι πάντα : μερικοί έχουν πράγματι παίξει μεταξύ τους) ζευγάρια υπαρκτών σκακιστών : Κόκκορης – Ορνιθόπουλος, Κοτρωνιάς – Πετροβίκης (και Πετράκη), Βουλγαρίδης – Έλληνας (κυπριακής καταγωγής, έπαιξε σε κλειστά διεθνή τη δεκαετία του ΄70), Τρικαλιώτης – Παργινός (και Πατρινός), Τσαρουχάς – Σανδαλάκης, Μαλλιαρός – Κουρεμένος, Κέφαλος – Παλαμίδας, Λυριντζής – Γκαϊδατζής (κατά σύμπτωση και οι δύο του ΣΟ Παγκρατίου), Ψάρρας – Καραβοκύρης, Ράπτης – Ψαλλίδας, Κλειδαράς – Πετούγιας, Κουτάλος – Φλυτζάνης, Πρασσάς – Αγγουράς, Κόκκινος – Πράσινος, Κούρκουλος – Πρέκας (παλιός παίκτης του Πειραϊκού ΟΣ), Βλάχος – Ποιμενίδης και κάμποσα άλλα που μού διαφεύγουν.
Άκου φαντασία : Γιακουμής Σμαράγδης και Izzy Bloodstone… Τελικά, είμαι γεννημένος (και) συγγραφέας…
Καλοπροαίρετε, έγραψες για μια ακόμη φορα :))!
Διόρθωσα όλα τα σημεία του κειμένου που ο Νίμτσοβιτς αναγραφόταν ως Νίμζοβιτς.
Μερικά ακόμη φανταστικά και μη φανταστικά ζευγάρια:
Μακρόπουλος - Νανόπουλος, Μακροπούλου - Κόντου, Ρουμελιώτης - Μωραίτης, Φουρναράκος - Ψωμιάδης, Σφυρής - Δρεπανιώτης, Έλληνας - Εγγλέζος, Σκλαβούνος - Ελευθερίου, Χαλκιάς - Σίδερης, Τσιάμης - Αρβανίτης, Διαμαντέας - Πορφυριάδης, Ωραιόπουλος - Χαλιαμάνης, Κολυβάς - Σαράντος.
Και μερικά ακόμα :
Λαχανάς - Αγγουρίδης, Καπνίσης - Τσιγαρίδης (και Τσιμπουκίδης), Καμπάνης - Κωδούνης, Τσαγγάρης - Παπουτσάκης, Διαμάντης - Σμαράγδης, Ηλιόπουλος - Πανσεληνάς, Καραμπινάς - Φυσέκης, Σελλάς - Σαμαράς, Ζακυνθινός - Κορφιάτης, Παππάς - Διάκος, Λαγός - Κουνέλης, Ασβεστόπουλος - Καρβουνιάρης, Κοφινάς - Καλαθάς, Κουλούρης - Παξιμαδάς, Μελέτης - Χουζούρης, Μεταξάς - Βαμβακάς, και ένα λίγο "κρυφό" : Μίχος - Λούπος (μίχος είναι είδος θαλασσοπουλιού και λούπος είδος αρπακτικού πτηνού).
Σχετικά με τον τονισμό του "Σιδερης", με αφορμή το ζευγάρι Χαλκιάς - Σιδερης : ο αναμενόμενος τονισμός είναι βέβαια στην παραλήγουσα -Σιδέρης, όπως ο παλιός σέντερ φορ του Ολυμπιακού, γνωστός και ως "Φόντακας", από τους πρώτους έλληνες ποδοσφαιριστές που έπαιξαν στο εξωτερικό : 1970 Αντβέρπ Βελγίου-, όμως ο ΟΜ του Πανελληνίου είναι Νικηφόρος Σιδερής (οξύτονο· Σιδερής είναι και υποκοριστικό του Ισίδωρος), ο δε ΥΜ της Αγίας Παρασκευής είναι Θεόδωρος Σίδερης (προπαροξύτονο· Σίδερης είναι και αγωνιστής του '21).
Theodorakis-Hatzidakis, Tsimpoukidis-Tsimpoukis
Λουζιν μηπως παραπεμπει και στο φωτισμενος?
Αναφορά στο «γιατί να χάσω από αυτόν τον ηλίθιο;» κάνει ο Hans Kmoch και σε άλλο άρθρο του (που έγραψε μαζί με τον Fred Reinfeld) με τίτλο ‘Unconventional Surrender’ στη σελίδα 55 του περιοδικού Chess Review (Φεβρουάριος 1950), δίνοντας το στοιχείο πως επρόκειτο για «rapid» τουρνουά:
‘A man mounting a table, however, and yelling at the top of his voice, “Why must I lose to this idiot!” (“Gegen diesen Idioten muss ich verlieren!”) would be following the example of Nimzowitsch, who thus vented his rage – after losing in the last round of a great rapid transit tournament in Berlin and so missing first prize.’
" οπότε μάλλον η σύγκριση πρέπει να γίνει μεταξύ Лужин και Алехин ή Алёхин..."
Η σκληθρα και ο παγκοσμιος πρωταθλητης
Τελικως φαινεται πως η σωστη εκφορα του επιθετου του τεταρτου παγκοσμιου πρωταθλητη ηταν Αλιέχιν [Алехин], οπως σωστα το εγραφε ο Σιαπέρας !
Mπερδεμενη ιστορια , αφου και οι ιδιοι οι ρωσοι το γραφουν συχνα λαθος γιατι παρασυρονται απο το ονομα Αλεξάντερ Αλεξάντροβιτς και προσθετουν ως επιθετο το Αλιόχιν [Алёхин] , πιστευοντας οτι ειναι
μια παραλλαγη-βαριαντα του ονοματος Αλεξέι-Αλιόχα [Алексей - Алёха]. Υπαρχουν ομως αναφορες οτι αφενος ο ιδιος ο Αλιέχιν ενοχλειτο υπερβολικα οταν διοργανωτες και παικτες των τουρνουα υπεπιπταν στο ανωτερω σφαλμα,καθως υπαρχει επισης και μια μαρτυρια του Κμοχ -που ως διαιτητης και παικτης ειχε γνωρισει αρκετους απο τους σπουδαιους μαιτρ της εποχης-αρκετα διαφωτιστικη για το εν λογω θεμα, οτι ο ιδιος ο Αλιέχιν του ειχε πει πως το επιθετο του προερχεται απο το δεντρο σκλήθρα ( alnus glutinosa η λατινικη του ονομασια και σ'αυτη τη σελιδα υπαρχουν πληροφοριες στα ελληνικα με φωτογραφια - http://wildlife-archipelago.gr/wordpress/trees-and-shrubs-el/σκλήθρα-alnus-glutinosa ). Προσλαβικης προελευσεως η σημερινη ρωσικη του ονομασια - αρχικα επροφέρετο γιέλχα.
Δημοσίευση σχολίου