Η 23η, η παρτίδα-αίνιγμα

Ο Μιχαήλ Μοϊσέγεβιτς Μποτβίνικ και ο Νταβίντ Ιόνοβιτς Μπρονστάιν στο ματς του 1951. Εδώ η έναρξη της 24ης (τελευταίας) παρτίδας του ματς, όπου μετά την δραματική 23η παρτίδα, ο Μπρονστάιν δεν επέδειξε το παραμικρό πείσμα για τη νίκη.

Ο νεαρός Μπόμπι Φίσερ μπήγει τα κλάματα μέσα στην αίθουσα αγώνων όταν χάνει από τον Σπάσκι το 1960, στο τουρνουά της πόλης Μαρ ντελ Πλάτα, στην Αργεντινή. Τον πλησιάζει ο Νταβίντ Μπρονστάιν, σχεδόν προστατευτικά και του ψιθυρίζει: «Άκου, εμένα κάποτε με ανάγκασαν να χάσω ένα ολόκληρο ματς για τον παγκόσμιο τίτλο και δεν έκλαψα...». Μιλούσε φυσικά για το ματς 24 παρτίδων του 1951, όπου έφτασε τόσο κοντά στην επικράτηση επί του Μποτβίνικ και δεν τα κατάφερε. Χρειαζόταν μόλις ένα βαθμό στις δυο παρτίδες που απέμεναν (την 23η και την 24η). Για χρόνια κυκλοφορούσαν διάφορες φήμες για τους λόγους που δεν κατάφερε να στεφθεί παγκόσμιος πρωταθλητής. Η «εύκολη» εξήγηση ήταν πως οι σοβιετικές αρχές ανάγκασαν τον Νταβίντ Μπρονστάιν να χάσει από τον εκλεκτό του Κομουνιστικού Κόμματος Σοβιετικής Ένωσης Μιχαήλ Μποτβίνικ.

Αρχικά ο Μπρονστάιν αρνήθηκε να επιβεβαιώσει ότι είπε κάτι τέτοιο στον Φίσερ, προς το τέλος της ζωής του όμως, όταν η Σοβιετική Ένωση είχε διαλυθεί και ξαναρωτήθηκε απάντησε «δεν βαριέστε, πέρασαν πολλά χρόνια από τότε ξέρετε...».
Αν και η σκακιστική καριέρα του Νταβίντ Μπρονστάιν είναι γεμάτη πρωτιές, σπουδαίες νίκες και επιτυχίες, η σκακιστική ιστορία τον θυμάται περισσότερο για κάτι που δεν πέτυχε, παρά για κάτι που πέτυχε...

Ο Σοσόνκο, γράφει στο περιοδικό New In Chess για την περίφημη 23η παρτίδα: η διακοπή γίνεται σε θέση όπου οι δυο αξιωματικοί του λευκού (Μποτβίνικ) εξασφάλιζουν σημαντική υπεροχή έναντι των δυο ίππων του μαύρου (Μπρονστάιν). Μετά από αρκετή ώρα σκέψης ο Μποτβίνικ γράφει την κρυφή του κίνηση και αναχωρεί από το μέγαρο Τσαϊκόφσκι της Μόσχας μαζί με τον αναλυτή του Σαλό Φλορ. Μετά το δείπνο ξεκινούν την ανάλυση. Σε κάποια στιγμή της νύχτας ο Μποτβίνικ γυρίζει στο σπίτι του και ο Φλορ συνεχίζει την ανάλυση.

Το επόμενο πρωί ο Φλορ πηγαίνει στο σπίτι του Μποτβίνικ για να του δώσει τη συνέχεια της ανάλυσης. Ο παγκόσμιος πρωταθλητής του απαντά με απάθεια: «Σαλό, μπορείς να δείξεις τις βαριάντες στη Γκανότσκα». Ο Φλορ μένει εμβρόντητος καθώς η σύζυγος του Μποτβίνικ ίσα ίσα που γνωρίζει τις κινήσεις των κομματιών και το ροκέ. Ο Μποτβίνικ απλώς παρατηρεί. Στη συνέχεια τρώνε μαζί ελαφρά και αναχωρούν για την αίθουσα αγώνων, όπου θα παιζόταν η διακοπή. Πριν ανέβει στη σκηνή του θεάτρου Τσαϊκόφσκι, ο Μιχαήλ Μποτβίνικ κεραυνοβολεί τον αναλυτή του: «Ξέρεις, Σαλό, έγραψα άλλη κρυφή κίνηση...»

