Περίπτωση Alexandru Crisan

Με ερέθισμα τις καταγγελίες που έρχονται στη δημοσιότητα για ανύπαρκτους αγώνες και τουρνουά αλλά και για προκλητικούς πλαστούς βαθμούς αξιολόγησης παραγόντων σε περιφερειακή Ένωση που ανήκει στο δυναμικό της Ελληνικής Σκακιστικής Ομοσπονδίας (και που η ΕΣΟ ανεξαρτήτως από το βαθμό που ευσταθούν τις αντιμετωπίζει εδώ και χρόνια με χαρακτηριστική χαλαρότητα) , σκεφτήκαμε να γράψουμε για την -γνωστή διεθνώς- περίπτωση Crisan.

O Alexandru Crisan γεννήθηκε το 1962 στη Ρουμανία. Αν ψάξετε για τις παρτίδες του στη MegaBase θα βρείτε ότι το 1989 είχε διεθνές Έλο 2315, το οποίο και τότε εθεωρείτο πλασματικό (προϊόν ανύπαρκτων τουρνουά, η πραγματική του σκακιστική δυναμικότητα υπολογιζόταν από όσους τον γνώριζαν γύρω στο 2000 με 2100).

Από εκεί και πέρα υπάρχει ένα κενό 12 ετών στο οποίο ο Crisan είχε σοβαρότερα πράγματα να κάνει: μπλέχτηκε και ξεμπλέχτηκε σε οικονομικό σκάνδαλο ύψους ενός εκατομυρίου δολλαρίων στην νεοκαπιταλιστική Ρουμανία. Το 2001 επανεμφανίζεται στο σκάκι με Έλο 2635 και 33η θέση στον κόσμο! Ταυτόχρονα γίνεται πρόεδρος της Ρουμανικής Σκακιστικής Ομοσπονδίας.

Ο Crisan, μετά από κρεσέντο καταγγελιών και διαμαρτυριών, πιέζεται από τη FIDE να λάβει μέρος σε κάποια αναγνωρισμένα τουρνουά εκτός Ρουμανίας, ίσως αρχίζει να πιστεύει και στη σκακιστική του δεινότητα και έτσι συμμετέχει στο Vidmar Memorial στη Σλοβενία. Για να είμαστε δίκαιοι με τον άνθρωπο, σε αρκετές από τις παρτίδες του τουρνουά προέβαλε κάποια σκακιστική αντίσταση, συνολικά όμως το αποτέλεσμά του ήταν απογοητευτικό, μισός βαθμός σε 9 αγώνες και μάλιστα χαριστικός (στα πουλ τουρνουά για να υπολογιστούν οι νόρμες με βάση όλους τους παίχτες πρέπει να μην έχει κάποιος ολοστρόγγυλο μηδέν), Ακολουθεί ένα ακατανόητο παράδειγμα, για το οποίο είναι δύσκολο να δωθεί εξήγηση (αν στην πραγματικότητα ο Crisan ήταν τόσο αδύναμος παίκτης όσο δείχνει η συνέχεια της παρτίδας, δεν θα έφτανε σε ισόπαλο φινάλε με αντίπαλο που είχε Έλο 2484):

Mohr 2484 - Crisan 2635, Vidmar Memorial 2001

Οποιοσδήποτε παίκτης με Έλο μεγαλύτερο του 1100 θα έπαιζε το στοιχειώδες 1...Rxe3+ με άμεση ισοπαλία. Ο Crisan επέλεξε το 1...Ra5 που είναι επίσης οκ, οποιοσδήποτε παίκτης που γνωρίζει την αμυντική ιδέα της θέσης του Philidor θα κρατήσει εύκολα τη θέση. Για τον Ρουμάνο "GM" όμως αυτό αποδείχθηκε αρκετά δύσκολο και έχασε την παρτίδα μετά από 38 κινήσεις.

Μετά το Vidmar Memorial o Crisan δεν το βάζει κάτω: πάει αμέσως μετά στη Σερβία και κερδίζει την πρώτη θέση σε δύο «τουρνουά», στην Tekija και στο Kladovo, κάνοντας ισοπαλίες με ορισμένους αντιπάλους σε μονοψήφιο αριθμό κινήσεων και κερδίζοντας τους υπολοίπους αντιπάλους, κατά κύριο λόγο Σέρβους τιτλούχους.
Ένα από τα «θύματα» του Crisan, o IM Branko Maksimovic, διατήρησε την αίσθηση του χιούμορ παρόλο που εκπόρνευσε τη σκακιστική του φήμη για μια χούφτα δολάρια:

Crisan 2635 - B.Maksimovic 2464, Kladovo 2001 (Nimzo-Indian, E57)
1.d4 Nf6 2.c4 e6 3.Nc3 Bb4 4.e3 0-0 5.Nf3 d5 6.Bd3 c5 7.0-0 Nc6 8.a3 dxc4 9.Bxc4 cxd4 10.exd4 Be7 11.Qd3 b6 12.Bg5 Bb7 13.Rfe1 Rc8 14.Rad1 Nd5 15.Bxd5 exd5 16.Qf5 g6 17.Qxd5 Qxd5 18.Nxd5 Bxg5 19.Nxg5 Rfd8 20.Ne7+ Nxe7 21.Rxe7 Rxd4 22.Rde1
Μέχρι εδώ ο Crisan πρέπει να ένιωθε ευτυχής μιας και στην παρτίδα ακολουθήθηκαν οι κινήσεις μιας παρτίδας μεταξύ GM, του 1985, που αναμφίβολα ο Crisan και ο Maksimovic είχαν προσυμφωνήσει να παίξουν στην παρτίδα τους.
22...Rg4!?

23.Nxf7??
Ο Maksimovic πρέπει να έβγαλε κάποιο μοχθηρό γελάκι καθώς ο Crisan εξακολουθούσε να παίζει αμέριμνος τις κινήσεις της προσυμφωνημένης παρτίδας (αντιγράφοντας την παρτίδα του 1985), χωρίς να πάρει είδηση όμως ότι εκεί το 23.Nxf7 είχε παιχτεί μετά από 22...Bxg2!?. Έπρεπε φυσικά 23. Rxb7. O Crisan δεν βρισκόταν σε θέση να καταλάβει τη διαφορά των δύο θέσεων.
23...Rxg2+ 24.Kf1

Εδώ ο Maksimovic άρχισε να αγχώνεται καθώς βρισκόταν σε κίνδυνο να...κερδίσει την παρτίδα με 24...Rxh2! (Αν 25.Rxb7 τότε 25... Rh1+ 26.Ke2 Re8+). Έπρεπε να κάνει κάτι για να χάσει την παρτίδα, χωρίς να βγάλει ακόμη περισσότερο μάτια (π.χ. με το να χάσει από χρόνο). Ο Maksimovic κάθησε και σκέφτηκε και κατάφερε να ανακαλύψει την παρακάτω κακή (αλλά «αληθοφανή») κίνηση:
24...Rc2?? Οπότε: 25.Nh6+ Kh8 26.Rf7 Bc6 27.Rd1 1-0. Μπορείτε να δείτε την παρτίδα εδώ

Πολλοί Ρουμάνοι σκακιστές συνέχισαν να διαμαρτύρονται στη FIDE για το Έλο του Crisan, υποστήριζαν ότι ακόμα και οι πέτρες γνωρίζουν ότι δημιουργήθηκε από πλαστά τουρνουά και από χρηματισμό αντιπάλων και έτσι η διερεύνηση της υπόθεσης ανατέθηκε στον (τι ειρωνία!) Zurab Azmaiparashvili: ο εντόνως αμφιλεγόμενος Γεωργιανός παράγοντας της FIDE αποφάσισε λοιπόν να ξεκινήσει την «έντιμη» ζωή του σαν σκακιστικοδικαστής (παρόλο που στο παρελθόν έχει εμπλακεί στο μεγαλύτερο σκάνδαλο σκακιστικής απάτης που αφορούσε ισχυρό GM κερδίζοντας 50 μονάδες και μπαίνοντας στο top-20, από κάλπικο τουρνουά στη Strumica το 1995), «διόρθωσε» το Έλο του Crisan κατεβάζοντάς το κάτω από 2400 και πρότεινε στη FIDE τα εξής:
1) Την ανάκληση του ονόματος του Crisan από τον κατάλογο Έλο της FIDE με την εξαίρεση των αποτελεσμάτων που έφερε στο Vidmar Memorial του 2001.
2) Την ακύρωση των διεθνών τίτλων GM και IM του Alexandru Crisan.
3) Την προώθηση της υπόθεσης στην επιτροπή δεοντολογίας της FIDE.

Όλα αυτά το 2001. Του αφαίρεσαν τελικά τον τίτλο του GM και το Έλο («της πήραν τα παιχνίδια και τον εραστή της» που λέει ο Εμπειρίκος). Τώρα μπορείτε να πάτε στο site της FIDE και να ελέγξετε τον κατάλογο των διεθνών Έλο. Στον κατάλογο επανεμφανίζεται μετά από 6 έτη το χαμένο Έλο του Crisan (από το 2635 του 2001 απλώς υπολογίστηκαν και αφαιρέθηκαν οι μονάδες που έχασε το 2001) και αν συνυπολογίσουμε ανενεργούς και ενεργούς παίκτες, είναι το νο3 της Ρουμανίας. Αν σε κάποιον περάσει από το κεφάλι ότι έπαιξαν ρόλο οι όψιμες καλές σχέσεις του προέδρου της FIDE (διαβολική σύμπτωση η ηχητική ομοιότητα Crisan - Kirsan!) με παράγοντες της Ρουμανικής Ομοσπονδίας θα είναι συκοφάντης και ελεεινολόγος, σύμφωνοι;