Τα μάτια του Φλορ βουρκώνουν, καθώς νιώθει βαθύτατα προσβεβλημένος για την έλλειψη εμπιστοσύνης που του δείχνει ο παγκόσμιος πρωταθλητής.
Και όμως η κρυφή κίνηση που είχε δώσει στο φάκελο ο Μποτβίνικ, ήταν βεβαίως διαφορετική από εκείνη της ανάλυσης με τον Φλορ, δεν ήταν όμως η καλύτερη. Ήταν σαν να έλεγε αντίο στον τίτλο του. Έπρεπε να ακολουθήσει σοβαρό λάθος του Μπρονστάιν για να αναζωπυρωθούν οι ελπίδες. Πολύ παράξενα πράγματα αν το ματς ήταν «στημένο». Και ο Γκένα Σοσόνκο καταλήγει ότι αν είχε αποφασιστεί να δοθεί το ματς ως δώρο στον Μποτβίνικ, ο ίδιος θα έπρεπε να είναι ή τέλειος ηθοποιός ή να μη γνώριζε τίποτα.

Το μυστήριο δεν θα λυθεί ποτέ καθώς μέχρι το τέλος της ζωής του (2006) ο Μπρονστάιν δεν έδειχνε διατεθειμένος να μιλήσει διεξοδικά για το τι συνέβη σε εκείνη την παρτίδα. Το πιθανότερο είναι ότι ασκήθηκε γενικότερη ψυχολογική πίεση στον διεκδικητή σε όλη τη διάρκεια του ματς, χωρίς όμως αυτό να είναι προαποφασισμένης έκβασης.

Botvinnik - Bronstein, Moscow 1951 (m/23) (Neo-Grunfeld, D71)
1.d4 Nf6 2.c4 g6 3.g3 c6 4.Bg2 d5 5.cxd5 cxd5 6.Nc3 Bg7 7.Nh3 Bxh3 8.Bxh3 Nc6 9.Bg2 e6 10.e3 0-0 11.Bd2 Rc8 12.0-0 Nd7 13.Ne2 Qb6 14.Bc3 Rfd8 15.Nf4 Nf6 16.Qb3 Ne4 17.Qxb6 axb6 18.Be1 Na5 19.Nd3 Bf8 20.f3 Nd6 21.Bf2 Bh6 22.Rac1 Nac4 23.Rfe1 Na5 24.Kf1 Bg7 25.g4 Nc6 26.b3 Nb5 27.Ke2 Bf8 28.a4 Nc7 29.Bg3 Na6 30.Bf1 f6 31.Red1 Na5 32.Rxc8 Rxc8 33.Rc1 Rxc1 34.Nxc1 Ba3 35.Kd1 Bxc1 36.Kxc1 Nxb3+ 37.Kc2 Na5 38.Kc3 Kf7 39.e4 f5 40.gxf5 gxf5 41.Bd3 Kg6

42.Bd6 η ιστορική «κρυφή» κίνηση 42…Nc6 43.Bb1 Kf6

44.Bg3! fxe4 45.fxe4 h6 46.Bf4 h5 47.exd5 exd5 48.h4 Nab8 49.Bg5+ Kf7 50.Bf5 Na7 51.Bf4 Nbc6 52.Bd3 Nc8 53.Be2 Kg6 54.Bd3+ Kf6 55.Be2 Kg6 56.Bf3 N6e7 57.Bg5 1-0. Μπορείτε να δείτε την παρτίδα εδώ

***Ανάλυση της παρτίδας και ιστορικά στοιχεία
http://www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=946